Khuôn khổ pháp lý cần chặt chẽ hơn để chống gian lận xuất xứ

Tại Họp báo, ông Trần Mạnh Cường, Phó Cục trưởng Cục Kiểm tra sau thông quan (Tổng cục Hải quan) cho biết, lợi dụng ưu đãi thuế quan của Việt Nam được hưởng đối với các nước ký kết hiệp định thương mại, một số doanh nghiệp đã có hành vi gian lận xuất xứ Việt Nam để được hưởng ưu đãi đối với các hàng hóa xuất khẩu.

Tổng cục Hải quan đã thu thập, phân tích thông tin, nổi lên một số doanh nghiệp có kim ngạch xuất khẩu vào thị trường Mỹ tăng đột biến, thống kê sơ bộ được 19 nhóm mặt hàng có nguy cơ gian lận về xuất xứ. 

Sơ bộ bước đầu, Cục Kiểm tra sau thông quan phát hiện 4 doanh nghiệp vi phạm. Trong đó một doanh nghiệp có 100% vốn đầu tư nước ngoài từ Trung Quốc, thành lập năm 2018, thực hiện lắp ráp xe đạp, xe đạp điện xuất khẩu có hành vi nhập 100% linh kiện xe đạp, xe đạp điện, xe lướt điện từ Trung Quốc về Việt Nam để lắp ráp đơn giản ở giai đoạn cuối cùng thành sản phẩm xe đạp, xe đạp điện, xe lướt điện thành sản phẩm hoàn chỉnh. Các linh kiện nhập khẩu về Việt Nam không trải qua bất kỳ công đoạn gia công sản xuất nào khác và xuất khẩu từ Việt Nam sang Mỹ, lấy nguồn gốc xuất xứ Việt Nam để được hưởng thuế nhập khẩu ưu đãi. Đối chiếu các quy định, công ty không đủ tiêu chí để xác định là hàng hóa có xuất xứ Việt Nam.

Đối với các doanh nghiệp còn lại, Cục Kiểm tra sau thông quan đang tiếp tục củng cố, làm rõ các dấu hiệu vi phạm.

Cụ thể, từ kết quả xử lý đối với Công ty TNHH xe đạp Excel, các doanh nghiệp còn lại có biểu hiện co cụm chống đối, lấy nhiều lý do như người phiên dịch dịch chưa rõ nội dung cần dịch lại, giám đốc bận phải đi công tác nước ngoài gấp để cố tình không ký các biên bản làm việc, biên bản vi phạm hoặc có dấu hiệu bỏ trốn, tẩu tán tài sản,…

Mặc dù khoản 2, điều 58 Luật  Xử phạt vi phạm hành chính số 15/2012/QH13 đã có quy định rõ đối với trường hợp này nhưng để xử lý được kết quả kiểm tra thì đây vẫn là một khó khăn.

Về khuôn khổ pháp lý, Nghị định 31/2018/NĐ-CP Quy định chi tiết Luật Quản lý ngoại thương về xuất xứ hàng hóa, tại điều 9 “Công đoạn gia công chế biến giản đơn” quy định còn chưa rõ ràng, còn chưa đầy đủ nên dẫn đến việc đấu tranh của cơ quan hải quan với doanh nghiệp để xác định công đoạn gia công giản đơn gặp nhiều khó khăn.

Việc xác định tiêu chí xuất xứ hàng hóa theo tỷ lệ phần trăm giá trị (LVC) của cơ quan hải quan gặp nhiều khó khăn.

Về việc tự chứng nhận xuất xứ hàng hóa quy định tại điều 25, Nghị định 31/2018/NĐ-CP, do Bộ Công Thương ban hành chưa có hướng dẫn cụ thể nên dẫn đến việc đấu tranh của HQ với doanh nghiệp về việc xác định hành vi tự chứng nhận xuất xứ của doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn.

Có sự không thống nhất giữa các văn bản quy phạm pháp luật về việc công bố công khai trên các phương tiện thông tin đại chúng việc xử phạt đối với cá nhân, tổ chức vi phạm hành chính. Cụ thể, Điều 34 “Buộc cải chính thông tin sai sự thật hoặc gây nhầm lẫn” và Điều 72 “Công bố công khai trên các phương tiện thông tin đại chúng việc xử phạt đối với cá nhân, tổ chức vi phạm hành chính” tại Luật xử lý vi phạm hành chính số 15/2012/QH13 không nêu đối với trường hợp cải chính thông tin sai sự thật về xuất xứ.

Tuy nhiên, tại điều Điều 63 “Hành vi vi phạm về xuất xứ hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu” tại nghị định 185/2013/NĐ-CP và khoản 26 nghị định 124/2015/NĐ-CP sửa đổi điều 63 nghị định 185 có quy định buộc cải chính thông tin sai sự thật về xuất xứ.       

Do đó, cơ quan Hải quan đề nghị Bộ Công Thương cần sớm rà soát và có hướng dẫn cụ thể về việc tự chứng nhận xuất xứ theo quy định tại tại điều 25, Nghị định 31/2018/NĐ-CP.

Cần rà soát, sửa đổi và bổ sung các công đoạn gia công chế biến giản đơn quy định tại điều 9 nghị định 31/2018/NĐ-CP để phù hợp với tình hình hiện nay; sớm thống nhất, tránh mâu thuẫn giữa các điều về xử phạt vi phạm của Luật và Nghị định…

Theo Cổng thông tin điện tử Chính phủ