Sức ép tâm lý và bản lĩnh vận động viên

Tại nhiều kỳ đại hội thể thao khu vực và quốc tế trước đây, đã có nhiều đội tuyển, vận động viên thể thao của Việt Nam bỏ lỡ chiến thắng trong tầm tay, để mất Huy chương vàng vào phút chót một cách rất đáng tiếc.

Ngược dòng lịch sử, kể từ năm 1995 khi đội bóng của Việt Nam lần đầu vào chung kết bóng đá nam SEA Games 18 tới nay, không ít lần chúng ta vào bán kết, chung kết khi thi đấu tại đại hội và các giải khu vực.

Đội bóng nước ta 11 lần vào đến bán kết, ba lần vào chung kết AFF Cup; 10 lần vào bán kết và sáu lần vào chung kết SEA Games, chỉ đứng sau bóng đá Thái Lan và cao hơn hẳn những nước khác trong khu vực.

Điều đó cho thấy, nếu chỉ nhìn vào trình độ, khả năng chuyên môn thuần túy thì cầu thủ Việt Nam không hề thấp. Thế nhưng, với số lần vào bán kết, chung kết đó, mới có hai lần ở AFF và duy nhất ở SEA Games 2019, bóng đá Việt Nam mới được nâng cao Cúp vô địch. Nhiều lần chúng ta vào đến chung kết để rồi lại tức tưởi sụp đổ vì thất bại như hai trận chung kết Tiger Cup 1998, SEA Games 2003 đều ở Hà Nội và trận chung kết SEA Games 2009 trên đất Lào. Thực tế là khi được kỳ vọng nhiều và chịu áp lực thành tích, đội bóng của Việt Nam lại không thành công mà phần nguyên nhân là từ yếu tố tâm lý thi đấu.

Hội chứng bị ảnh hưởng tâm lý không chỉ ở cầu thủ bóng đá mà còn đối với nhiều vận động viên các môn thể thao khác. Trong môn bắn súng chẳng hạn, các xạ thủ nước ta không hề thua kém các nước trong khu vực. Họ có thành tích thi đấu trong nước rất tốt, thậm chí có những nội dung còn đạt tầm châu lục, thế giới, song khi ra nước ngoài thi đấu, nhất là ở các đấu trường lớn như ASIAD hay Olympic thì lại gặp vấn đề tâm lý.

Có thể thấy việc không có tâm lý ổn định gặp ở cả các môn khác như bắn cung, điền kinh, cử tạ, bơi, võ thuật... Lý giải điều này, nhiều chuyên gia thể thao và các cựu vận động viên thường cho rằng, vận động viên của chúng ta chưa có được sự chuẩn bị tốt trước cuộc thi, nhất là khi bước vào các môi trường mới lạ, phải đối mặt nhiều thách thức từ đối thủ cho đến cổ động viên.

Bên cạnh đó là các tác động từ truyền thông, báo chí, rồi mạng xã hội sẽ tạo sức ép cho vận động viên khiến họ lo lắng và bị áp lực. Nhất là với vận động viên trẻ, khi các em phải chuẩn bị bản lĩnh tinh thần để đối mặt với việc thi đấu, tập luyện đỉnh cao liên tục trong thời gian tâm sinh lý đang phát triển. Nếu vận động viên chưa được chuẩn bị tốt dễ dẫn đến ảnh hưởng tâm lý, thiếu tự tin và không đạt phong độ mong muốn cho dù họ có thể lực, kỹ chiến thuật tốt như trường hợp võ sĩ karatedo Nguyễn Thị Ngoan hay “kình ngư” Nguyễn Thị Ánh Viên là thí dụ từng gặp trước đây.

Một tâm lý vững vàng và tự tin trong thi đấu thể thao phụ thuộc vào quá trình tập luyện từ nhỏ, vào môi trường sinh sống và vào sự giúp đỡ, định hướng từ huấn luyện viên và chuyên gia tâm lý. Ở những nền thể thao tiên tiến trên thế giới, việc có các bác sĩ, chuyên gia tâm lý và đề cao huấn luyện tâm lý cho vận động viên không còn xa lạ.

Tuy nhiên, dường như thể thao Việt Nam chưa được quan tâm đầy đủ các yếu tố này. Thể thao nước ta hiện chưa có nhiều bác sĩ, chuyên gia tâm lý và cũng không nhiều câu lạc bộ thể thao chuyên nghiệp có nhu cầu thuê họ đồng hành, giúp đỡ vận động viên vượt qua khó khăn hay rào cản về tâm lý. Có vẻ như việc chưa được quan tâm, thiếu kinh phí, cho nên chúng ta còn xem nhẹ vấn đề và đó cũng là điều gây ảnh hưởng không nhỏ cho thành tích của các vận động viên.

Theo các chuyên gia thể thao, nếu muốn thể thao Việt Nam vươn tầm phát triển, đạt thành tích cao ổn định và bền vững ở các đấu trường quốc tế, nên quan tâm đầu tư, từng bước xây dựng một đội ngũ bác sĩ, chuyên gia tâm lý thể thao.

Bên cạnh các chuyến tập huấn chuyên môn, cần có cả những cuộc tập huấn về tâm lý. Đặc biệt, với một số đội tuyển, hoặc cá nhân được đầu tư trọng điểm, cần có chương trình huấn luyện riêng về kỹ năng tâm lý, giúp vận động viên có được tâm lý thi đấu tốt, tự có những điều chỉnh sao cho phù hợp.

Việc tăng cường tham dự các giải quốc tế, làm quen với môi trường thi đấu hiện đại cũng là cách để vận động viên được cọ xát, có kinh nghiệm và tâm lý thi đấu vững vàng, không bị ngợp ở các đấu trường lớn.

Theo Báo Nhân dân