Nghề đúc đồng cổ truyền làng Chè - Di sản Văn hóa phi vật thể quốc gia
(TTV) - Làng Trà Đúc xưa, nay là làng Chè ( hay còn gọi là Trà Đông), xã Thiệu Trung, huyện Thiệu Hóa, vốn nổi danh về nghề đúc đồng truyền thống. Trải qua hàng ngàn năm lịch sử, đến hôm nay, những lò đúc của làng Chè vẫn luôn đỏ lửa, như là minh chứng cho sức sống trường tồn của di sản văn hóa này trong đời sống cộng đồng.
 |
Ở giữa làng có ngôi đền cổ thờ cụ tổ nghề đúc đồng Khổng Minh Không - một nhà sư tài danh dưới triều Nhà Lý. Theo truyền thuyết dân gian địa phương, một hôm sư Khổng Minh Không đi qua vùng đất Kẻ Rỵ, Kẻ Chè, thấy người dân trong vùng thuần phác, chăm chỉ làm ăn, cụ đã dạy cho nghề đúc đồng. Nghề đúc đồng bén duyên với làng Chè từ buổi ấy.Trải qua nhiều thế kỷ, dù lúc thịnh, lúc suy, song nghề truyền thống này vẫn luôn giữ vị trí quan trọng trong đời sống vật chất, tinh thần của người dân làng Chè.
 |
Từ năm 1945 trở lại đây, nghề đúc đồng làng Chè ngày càng khởi sắc. Với việc đúc thành công tượng Bác Hồ năm 1971, hay đúc 1000 chiếc trống đồng dâng lên Đại lễ kỷ niệm 1000 năm Thăng Long - Hà Nội, danh tiếng sản phẩm đúc đồng làng Chè đã vang xa khắp mọi tỉnh thành trong nước, vươn ra cả nước ngoài.
 |
Hiện nay, toàn xã Thiệu Trung có 132 hộ đang duy trì, phát triển nghề đúc đồng truyền thống, tập trung chủ yếu ở làng Chè. Huyện Thiệu Hóa đã chỉ đạo xã Thiệu Trung quy hoạch gần 6 ha làng nghề tập trung, đồng thời có cơ chế khuyến khích các hộ ứng dụng khoa học – kỹ thuật vào sản xuất, đổi mới mẫu mã sản phẩm, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng. Làng Chè hiện có 4 nghệ nhân được công nhận là nghệ nhân ưu tú.
 |
Trong những năm gần đây, tổng doanh thu từ sản phẩm đúc đồng của Thiệu Trung đạt trên dưới 30 tỷ đồng/năm.
Ngày 4/9/2018, Bộ trưởng Bộ Văn hóa - Thể thao & Du lịch ban hành Quyết định số 3325, trong đó công nhận nghề đúc đồng cổ truyền làng Chè, xã Thiệu Trung, huyện Thiệu Hóa là Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia. Lễ đón nhận bằng Di sản sẽ được tổ chức tại xã Thiệu Trung vào sáng 17/11/2018. Đây là niềm vinh dự lớn của người dân địa phương, đồng thời cũng là động lực thúc đẩy nghề đúc đồng truyền thống làng Chè phát triển lên tầm cao mới.
 |
Suốt nhiều thế kỷ tồn tại, nghề đúc đồng đã được các thế hệ nghệ nhân của làng Chè đẩy lên tầm tinh hoa, nghệ thuật. Hoa lửa làng Chè - thứ ánh sáng lung linh rực rỡ được hình thành từ thời đại kim khí Đông Sơn, vẫn bay lên và tỏa sáng trong không gian làng Chè hôm nay, như nhắc nhớ các thế hệ người dân nơi đây tiếp tục gìn giữ di sản phi vật thể quý báu này cho con cháu mai sau.
An Thư - Xuân Quang