Xứ Thanh miền đất lễ hội
Thanh Hóa là nơi sản sinh ra nhiều giá trị văn hóa có sức sống trường tồn với thời gian, trong đó có các lễ hội truyền thống. Từ vùng cao, vùng đồng bằng rồi xuôi về miền biển, nơi nào cũng tồn tại những lễ hội dân gian lâu đời, đặc sắc, phản ánh đời sống tinh thần phong phú, tín ngưỡng tốt lành và lòng biết ơn tiền nhân tiên tổ của người dân xứ Thanh.
Miền biên ải xứ Thanh là nơi quần cư sinh tụ của các tộc người: Kinh, Thái, Mường, Dao, Thổ, Mông, Khơ Mú. Trải qua nhiều thế hệ, các dân tộc anh em đã tạo dựng nên một nền văn hóa đa dạng, giàu bản sắc. Từ lao động sản xuất và đời sống tinh thần, những lễ hội vùng cao dần được hình thành, tồn tại qua nhiều thế kỷ, vẫn còn giữ vẹn nguyên giá trị cho tới hôm nay.
Một trong số lễ hội đặc sắc của miền Tây Thanh Hóa, là lễ hội Nàng Nga- Hai Mối của đồng bào dân tộc Mường Cẩm Thủy. Lễ hội này xuất hiện từ khoảng thế kỷ 15 đến thế kỷ 18, gắn với chuyện tình của Nàng Nga và chàng Hai Mối. Người dân dựng cây bông hoa, linh hồn của lễ hội, cũng là một trong những biểu tượng của dân tộc Mường. Xung quanh cây bông, các chàng trai, cô gái tưng bừng múa điệu tung khăn. Dàn cồng chiêng phường Bùa hát lên những lời ca ngợi chuyện tình Nàng Nga và chàng Hai Mối.
Ngoài ra, vùng cao Thanh Hóa còn có các lễ hội lớn như Lễ hội Pông Pông (huyện Ngọc Lặc), lễ hội Mường Ca Da (huyện Quan Hóa), lễ hội đền Chín Gian (huyện Như Xuân); lễ hội rước cá thần, lễ hội chùa Chặng (huyện Cẩm Thủy), lễ hội chùa Mèo, lễ hội Chá Mùn (huyện Lang Chánh, lễ hội mường Đòn (huyện Thạch Thành), lễ hội Phủ Na (Như Thanh)… Mỗi lễ hội mang một không gian, sắc thái văn hóa và ý nghĩa riêng biệt, song đều thể hiện tín ngưỡng tốt lành, lòng biết ơn chân thành của đồng bào các dân tộc vùng cao đối với những vị thần - nhân có công lập làng, tạo bản.
Xuôi xuống vùng đồng bằng, các lễ hội càng đa dạng và phong phú. Trong số đó, đặc sắc nhất, phải kể đến lễ hội tưởng nhớ các danh nhân, anh hùng dân tộc như: Lễ hội đền Bà Triệu (huyện Hậu Lộc); Lễ hội đền thờ Lê Hoàn; Lễ hội Lam Kinh (huyện Thọ Xuân);Lễ hội Phủ Trịnh (huyện Vĩnh Lộc); lễ hội đền thờ Tướng quân Cao Lỗ (huyện Hoằng Hóa)… Bên cạnh đó, vùng đồng bằng xứ Thanh còn có những lễ hội liên quan đến tín ngưỡng thờ thần, Phật, Mẫu… trải khắp các huyện, thị xã và thành phố; tạo nên không gian rộn ràng, linh thiêng, rực rỡ sắc màu văn hóa, nhất là trong dịp Tết đến xuân về.
Từ đồng bằng xuôi về vùng duyên hải, một không gian văn hóa mở ra với nhiều lễ hội mang đậm dấu ấn của biển như: Lễ hội đền Đức Thánh Cả; Lễ hội Cầu Ngư, lễ hội đua thuyền (huyện Hậu Lộc); Lễ hội đền Độc Cước ( thành phố Sầm Sơn); lễ hội Lạch Bạng ( Thị xã Nghi Sơn…). Những lễ hội vùng biển thường diễn ra với quy mô lớn, rực rỡ sắc màu, với nhiều nghi lễ gắn liền với đời sống ngư nghiệp của cư dân vùng duyên hải.
Chị Đào Thị Hương, phường Quảng Đông, thành phố Thanh Hóa, tỉnh Thanh Hóa chia sẻ: "Tham gia các lễ hội, tôi cảm thấy rất thiêng liêng; tôi cũng cầu mong sự bình an cho bản thân và gia đình".
Có thể nói, Thanh Hóa là nơi có hệ thống lễ hội lớn và phong phú bậc nhất trong cả nước, với hàng trăm lễ hội đặc sắc. Qua hàng thế kỷ tồn tại, các lễ hội vẫn không ngừng được gìn giữ, phát huy cho tới ngày nay; mang theo vẻ đẹp văn hóa của dân tộc, đắp bồi thêm niềm tin tốt lành cho người dân xứ Thanh trong hành trình bảo vệ và dựng xây quê hương, đất nước.