Phát triển điện gió: Quy mô chưa xứng với tiềm năng sẵn có

Phát triển điện gió đang là xu hướng của các nước trên thế giới, trong đó có Việt Nam nhằm sử dụng nguồn năng lượng tái tạo bền vững, đáp ứng nhu cầu điện năng cho phát triển kinh tế - xã hội, giảm thiểu những tác động từ những nguồn điện hóa thạch và phù hợp với các cam kết quốc tế về bảo vệ môi trường.

Việt Nam có tiềm năng về gió rất lớn, nhất là tại các tỉnh từ Ninh Thuận trở vào khu vực phía Nam. Chính phủ cũng đặt ra nhiều tham vọng nâng công suất điện gió đến năm 2020 là 800 MW, khoảng 2.000 MW vào năm 2025 và khoảng 6.000 MW vào năm 2030. Điện năng sản xuất từ nguồn điện gió chiếm tỷ trọng khoảng 0,8% vào năm 2020, khoảng 1% vào năm 2025 và khoảng 2,1% vào năm 2030.

Theo ông Ashish Sethia, Giám đốc phân tích và cố vấn khu vực châu Á - Thái Bình Dương thuộc Tập đoàn Tài chính năng lượng mới Bloomberg, điện năng lượng tái tạo nói chung, điện gió nói riêng đã có bước phát triển vượt bậc về công nghệ và đang trong thời kỳ tăng trưởng mạnh.

“Nếu như trước đây phải mất 20 năm mới phát triển được 1 MW điện gió thì hiện nay chỉ khoảng 5 năm. Điều này cho thấy chi phí phát triển điện gió, điện mặt trời ngày càng giảm, có thể cạnh tranh được với các nguồn năng lượng sơ cấp khác như khí, than và trong tương lai, chi phí đầu tư cho điện năng lượng tái tạo có thể còn giảm nữa”, ông Ashish Sethia chia sẻ.

Giám đốc điều hành Công ty Mainstream Renewable Power – ông Andy Kinsella cho rằng, Việt Nam có tiềm năng về năng lượng tái tạo vô cùng to lớn để đảm bảo được sự độc lập, không phụ thuộc vào nguồn cũng như đảm bảo về an ninh năng lượng. Với năng lực này, Việt Nam hoàn toán có thể phát triển được hệ thống năng lượng mới trong xu hướng phát triển năng lượng toàn cầu.

Tuy nhiên, ông Andy Kinsella cũng lấy làm tiếc khi tiềm năng điện gió ngoài khơi của Việt Nam chưa được tận dụng đáng kể, ngoài sự xuất hiện của Trang trại điện gió Phú Cường ở Sóc Trăng. Trong khi năng lượng điện than tại Việt Nam vẫn đang chiếm tỷ lệ rất lớn và nếu cứ tiếp tục với mô hình nhiệt điện than sẽ bộc lộ nhiều sự bất ổn.

“Chính phủ Việt Nam cũng đã thấy được nhiều cơ hội và lợi ích trong quá trình chuyển đổi năng lượng, từ năng lượng hóa thạch sang năng lượng tái tạo và sự chuyển đổi này vô cùng nhanh chóng. Chính phủ đã nhanh chóng tháo gỡ những rào cản để mở rộng cánh cửa cho phát triển điện gió, điện năng lượng tái tạo từ đó nâng cao tăng trưởng cho phát triển kinh tế của Việt Nam”, ông Andy Kinsella nhìn nhận.

Làm điện gió đã khó, bán điện gió còn khó hơn

Có một thực tế là, đầu tư triển khai dự án điện gió vốn rất khó vì chi phí tốn kém và gặp nhiều vướng mắc trong khâu đấu nối vào hệ thống lưới điện truyền tải. Khi càng có nhiều dự án năng lượng tái tạo được vận hành sẽ tạo ra sự thiếu quy hoạch giữa nguồn và lưới, bởi nguồn phát được tư nhân đầu tư và thực hiện rất nhanh trong khi lưới điện không kịp đáp ứng gây ra tình trạng cắt giảm công suất của các dự án điện tái tạo sẽ còn kéo dài.

