ĐÀI PHÁT THANH VÀ TRUYỀN HÌNH THANH HÓA

Thanh Hoa Radio and Television
Đường dây nóng: 0237 3721150

Kiến trúc nhà người Mông trên cao nguyên đá

Giữa mênh mang cao nguyên, những nếp nhà người Mông bình dị chứa đựng cả một bề dày văn hoá để lại nhiều ấn tượng khó quên cho những ai từng tới đây.

21/04/2018 16:46

kien truc nha nguoi mong tren cao nguyen da hinh 1

Cao nguyên đá Đồng Văn (Hà Giang) đẹp và quyến rũ không chỉ bởi vũ điệu ngút ngàn của những khối đá, của thiên nhiên hoang sơ hùng vĩ; mà còn bởi nền văn hóa đặc sắc lâu đời của đồng bào dân tộc, mà tiêu biểu là dân tộc Mông nơi đây.

kien truc nha nguoi mong tren cao nguyen da hinh 2

Nói tới văn hoá của người Mông, không thể không nói đến kiến trúc ngôi nhà truyền thống.

kien truc nha nguoi mong tren cao nguyen da hinh 3

Ngôi nhà là thước đo để thể hiện sự giàu có, địa vị, và cả thời gian định cư trong vùng. kien truc nha nguoi mong tren cao nguyen da hinh 4

Thiên nhiên, địa hình hiểm trở, khí hậu khắc nghiệt... của vùng cao nguyên đá có ảnh hưởng sâu sắc đến kiến trúc nhà người Mông nơi đây. 

kien truc nha nguoi mong tren cao nguyen da hinh 5

Từ yếu tố địa lý, môi trường và những quan niệm sống, phong tục tập quán; đã hình thành nên sự độc đáo, đặc sắc trong văn hoá kiến trúc của người Mông trên cao nguyên đá.

kien truc nha nguoi mong tren cao nguyen da hinh 6

Kiến trúc của nhà người Mông tương đối thống nhất theo một khuôn mẫu, dù to hay nhỏ, giàu hay nghèo. Ngôi nhà chính có 3 gian 2 cửa (gồm một cửa chính và một cửa phụ), tối thiếu có 2 cửa sổ. 

kien truc nha nguoi mong tren cao nguyen da hinh 7

Ngôi nhà có thể có 1 hoặc 2 chái nhà, nhưng không liên quan trực tiếp đến 3 gian nhà chính.

kien truc nha nguoi mong tren cao nguyen da hinh 8

Ở nhà chính, 3 gian được bố trí theo nguyên tắc: Gian giữa - thường rộng nhất là gian thờ và cũng là nơi tiếp khách, ăn uống, sinh hoạt chung của gia đình; gian bên trái đặt bếp nấu và là buồng ngủ của vợ chồng gia chủ; gian bên phải đặt bếp sưởi và giường khách.

kien truc nha nguoi mong tren cao nguyen da hinh 9

Nhà người Mông luôn có sàn gác để làm nơi chứa đồ đạc, các loại nông sản như lúa, ngô sau thu hoạch. Các loại lương thực này được cất giữ ở đây nhờ khói bếp mà tránh được ẩm mốc, sâu mọt. Sàn gác cũng là nơi ngủ khi nhà đông khách. Điều đặc biệt là phụ nữ không được phép ngủ trên gác. 

kien truc nha nguoi mong tren cao nguyen da hinh 10

Một điểm đặc sắc khác trong cấu trúc nhà người Mông là hàng rào đá. Hầu như ngôi nhà nào cũng có hàng rào đá bao quanh. Việc dựng hàng rào đá là việc thứ hai sau khi dựng nhà. 

kien truc nha nguoi mong tren cao nguyen da hinh 11

Hàng rào đá được “xây cất” công phu không kém việc dựng nhà. Để có một hàng rào đá kiên cố, chắc chắn với chiều cao xấp xỉ đầu người (khoảng 1,5m-1,6m), người ta đã mất hàng tháng trời để nhặt đá và kỳ công xếp lại thành những bức tường bao quanh ngôi nhà. 

