Vì sao phim "Hậu duệ mặt trời" gây tranh cãi?

Phim được cho là đã có những sai sót về lễ tiết, tác phong quân đội.  Từ thành công của một kịch bản về người lính, và những hạn chế khi làm phiên bản Việt sẽ là kinh nghiệm cần thiết cho các tác giả viết kịch bản trong nước quan tâm nhiều hơn đến một đề tài giàu chất liệu nghệ thuật là phản ánh những hình tượng sống động, chân thực về những người lính đang ngày đêm chịu đựng muôn vàn hy sinh để bảo vệ bình yên cho Tổ quốc.

"Hậu duệ mặt trời" là phim có kịch bản hoàn chỉnh, đã xây dựng được hình ảnh một tập thể những người lính trẻ, hậu duệ của những anh hùng trong chiến tranh, với lý tưởng vì Tổ quốc, vì sự bình an của người dân, lòng tự hào dân tộc, có kỹ năng chiến đấu cao, phẩm chất cao thượng, được trang bị vũ khí, khí tài hiện đại, luôn hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ ngỡ như phi thường. 

Các nhà làm phim trẻ Việt Nam vốn là "hậu duệ" của những người lính đã lập nên những chiến công hiển hách, khi quyết định mua bản quyền để sản xuất, trong điều kiện Việt Nam hiện nay hẳn đã mang sẵn trong mình những phẩm chất của những nhân vật mà họ muốn thể hiện bằng nghệ thuật. Họ phải làm phim với nguồn kinh phí hạn hẹp. Nội dung phim được lồng ghép trong những mối tình cao đẹp, đầy màu sắc lãng mạn, trong một không gian giả tưởng huyền ảo. Đã có hơn 30 nước mua bản quyền "Hậu duệ mặt trời" để sản xuất. Ngay cả một quốc gia có nền biên kịch siêu đẳng như Trung Quốc cũng không ngoại lệ.

Cùng với đó, các trang thiết bị, vũ khí, khí tài của quân đội, các kỹ năng thượng thặng của các đơn vị đặc chủng, đội hình, tổ chức, biên chế của quân đội… hiện nay đều là những lĩnh vực thuộc bí mật quân sự. Thâm nhập quá sâu, thể hiện chính xác sẽ rất dễ rơi vào vùng cấm kỵ. Như báo chí đã đưa tin, kịch bản Việt hóa đã gửi xin ý kiến của các cấp có thẩm quyền phía quân đội. 

Ngay cả các thao tác kỹ thuật muốn được cố vấn, nhưng phía quân đội đều để nhà sản xuất và đơn vị phát sóng tự duyệt và quyết định. Sản xuất phim trong một thời gian ngắn, với rất nhiều khó khăn phát sinh từ thực tế, những tập đầu của "Hậu duệ mặt trời" đã lên sóng. 

Điều gây cảm tình đầu tiên với khán giả là hình ảnh những gương mặt sáng đẹp của người chiến sĩ trẻ ở một đơn vị đặc biệt hình như khác với chân dung thường khắc khổ của người lính thời chiến. Tự biết, không thể có điều kiện trưng bày những phương tiện chiến đấu hiện đại với các loại máy bay, tàu chiến, trang bị vũ khí nhiều loại, nhưng ai cũng biết đó chỉ là những bối cảnh, tình huống để bộc lộ phẩm chất, kỹ năng của người lính, nên khi Việt hóa, đạo diễn phim đã chọn những hình ảnh rất thân quen để kể câu chuyện về những chiến sĩ trong đơn vị đặc công Hải quân. 

Chính ở những cảnh này, người xem chú ý đến nhiều sơ sót về tác phong, điều lệnh, thậm chí trang bị, phục trang của người lính so với đời thực. Nhiều ý kiến trên các diễn đàn và truyền thông tỏ ra không hài lòng về những chi tiết này. Cái này, truy đến cùng, là lỗi ở phần kịch bản, lỗi của đạo diễn khi kiểm tra hình ảnh. Vì làm phim  về quân sự  có nhiều yếu tố cần cẩn trọng.

Tuy nhiên, cũng cần phải nói thêm, đây là một kịch bản được Việt hóa. Trong chuyển giao kịch bản, có những cam kết mà bên mua không thể tự tiện viết lại. Ở kịch bản gốc, các bối cảnh, địa điểm, không gian cũng chỉ là giả tưởng nên không thể đối chiếu với thực cảnh ở Việt Nam.

Cái chính là bộ phim mượn cốt kịch bản nước ngoài, những tình huống giả định để thể hiện cốt cách, bản lĩnh, phẩm chất quên mình, chiến đấu vì lý tưởng cao đẹp của người lính Việt Nam hôm nay. Nội dung này đã được đạo diễn chuyển tải khá ngọt ngào. Nhà sản xuất và đạo diễn có thể đã không lường hết cái khó của việc Việt hóa một bộ phim về quân đội.

Nó khác với những phim sinh hoạt đời thường, hệ thống tổ chức, trang bị, điều lệnh và sự khác nhau trong cách xử lý các quan hệ quân đội mỗi nước. Cho dù nhà làm phim đã rất cố gắng xử lý sự khác biệt đó, nhưng thực tế vẫn có những yếu tố phản cảm, không khó để khán giả nhận ra.

Chưa kể đến những sơ hở do thiếu sự kiểm soát của một người am hiểu về mọi mặt hoạt động và sinh hoạt của quân đội Việt Nam trong toàn bộ quá trình sản xuất phim. Hy vọng sau khi lắng nghe những góp ý chân tình của người xem và các cơ quan có trách nhiệm, "Hậu duệ mặt trời" sẽ tiếp tục đến với công chúng. Vì đây là một kịch bản phim hay về đề tài người lính trẻ, vốn đã được khán giả nhiều nước yêu thích.

Vĩnh Hoàng/ CAND