Quần thể thông hai lá dẹt quý hiếm có một không hai

Theo tài liệu nghiên cứu của Trung tâm Nghiên cứu thực nghiệm lâm sinh Lâm Đồng, thông hai lá dẹt là loài thông cổ được cho là xuất hiện cùng thời với khủng long và gần như đã bị tuyệt diệt trên thế giới, chỉ còn sót lại ở Việt Nam.

Những cây thông hai lá dẹt cổ thụ có tuổi đời hàng trăm, thậm chí cả nghìn năm tuổi. Giữa rừng già Tây Nguyên trùng điệp, thông hai lá dẹt kiêu hãnh hiện hữu. 

Đứng cách xa cả cây số người ta vẫn dễ dàng nhận ra loại cây to lớn ấy. Chưa bao giờ chúng chịu khuất phục trước thiên nhiên, mưa nắng, bão dữ. Thông hai lá dẹt là loại cây khát ánh nắng, hàng trăm năm qua cứ vậy mạnh mẽ vươn lên ngự trị cả rừng già. 

Vị trí thông hai lá dẹt xuất hiện ngày nay thuộc lâm phần của Ban Quản lý rừng phòng hộ đầu nguồn Đa Nhim và Vườn Quốc gia Bidoup - Núi Bà. Với bà con người K’ho sống ngoài bìa rừng, nhiều đời nay vẫn quan niệm thông hai lá dẹt là loài cây thiêng, không bao giờ họ dám cưa hạ.

Thế nhưng, với giới chơi gỗ, thông hai lá dẹt chính là “hàng độc”. Vì thế, những quần thể thông hai lá dẹt hàng trăm năm tuổi ở khu vực Lán Tranh - Cổng Trời luôn là mục tiêu lâm tặc nhóm ngó. Một sự lơ là trong công tác bảo vệ, rừng cấm có thể bị lâm tặc đột nhập. Những cây thông hai lá dẹt đang ở mức cảnh báo cao nhất R (nguy cơ tuyệt chủng) sẽ đổ xuống dưới tay lâm tặc. 

Tất cả các cây thông hai lá dẹt ở đây đã được đóng bảng, đánh số để quản lý, bảo vệ theo một đề án bảo tồn loài thông này. Cây thông hai lá dẹt lớn nhất chúng tôi tiếp cận có đường kính gốc khoảng 2,5m, cây nhỏ nhất hơn 1,5m. Những người sành sỏi về loài cổ thực vật này cũng không thể biết được chính xác chúng có tuổi đời bao nhiêu.

Chính nguồn gốc từ thời tiền sử, cùng thời với sự xuất hiện của khủng long mà giống nòi vẫn tồn tại đến ngày nay, thông hai lá dẹt được các nhà khoa học trong và ngoài nước đặc biệt quan tâm.

Nhiều công trình nghiên cứu về thông hai lá dẹt đã được triển khai và công bố tại Lâm Đồng, trong đó có Trung tâm Nghiên cứu thực nghiệm lâm sinh Lâm Đồng, Vườn Quốc gia Bidoup - Núi Bà.

Ngày nay, loài thông này vẫn đang đứng trước nguy cơ đe dọa tuyệt chủng. Thông hai lá dẹt bị xếp đầu tiên trong danh sách các loài cây có giá trị đặc biệt, đang nguy cấp hoặc hết sức nguy cấp ở Việt Nam. Cây thiêng hàng trăm năm ngự trị rừng già Nam Tây Nguyên chưa bao giờ hết là mục tiêu săn lùng của lâm tặc.

Bà con người Cil sống bên bìa rừng, thông hai lá dẹt là loài cây thiêng, có linh hồn và luôn che chở bình yên cho buôn làng.