kien truc nha nguoi mong tren cao nguyen da hinh 12

Hàng rào được dựng lên vừa để xác định ranh giới, vừa chống gió lạnh, ngăn thú dữ, cũng chắn cho các con vật nuôi trong khuôn viên không chạy ra ngoài.

kien truc nha nguoi mong tren cao nguyen da hinh 13

Ngôi nhà truyền thống của người Mông là nhà trình tường lợp ngói trên hệ khung mái bằng gỗ. Với những loại vật liệu này, ngôi nhà ấm về mùa đông và mát về mùa hè. Người Mông rất chú trọng chuyện chọn đất làm nhà, coi đây là một công việc đại sự. 

kien truc nha nguoi mong tren cao nguyen da hinh 14

Sau khi chọn được đất, là tiến hành làm nhà, bắt đầu từ quy trình san nền, kê móng rồi trình tường. Trình tường là một công đoạn quan trọng, kéo dài và vất vả, được thực hiện khá công phu. Để trình tường, bà con người Mông phải làm những khuôn gỗ có kích thước dài 1,5m, rộng 0,45-0,5m – là chiều dày tường nhà. 

kien truc nha nguoi mong tren cao nguyen da hinh 15

Đất dùng để trình tường phải là đất tốt, được loại bỏ hết tạp chất như rác, rễ cây, sỏi đá... Đất được đổ vào trong khuôn định vị theo cấu trúc nhà, rồi được nện chặt bằng vồ. 

kien truc nha nguoi mong tren cao nguyen da hinh 16

Lúc trình tường, người ta thường huy động thanh niên trai tráng trong bản đến giúp. Khi tường cao tới cữ dự kiến thì kết thúc công đoạn trình tường, chuyển sang lợp mái.

kien truc nha nguoi mong tren cao nguyen da hinh 17

Gia chủ lại chọn ngày tốt, để vào rừng chặt hạ hai cây cột cái ở gian giữa và đòn nóc. Trong bộ khung cột, mái của ngôi nhà người Mông, thì đây là 3 cấu kiện quan trọng nhất, rất có ý nghĩa. Gia chủ phải thắp hương, khấn thần rừng để xin cây gỗ về làm nhà. 

kien truc nha nguoi mong tren cao nguyen da hinh 18

Họ cho rằng làm như thế thì thần rừng mới không quở mắng, làm nhà mới suôn sẻ, nhà cửa yên vui, mọi người trong gia đình khoẻ mạnh, ăn nên làm ra... 

Theo CTV Hà Thành/VOV.VN


Ý kiến bạn đọc

Xem thêm bình luận

Đọc thêm

Đoàn thanh niên ứng dụng công nghệ trong số hóa thông tin, hình ảnh Di tích Lịch sử - Văn hóa

Đoàn thanh niên ứng dụng công nghệ trong số hóa thông tin, hình ảnh Di tích Lịch sử - Văn hóa

18:29 , 25/03/2024

Với sức trẻ và sự năng động, sáng tạo, nhạy bén với khoa học công nghệ, tuổi trẻ Thanh Hóa đang khẳng định mình là lực lượng xung kích, tích cực trong việc đẩy mạnh quá trình chuyển đổi số trên địa bàn tỉnh. Một trong những hoạt động nổi bật, đó là ứng dụng công nghệ trong việc số hóa thông tin về di tích Lịch sử - Văn hóa, mang lại hiệu quả quảng bá tích cực.

Liên hoan nghệ thuật truyền thống, nghệ thuật quần chúng TP Sầm Sơn lần thứ II năm 2024

Liên hoan nghệ thuật truyền thống, nghệ thuật quần chúng TP Sầm Sơn lần thứ II năm 2024

11:00 , 25/03/2024

Trong khuôn khổ lễ hội Cầu phúc, tối 24/03, tại đền Độc Cước, UBND thành phố Sầm Sơn đã tổ chức liên hoan nghệ thuật truyền thống, nghệ thuật quần chúng lần thứ II năm 2024.

