Cụ Đặng Thị Mùi (thứ 2 từ trái sang) và con dâu trưởng là bà Bàn Thị Mai (thứ 3 từ trái sang) không giấu được niềm hạnh phúc khi ông Lý Tày Vượng được làm lễ cấp sắc.

Bà Bàn Thị Hai, đang thăn thoát sắp xếp đồ lễ giúp gia đình hôm nay có người được cấp sắc, cho biết: Điều này thể hiện tính gắn kết của cộng đồng người Dao nói chung và người Dao Thanh Phán nói riêng, "Từ trẻ đến giờ toàn đi hộ gia đình có người cấp sắc thôi, đến dự vui chứ. Chú Vượng được cấp sắc gia đình, họ hàng, làng xóm thấy vui hết. Theo phong tục của người Dao, đàn ông chưa được cấp sắc thì lớn vẫn là trẻ con đấy. Cấp sắc quan trọng lắm đấy”.

Mỗi buổi lễ cấp sắc có 7 thầy cúng hành lễ. Trong lúc làm lễ, phụ nữ không được ra vào khu vực làm lễ; trước và trong những ngày lễ diễn ra người đàn ông thụ lễ và những người trong gia đình phải kiêng kỵ rất nhiều như: không được sát sinh, những người đàn ông được làm lễ phải ăn chay trước đó vài ngày, không được nói chuyện với phụ nữ... Người được thụ lễ nếu đã lập gia đình sẽ được các thầy cúng làm lễ kết hôn để thần linh, ông bà tổ tiên chứng giám cho quan hệ vợ chồng. Đó cũng là niềm mong mỏi của những người vợ khi có chồng được làm lễ cấp sắc. 

Bà Bàn Thị Mai, con dâu trưởng cụ Đặng Thị Mùi chia sẻ, “Không cấp sắc thì sau này ví dụ vợ chồng mất đi xuống âm phủ không được gặp nhau thì thiệt thòi. Mấy chục năm lấy chồng hôm nay chồng mới được làm lễ cấp sắc, rất vinh dự cho dòng tộc của gia đình tôi. Tôi rất vui vì sau này ai ai trong dòng tộc cũng tôn trọng chồng tôi”.

Ông Bàn Đức Giang, một trong 7 thầy cúng của Lễ cấp sắc, cho biết: Quan trọng nhất trong nghi lễ là cấp pháp danh cho người thụ lễ. Sau đó các Thầy sẽ dạy cho người thụ lễ một số điệu múa dâng rượu, lễ vật tạ ơn thần linh và răn dạy người thụ lễ về đạo lý làm người.

“Cái bàn cổ này, lễ cấp sắc này là văn hóa bản sắc dân tộc Dao từ xưa cho nên làm được thì gia đình bình an, làm ăn phát đạt, vợ chồng thương nhau cả đời. Đã cấp sắc thì phải làm việc thiện, đạo hiếu với bố mẹ, con cháu hiền lành. Cấp sắc thì đi đến đâu anh em nghe đến đấy, con cháu sau này có chỗ dựa. Phải dạy bảo con cháu giữ lại truyền thống của dân tộc và sau này lớn lên cũng phải thế”.

Các thầy cúng người Dao cũng cho biết: Những bài cúng, bài khấn và cả bài hát trong lễ cấp sắc nói lên khát vọng của con người, mong muốn có một cuộc sống sung túc hay thể hiện những quan niệm về đạo đức, sự tôn kính cha mẹ, tình nghĩa vợ chồng và cách đối nhân xử thế...

Tất cả những điều này giải thích tại sao Lễ cấp sắc được coi là lễ quan trọng nhất đối với người đàn ông dân tộc Dao Thanh Phán. Đó thực sự là phong tục cần gìn giữ và phát huy trước thực trạng nét đẹp văn hóa truyền thống của các dân tộc ít người đang có nguy cơ mai một trong cuộc sống hiện đại hôm nay./.