Đền thờ Trung túc vương Lê Lai
Huyện miền núi Ngọc Lặc nằm ở phía Tây tỉnh Thanh Hóa, được thiên nhiên ban tặng cho một vùng núi non, sông suối, cảnh sắc tươi đẹp và kỳ vĩ. Bên cạnh đó, Ngọc Lặc còn là nơi lưu giữ một kho tàng tài sản vô giá là các di tích lịch sử văn hóa đa dạng; trong đó, có hệ thống đền thờ các vị anh dùng dân tộc.
Đền thờ Trung túc vương Lê Lai hay còn được gọi là đền Tép toạ lạc trên một ngọn đồi thấp thuộc thôn Thành Sơn, xã Kiên Thọ, huyện Ngọc Lặc. Đây cũng chính là quê hương của vị tướng tài ba lỗi lạc này.
Đền thờ Lê Lai thuộc Khu di tích quốc gia đặc biệt Lam Kinh, cách chính điện khoảng 6 km về phía Tây và cách thành phố Thanh Hoá hơn 50 km. Theo sách Đại Việt thông sử, năm 1416 Lê Lai và Lê Lợi cùng 17 tướng lĩnh tổ chức hội thề Lũng Nhai chuẩn bị dấy binh khởi nghĩa Lam Sơn, đánh đuổi giặc Minh xâm lược. Năm 1419 khi nghĩa quân Lam Sơn bị giặc vây hãm trên núi Chí Linh không còn đường rút lui, trong tình thế cấp bách, Lê Lai đã đổi áo bào cho Lê Lợi liều mình cứu chúa và bảo vệ lực lượng. Ông cưỡi voi xông ra trận phá vòng vây nhưng do lực lượng quân địch quá mạnh, Lê Lai đã bị bắt. Sự hy sinh cao cả của Lê Lai đã góp phần quan trọng trong thắng lợi của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn.
Ghi nhớ công ơn của ông, Lê Lợi sau khi lên ngôi năm Thuận Thiên thứ nhất (1428) đã cho lập đền thờ ông ở làng Tép và lệnh cho quân thần sau này làm giỗ Lê Lai trước ngày giỗ của mình một ngày, từ đó dân gian có câu "hăm mốt Lê Lai, hăm hai Lê Lợi".
Đền thờ Lê Lai được xây dựng sau khi Lê Lợi chiến thắng giặc Minh, lên ngôi hoàng đế, nhằm tưởng nhớ vị tướng đã đổi áo bào, liều mình cứu chúa trong cuộc khởi nghĩa Lam Sơn.
Đền Tép tọa lạc trên khu vực cao mà bằng phẳng, thoáng mát, vẫn được ngợi ca là thế đất "long chầu hổ phục". Trước mặt đền Tép là hồ bán nguyệt rộng lớn. Ngôi Đền vừa mang vẻ đẹp cổ kính, thâm nghiêm mà vẫn rất đỗi mềm mại khi được điểm tô bởi các mảng chạm khắc cầu kỳ, tinh xảo.
Đền thờ được thiết kế, xây dựng theo lối chồng rường giá chiêng (một loại kiến trúc nhà truyền thống ở miền Bắc trước đây). Bên trong đền Tép được bài trí ban thờ sơn son thếp vàng. Tại khu nhà hậu cung, có nhiều hiện vật cổ giá trị như hoành phi, câu đối được khắc trên các tấm gỗ nguyên khối, nội dung ca ngợi công đức và tấm gương anh dũng của vị khai quốc công thần nhà Hậu Lê. Bên phải đền thờ Lê Lai là ngôi đền thờ mẫu, thờ Đức thánh chúa bà Nương A Thiện - vợ Lê Lai.
Hàng năm, lễ hội đền Tép diễn ra vào ngày 21/8 Âm lịch và ngày 8/1 Âm lịch - đúng ngày mất của Lê Lai. Tại lễ hội thường có các hoạt động tế lễ, dâng hương diễn ra trang nghiêm trang trọng theo nghi lễ tế thần thời Lê. Ngoài ra còn có màn rước kiệu, hát chầu văn, biểu diễn cồng chiêng, múa kiếm, bắn cung,... Từ lâu Lễ hội đền Tép đã trở thành một ngày hội lớn của người dân địa phương và thu hút hàng nghìn lượt khách đến dâng hương.