Người giữ hồn di sản ngàn năm
Ra đời vào thế kỷ thứ X, dưới thời nhà Đinh, suốt hơn ngàn năm qua, trò diễn Xuân Phả, ở xã Xuân Trường, huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hoá đã trở thành một di sản văn hoá độc đáo, đặc sắc với những giá trị trường tồn. Để di sản văn hoá này có được vị trí và sức lan toả sâu rộng như ngày hôm nay, phải kể đến vai trò hết sức quan trọng của những người nghệ sĩ dân gian, trong đó có Nghệ nhân ưu tú Bùi Văn Hùng.
Nghệ nhân ưu tú Bùi Văn Hùng, Xã Xuân Trường, huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hoá cho biết: "Từ nhỏ tôi đã được xem các cụ biểu diễn trò diễn Xuân Phả. Tình yêu với trò diễn này cũng theo đó mà lớn dẫn theo năm tháng".
Sinh ra trên mảnh đất phát tích của trò diễn Xuân Phả - xã Xuân Trường, huyện Thọ Xuân, ngay từ thuở còn ấu thơ, nghệ nhân Bùi Văn Hùng đã mang trong mình niềm đam mê với di sản văn hoá của quê hương. Và rồi, theo năm tháng, niềm đam mê, tình yêu mà ông dành cho trò diễn Xuân Phả cứ lớn dần... Cho đến hôm nay, người nghệ sĩ dân gian này đã dành hơn 30 năm cuộc đời để đeo đuổi, giữ gìn và truyền bá trò diễn Xuân Phả, góp phần bảo tồn và phát huy vốn quý văn hoá cho quê hương, đất nước.
Nghệ nhân ưu tú, vợ Nghệ nhân ưu tú Bùi Văn Hùng
Nghệ nhân ưu tú, vợ Nghệ nhân ưu tú Bùi Văn Hùng chia sẻ: "Thấy chồng rất đam mê, nên tôi cũng san sẻ để chồng theo đuổi nghề".
Ngay từ lúc ngoài 20 tuổi, nghệ nhân Bùi Văn Hùng đã có ý thức nghiên cứu bài bản về trò diễn Xuân Phả. Ông tìm gặp các bậc cao niên, các nghệ sĩ dân gian trong làng, trong xã, học hỏi về nội dung, kĩ thuật và ý nghĩa của từng trò diễn, rồi ghi chép lại thành văn bản.
Trò Xuân Phả, với hệ thống ngũ trò cùng tổ hợp múa dân gian độc nhất vô nhị, vừa giản đơn vừa phức tạp, vừa lộng lẫy cung đình nhưng cũng lại gần gũi với đời sống nhân sinh... Tất cả đều được nghệ nhân Bùi Văn Hùng tổng hợp thành bộ tư liệu hoàn chỉnh, miêu tả kĩ lưỡng các câu hát, vũ điệu, minh hoạ bằng những hình ảnh sống động...
Hiện nay, nghệ nhân ưu tú Bùi Văn Hùng đang tiếp tục triển khai nhiều dự án của cá nhân ông, như tạc các bức tượng thể hiện nhân vật, tư thế biểu diễn của trò Xuân Phả, làm mặt nạ phục vụ cho việc biểu diễn ngũ trò...
Nghệ nhân Bùi Văn Hùng, Xã Xuân Trường, huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hoá
Nghệ nhân Bùi Văn Hùng, Xã Xuân Trường, huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hoá cho biết thêm: "Tôi thuê các nghệ nhân điêu khắc các hình tượng của các điệu múa để lưu lại làm kỷ niệm các nhân và để lại cho thế hệ sau".
Hơn 3 thập niên tâm huyết và nỗ lực không ngừng nghỉ, nghệ nhận ưu tú Bùi Văn Hùng đã góp phần giữ gìn, bảo tồn, đưa trò diễn Xuân Phả trở thành di sản văn hoá phi vật thể Quốc gia. Ngày hôm nay, ông và các nghệ nhân dân gian ở xã Xuân Trường đang tiếp tục truyền dạy trò diễn này cho các thế hệ trẻ, với mong muốn, các em không chỉ thuần thục kĩ nghệ biểu diễn, mà còn thắp lửa tình yêu, ý thức, trách nhiệm đối với việc giữ gìn vốn văn hoá truyền thống của quê hương.
Nghệ nhân ưu tú Bùi Văn Hùng, Xã Xuân Trường, huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hoá chia sẻ: "Tình yêu quê hương, giữ gìn di sản văn hoá đã ăn vào máu thịt, nếu như mình dừng lại thấy thiếu một cái gì đó. Nên lúc nào tôi cũng cố gắng làm đến lúc không thể làm được nữa".
Ngàn năm qua, những câu hát, vũ điệu của trò diễn Xuân Phả đã ghi dấu ấn không thể phai mờ trong không gian văn hoá rực rỡ sắc màu của mảnh đất "Hai vua". Hệ thống ngũ trò đặc sắc ấy không chỉ thể hiện tình yêu quê hương đất nước, tinh thần đoàn kết trong lao động sản xuất, mà còn cho thấy lòng tự tôn, khát vọng tự lực tự cường của dân tộc trong suốt chiều dài lịch sử. Trong hành trình thiên niên kỷ của trò diễn Xuân Phả, tấm lòng, sự nỗ lực và tâm huyết của nghệ nhân ưu tú Bùi Văn Hùng cùng các nghệ nhân dân gian đang góp phần quan trọng giúp di sản này trường tồn, trong quá khứ, ở hiện tại, và tiếp nối đến mai sau.