Lễ tế giỗ Đại Vương Tuấn Lương Chi Thần Nguyễn Hữu Huân

Lễ tế giỗ Đại Vương Tuấn Lương Chi Thần Nguyễn Hữu Huân

23:10 , 24/03/2024

Xã Quảng Lưu, huyện Quảng Xương vừa tổ chức Lễ tế giỗ Đại Vương Tuấn Lương Chi Thần Nguyễn Hữu Huân.

Chiếc xe cút kít từng chở hơn 12.000kg lương thực trong chiến dịch Điện Biên Phủ

Chiếc xe cút kít từng chở hơn 12.000kg lương thực trong chiến dịch Điện Biên Phủ

20:07 , 24/03/2024

Đến với Bảo tàng chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ ở thành phố Điện Biên Phủ, tỉnh Điện Biên, giữa hàng nghìn hiện vật, tài liệu được trưng bày, có một chiếc xe cút kít nhỏ bé, thô sơ nhưng luôn thu hút được sự chú ý của mọi người dân và du khách. Đó là chiếc xe cút kít đã cùng với một người nông dân quê Thanh Hóa làm nên một kỳ tích phi thường trong những tháng ngày lịch sử của dân tộc.

Khai mạc Liên hoan văn nghệ dân gian - Phiên chợ vùng cao năm 2024

Khai mạc Liên hoan văn nghệ dân gian - Phiên chợ vùng cao năm 2024

11:19 , 24/03/2024

Tối 23/3, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Thanh Hoá phối hợp với Ủy ban Nhân dân huyện Quan Hóa tổ chức Lễ khai mạc Liên hoan văn nghệ dân gian - Phiên chợ vùng cao năm 2024. Đồng chí Đầu Thanh Tùng, Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh tới dự.

Thành phố Sầm Sơn tổ chức hội nghị chuyên đề về văn hoá dân gian

Thành phố Sầm Sơn tổ chức hội nghị chuyên đề về văn hoá dân gian

20:05 , 23/03/2024

Ban chỉ đạo phong trào Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa thành phố Sầm Sơn vừa tổ chức hội nghị chuyên đề về văn hoá dân gian hát chầu văn và công tác quản lý Nhà nước về thực hành tín ngưỡng Thờ mẫu Tam phủ của Người Việt.

Đêm nhạc "Ngọn lửa hy vọng"

Đêm nhạc "Ngọn lửa hy vọng"

18:05 , 23/03/2024

Với chủ đề "Ngọn lửa hy vọng", đêm nhạc ngoài trời do Bệnh viện Ung bướu tỉnh Thanh Hóa phối hợp với nhà tài trợ tổ chức đã góp phần truyền thêm niềm tin và khát vọng sống cho các bệnh nhân ung thư.

Xã Thọ Thanh, huyện Thường Xuân tổ chức lễ cầu phúc đình làng Hồ

Xã Thọ Thanh, huyện Thường Xuân tổ chức lễ cầu phúc đình làng Hồ

18:08 , 22/03/2024

Sáng ngày 22/3, xã Thọ Thanh, huyện Thường Xuân đã tổ chức lễ cầu phúc đình làng Hồ.

Du khách đến Việt Nam bằng đường hàng không tăng 1,6 lần

Du khách đến Việt Nam bằng đường hàng không tăng 1,6 lần

06:36 , 22/03/2024

Hai tháng đầu năm, Việt Nam đón hơn 3 triệu lượt khách quốc tế, trong đó có 2,6 triệu nhập cảnh bằng đường hàng không, chiếm 84,2%.

Lễ hội cầu an - cầu ngư tại Công viên văn hóa du lịch tâm linh Lạch Trường, xã Hoằng Trường

Lễ hội cầu an - cầu ngư tại Công viên văn hóa du lịch tâm linh Lạch Trường, xã Hoằng Trường

18:15 , 21/03/2024

Tại Công viên văn hóa du lịch tâm linh Lạch Trường, xã Hoằng Trường, huyện Hoằng Hoá vừa diễn ra Lễ hội cầu an - cầu ngư năm 2024. Lễ hội này được tổ chức thường niên vào dịp đầu tháng 2 âm lịch với phần lễ và phần hội.