Là một trong những chủ đầu tư đi tiên phong trong lĩnh vực phát triển điện gió, ông Bùi Văn Thịnh, Giám đốc điều hành Công ty CP Phong điện Thuận Bình chia sẻ, nỗi lo lắng rất lớn trong thời gian gần đây của doanh nghiệp đó là chính là tình trạng quá tải lưới điện dẫn đến việc nhiều dự án phải cắt giảm công suất.

Ông Thịnh cho biết, thời điểm hiện tại đã có 15 dự án điện năng lượng tái tạo đấu nối vào hệ thống truyền tải, tổng công suất của các dự án đã vượt qua 500 MW dẫn đến quá tải lưới điện. Dự án Phong điện Thuận Bình đã phải cắt giảm công suất phát điện 70% và còn tiến đến cắt giảm hơn nữa và đây đang là mối lo lắng chung của những nhà đầu tư.

Chính vì thế theo ông Thịnh, ngành điện rất cần phải nâng cấp lưới điện hiện tại thành lưới điện thông minh. Bộ Công Thương nên đưa các dự án điện gió sắp tới vào quy hoạch và không nên cắt giảm đều các dự án điện năng lượng tái tạo với tỷ lệ như nhau, bởi có những dự án vào trước và có những dự án vào sau, nếu cứ tiếp tục việc cắt giảm đều công suất như hiện nay, những tính toán của các nhà đầu tư điện tái tạo sẽ bị đảo lộn.

“Nếu cứ bị cắt giảm công suất như hiện nay, các dự án điện năng lượng tái tạo rất dễ dẫn đến phá sản bởi khó đảm bảo đúng thời gian trả nợ các tổ chức tài chính đã hỗ trợ nguồn vốn triển khai dự án”, ông Thịnh cho biết.

Đã từng có nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực phát triển điện gió, ông Thibault Desclee de Maredsous, Giám đốc tiếp thị Công ty GE Renewable Energy cho rằng, Việt Nam xây dựng lộ trình về phát triển năng lượng tái tạo với tham vọng rất lớn, nhưng điều quan trọng không chỉ là định hướng phát triển mà cần xây dựng khuôn khổ pháp lý và các chính sách để có thể đạt được các chỉ tiêu và biến các chỉ tiêu thành hiện thực.

Đồng thời, Chính phủ Việt Nam cũng cần phải đảm bảo có năng lực cạnh tranh về cơ sở năng lượng tái tạo, như năng lượng gió ngoài khơi và điện gió trên bờ để có thể hướng tới giúp phát triển hơn nữa các dự án điện gió, cũng như tăng tỷ lệ cũng như quy mô của năng lượng điện tái tạo trong tổng sơ đồ điện của Việt Nam.

“GE Renewable Energy sẵn sàng hỗ trợ Việt Nam trong việc tạo lập chuỗi cung ứng điện gió, nhưng những chính sách cũng như khung khổ pháp lý hiện tại là điều doanh nghiệp rất đáng quan tâm. Tính chắc chắn của chính sách có thể đến năm 2021, nhưng những năm sau đó thì vẫn cần phải có sự chắc chắn hơn từ phía Chính phủ.

“Rõ ràng những doanh nghiệp như Renewable Energy có thể hoạt động hiệu quả hơn tại Việt Nam, nếu như có sự cam kết tốt hơn từ phía Chính phủ để xây dựng lộ trình phát triển năng lượng tái tạo một cách bền vững với cam kết trong tương lại một cách mạnh mẽ trong việc phát triển điện gió của Việt Nam”, ông Thibault Desclee de Maredsous mong muốn.

Theo Nguyễn Quỳnh/VOV