Sự thật về việc hiến tạng phải nộp 17 triệu đồng

Theo đó, bà L.T.T.H ở Thanh Oai, Hà Nội, quyết định hiến thận cho cháu gái. Khi vào viện thực hiện xét nghiệm, bà được trân trọng, nhiệt liệt đón chào nhưng cũng được giải thích rõ là phải chi trả toàn bộ thủ tục xét nghiệm theo quy định – khoảng 17 triệu sau khi trừ bảo hiểm.

Sự việc diễn ra từ năm 2010 nhưng ngay lập tức được dư luận quan tâm bởi hiến tạng vốn luôn được xem là hành động đáng trân trọng bởi mang một phần cơ thể mình để cứu người khác, vậy mà lại phải tự trả phí xét nghiệm – trong khi mức phí này có lẽ đã tăng nhiều lần theo mức tăng chung các dịch vụ y tế thời gian qua.

Phải trả tiền vì không khuyến khích hiến tạng khi còn sống

Trước vấn đề này, đại diện Trung tâm Điều phối ghép tạng quốc gia khẳng định rằng: Đúng là có chuyện người tự nguyện hiến tạng phải tự trả chi phí xét nghiệm nhưng đó là trường hợp người hiến tạng còn sống. Điều này được ghi rõ trong Luật Hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến, lấy xác, chết não hiện hành (Luật ra đời tháng 11/2006).

Và cũng theo Luật này, người hiến tặng mô/ tạng/ xác khi chết/ chết não: toàn bộ các chi phí xét nghiệm trước lúc lấy tạng đều do cơ sở y tế chịu trách nhiệm. Thông tư 104 của Bộ Tài chính cũng đã quy định chi trả tiền mai táng sau đó. Người đăng ký chỉ cần điền theo mẫu đơn, ký vào đơn, kèm bản photo chứng minh, 1 ảnh thẻ… và nhận thẻ đăng ký hiến. Hoạt động này hoàn miễn phí.

Sở dĩ có sự khác biệt này là vì ngành y tế không khuyến khích hiến tạng khi đang sống.

Trên thực tế, việc hiến tặng 1 quả thận, 1 phần gan, 1 phần phổi…của 1 người khi còn sống thường là dành cho người ruột thịt trong gia đình.

“Tôi chưa gặp một trường hợp nào cha,mẹ hay con cái cho người ruột thịt của mình 1 phần tạng mà lại kêu ca phàn nàn là “vì sao tôi lại phải bỏ tiền ra để xét nghiệm cho mình để cứu mẹ tôi, bố tôi, con tôi…””, đại diện Trung tâm Điều phối ghép tạng quốc gia cho biết.

Và ngay cả những trường hợp tình nguyện hiến tặng thận cho người ngoài, theo quy định của Luật hiện hành, những người hiến sẽ phải tự bỏ tiền ra làm các xét nghiệm.

Hẳn là những người xây dựng Luật cũng dự đoán về các tình huống (vì thực tế chưa có xảy ra) và đề cập tới việc hạn chế thấp nhất việc trục lợi sự nhân văn của chính sách này. Chẳng hạn như việc đăng ký hiến tạng là để được làm các xét nghiệm sức khỏe chuyên sâu, sau khi có kết quả sẽ thay đổi, không hiến tạng nữa.

5 người hiến tạng còn sống đều được hỗ trợ chi phí

Trong 5 năm qua, Trung tâm Điều phối ghép tạng quốc gia đã tiến hành điều phối cho 5 trường hợp tự nguyện hiến tặng thận cho người ngoài.

Mặc dù theo Luật hiện hành và đặc biệt là thông tư 104 của Bộ Tài chính, người hiến tạng khi còn sống được sẽ được nhận thẻ bảo hiểm y tế miễn phí trọn đời, được nhận Kỷ niệm chương “Vì sức khỏe nhân dân”, được khám sức khỏe định kỳ theo hướng dẫn chuyên môn, nếu nhà ở xa sẽ được hỗ trợ tiền đi lại, tiền ăn, tiền khách sạn… khi đi khám sức khỏe định kỳ.

Nhưng theo đúng quy định, họ sẽ phải bỏ tiền ra làm hàng loạt các xét nghiệm chuyên sâu rồi mới hiến được thận. Ái ngại với những trường hợp này, Trung tâm đã tìm mọi cách để có nguồn chi trả cho họ và cho rằng nhóm đối tượng này tuy nhỏ nhưng rất đáng chú ý.

“Chúng tôi cũng đã đưa ra nhiều tranh luận về việc đề nghị sửa đổi các chính sách liên quan. Một phương án có vẻ tối ưu nhất được đưa ra để tránh việc trục lợi chính sách đó là BHYT cần hoàn lại tiền xét nghiệm cho người hiến tạng khi còn sống sau khi đã có chứng nhận hiến tạng hoặc xác nhận của cơ sở y tế rằng người đó không đủ điều kiện để hiến tạng khi còn sống.

Tuy nhiên, ý kiến này cũng có người cho rằng như vậy sẽ là thiếu “tế nhị” đối với người thực sự có tâm nguyện muốn hiến tặng vô danh, vô vụ lợi cho bất kỳ ai, bởi như vậy cũng sẽ vẫn bắt họ phải chi một khoản tiền rồi sau khi hiến mới nhận lại được. Đây thực sự đang là vấn đề chúng tôi cũng thấy “vướng”.

Chúng tôi cũng mong chờ những ý kiến đa chiều hơn về vấn đề này để có những đề xuất chính thức đối với phía BHYT và các đơn vị hữu quan”, đại diện Trung tâm giải thích.

Như vậy, làm sao để khuyến khích được người hiến tặng nhưng cũng phải có biện pháp bảo vệ, giám sát để tránh bị lợi dụng chính sách nhân đạo của Nhà nước, trục lợi cho cá nhân với động cơ không trong sáng sẽ là bài toán mà các nhà làm luật phải tính đến trong thời gian tới.

Trần Phương/ Dân trí