Ứng dụng khoa học công nghệ trong chọn tạo giống ngô lai mới trên địa bàn tỉnh

Hiện nay, tình hình sản xuất ngô lai trên địa bàn tỉnh đang đứng trước nhiều khó khăn như: Đất trồng ngô còn manh mún, kém màu mỡ; các giống ngô lai đã thoái hóa giống và giảm dần năng suất. Bên cạnh đó, người dân trong tỉnh cũng chưa chủ động được hạt ngô giống lai, phần lớn phụ thuộc vào ngô giống ở các địa phương khác hoặc giống nhập khẩu với giá bán cao.

Để khắc phục những bất cập đó, nhóm nghiên cứu do Tiến sĩ Lê Văn Ninh - Phó trưởng Khoa Nông Lâm, trường Đại học Hồng Đức làm chủ nhiệm đã đề xuất đề tài “Nghiên cứu chọn tạo giống ngô lai mới, ngắn ngày, năng suất cao, chống chịu tốt, thích hợp với các vùng trồng ngô trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa”.  Với mục tiêu sẽ chọn tạo được từ 1 đến 2 giống ngô lai mới, trong đó ít nhất 1 giống được công nhận sản xuất thử tại vùng Bắc Trung Bộ.

Để đạt hiệu quả cao trong sản xuất và mang tính ứng dụng vào thực tế, các thực nghiệm nghiên cứu được bố trí trên đồng ruộng tại 3 vùng sinh thái trồng ngô chính của tỉnh (miền núi; đồng bằng và ven biển) bao gồm: huyện Cẩm Thủy, huyện Thiệu Hóa và huyện Hoằng Hóa. Trong quá thực nghiệm có sự tham gia trực tiếp của người dân.

Nhờ được tiếp cận với khâu sản xuất hạt giống ngô lai F1, đánh giá các tổ hợp ngô lai mới ngắn ngày theo từng vùng sinh thái khác nhau, người dân đã hoàn toàn chủ động trong việc ứng dụng những kết quả nghiên cứu của đề tài vào sản xuất có hiệu quả. Việc để người dân tham gia trực tiếp vào quá trình thực nghiệm được xem là con đường ngắn nhất để đưa các sản phẩm khoa học và công nghệ từ nghiên cứu của nhà khoa học đến với đồng ruộng của người nông dân.

Khảo nghiệm các tổ hợp lai tại huyện Hoằng Hóa cho thấy: 8 tổ hợp ngô lai đều có tỷ lệ nẩy mầm tốt; cây to mập lá xanh tốt; không đổ ngã; bắp to dài năng suất ổn định; độ cao đóng bắp đồng đều; tán lá gọn; thời gian trỗ cờ đến phun râu ngắn; ít bị sâu, bệnh hại.

Để kịp thời vụ, Sở khoa học công nghệ tỉnh đã cho nhóm nghiên cứu tiến hành triển khai đề tài sớm vào tháng 1/2017. Sau 3 vụ (vụ xuân 2017; vụ thu đông 2017 và vụ xuân 2018) tại 3 huyện, nhóm tác giả đã chọn được 4 tổ hợp lai rất khả quan đó là: QT55; QT35;T8; QT66. Trong 4 tổ hợp lai lựa chọn đều đạt được mục tiêu mà đề tài đưa ra đó là ngắn ngày; năng suất cao trên 6,5 tấn/ha; ít bị dịch hại; tỷ lệ đổ ngã thấp.

Theo đánh giá từ các chuyên gia nông nghiệp, đề tài nghiên cứu chọn tạo giống ngô lai mới sẽ rút ngắn thời gian 2 năm so với nghiên cứu tạo giống ngô lai thông thường. Sản xuất hạt giống ngô lai F1 theo mô hình nông hộ vừa đảm bảo chất lượng hạt giống tốt, vừa tăng hiệu quả kinh tế cho nông dân tại vùng nghiên cứu, có thể chủ động sản xuất hạt giống ngô lai với giá thành hạt giống giảm tối thiểu 30% so với giá hạt giống ngô lai nhập nội cùng thời gian sinh trưởng.

Sản phẩm của đề tài sẽ góp phần tạo mối liên kết theo chuỗi giá trị giữa các nhà khoa học - doanh nghiệp - nhà sản xuất và nhà quản lý. Toàn bộ sản phẩm ngô giống sẽ được Công ty CP giống cây trồng Thanh Hóa nhận bán sản phẩm và Công ty CP thức ăn chăn nuôi Thái Dương thu mua giống ngô hạt để chế biến thức ăn chăn nuôi cho trang trại tại Nghệ An và Thanh Hóa.

Sự tham gia, hợp tác nghiên cứu của các nhà khoa học, nhà doanh nghiệp và người dân được xem là tiền đề, là chìa khóa thành công của quá trình nghiên cứu, ứng dụng và chuyển giao tiến bộ khoa học kỹ thuật mới trong lai tạo giống ngô vào thực tiễn sản xuất có hiệu quả. Hy vọng rằng, trong thời gian tới nhiều giống ngô lai chất lượng cao, phù hợp với các vùng sinh thái sẽ tiếp tục được phổ biến và nhân rộng trong sản xuất, góp phần giữ vững an ninh lương thực và tăng thu nhập cho người nông dân.

Việt Hòa- Xuân Tuấn - Văn Lộc