Cần nhận diện những nguy cơ xâm hại trong trường học

Tập huấn cho cán bộ, công nhân viên trong trường

Những vụ xâm hại tình dục (XHTD) trẻ em xảy ra tại môi trường giáo dục thời gian qua gây nhức nhối, phẫn nộ trong dư luận. Có thể kể đến vài vụ điển hình xảy như: Tháng 4/2018 xảy ra vụ thầy giáo tại Trường tiểu học xã An Thượng A (huyện Hoài Đức, Hà Nội) có hành vi dâm ô với nhiều nữ sinh lớp 3B của trường; tháng 12/2018 xảy ra vụ việc hiệu trưởng Trường phổ thông dân tộc nội trú THCS Thanh Sơn (Phú Thọ) bị tố cáo đã xâm hại, lạm dụng tình dục đối với hàng chục học sinh nam tại trường. Tháng 4 vừa qua cũng xảy ra vụ việc gây xôn xao dư luận là một thầy giáo trường THCS Thượng Hải (Lào Cai) đã nhiều lần quan hệ tình dục với học sinh lớp 8 làm em này mang bầu.

Tại buổi tọa đàm: “Xâm hại trong học đường” tổ chức tại Hà Nội mới đây thạc sĩ tâm lý học Đinh Đoàn chia sẻ, ông từng tham gia nhiều lớp tập huấn phòng chống XHTD trẻ em cho giáo viên và nhận thấy chính thầy cô cũng không nắm được luật. Có giáo viên hồn nhiên nghĩ rằng sờ mông, sờ đùi học sinh... là trò đùa vô hại. Trường học cũng mời chuyên gia về dạy học sinh kỹ năng sống, dạy phòng, chống XHTD cho học sinh nhưng chuyên gia thường dạy trẻ không nhận quà từ người lạ, cách thoát hiểm khi gặp nguy hiểm… mà né tránh không dạy trẻ cảnh giác với người thân, giáo viên,… trong khi đa số các vụ XHTD trẻ là do người thân, người quen gây ra.Điều này gióng lên hồi chuông báo động về công tác phòng, chống XHTD trẻ em trong trường học.

“Đã đến lúc phải thay đổi quan niệm dạy học sinh chỉ biết ngoan ngoãn, vâng lời thầy cô. Cha mẹ nên cảnh báo cho con những mối nguy con có thể bị lạm dụng, XHTD trong trường học và dặn con nhất thiết không cho ai động đến thân thể mình, nếu có thì phải lập tức chia sẻ với cha mẹ. Cần dạy trẻ biết phản ứng khi giáo viên sờ vào người, rủ đi vào nhà vệ sinh, hay đi vào phòng kín”- Thạc sĩ Đinh Đoàn nhấn mạnh.

Thạc sĩ Đinh Đoàn đề xuất nếu để xảy ra XHTD trong trường học trách nhiệm đầu tiên thuộc về hiệu trưởng. Cần giao trách nhiệm cụ thể cho người đứng đầu và các thầy cô, nhân viên trong trường cũng phải được tập huấn để họ nắm được luật.

Bà Nguyễn Vân Anh, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng khoa học về giới - gia đình - phụ nữ và vị thành niên (CSAGA) cho rằng, hiện nay các trường học được gán cho quá nhiều mỹ từ ngăn cản chúng ta hành động nghiêm khắc giống như với các nơi khác. “Trẻ em còn yếu cả về tinh thần, thể xác, ý thức, hiểu biết, khả năng chống đỡ… nên trường học phải lưu ý hơn đến vấn đề đảm bảo an toàn cho trẻ. Hệ thống giáo dục nên có cái nhìn xuyên suốt về vấn đề này. Phải đề ra chiến lược và dựa vào chiến lược mới lập được kế hoạch hành động. Trong các đợt tập huấn cho giáo viên cần dành thời gian nói về bình đẳng giới, xâm hại tình dục. Giáo viên cần thay đổi suy nghĩ ôm hôn học trò là để thể hiện tình cảm. “Không phải chỉ sờ vào vị trí nhạy cảm mới là vi phạm mà giáo viên cần ý thức được rằng sờ vào bất cứ vị trí nào trên cơ thể khiến người ta khó chịu đều không được phép” - bà Vân Anh chia sẻ.

Với những lớp dạy học sinh về kỹ năng sống đang nở rộ như hiện nay cũng khiến bà Vân Anh lo ngại. Các chương trình thường dạy cho trẻ cách thoát hiểm, vặn tay, đánh lại đối phương… nhưng việc chống cự đôi khi khiến trẻ gặp nguy hiểm như có thể bị giết. Hơn nữa, những kẻ tìm cách XHTD trẻ thường có kế hoạch, âm mưu như cho trẻ bánh kẹo, tiền, tăng điểm… Vì thế, dạy trẻ như thế nào cần phải có sự thảo luận, chương trình cụ thể, quy định rõ ràng thống nhất chứ không phải ai muốn dạy gì là dạy.

Bổ sung quy định về trường chuẩn

Với mục đích đảm bảo môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh, thân thiện, chống bạo lực học đường, năm 2017 Chính phủ đã ban hành Nghị định 80. Tuy nhiên theo luật sư Nguyễn Văn Tú, Công ty luật Fanci, Nghị định 80 hầu như chỉ nằm trên giấy với phần lớn các quy định xác định thế nào là môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh, thân thiện; phòng, chống bạo lực học đường và một điều khoản phòng, chống bạo lực học đường. Nghị định này không hề đề cập đến vấn đề XHTD trẻ trong trường học.

Luật sư Tú góp ý, ngành giáo dục nên sửa đổi quy định thế nào là trường chuẩn, ngoài cơ sở vật chất, đội ngũ nhân sự cần có thêm những tiêu chuẩn đầy đủ về an toàn nơi trường học. Nên dạy cho học sinh, tập huấn cho cán bộ công nhân viên, kể cả bảo vệ của trường về bình đẳng giới, về luật pháp để mọi người nắm được điều gì được làm, điều gì không. Nên bàn đến luật trước khi bàn về văn hóa mới tiến đến trình độ văn minh của xã hội được.

Luật sư Tú cho rằng, cần có những cuộc điều tra xã hội học hay một cuộc khảo sát quy mô nhận diện những nguy cơ bạo lực trong môi trường học đường để tìm cách giải quyết. Trong nhà trường có rất nhiều quan hệ dân sự… Bộ quy tắc ứng xử của từng khu vực (đang thiếu hoặc không có) nên giao cho các định chế xã hội thực hiện. Việc này hiện nay các trường đang tự làm. “Nhu cầu đảm bảo an toàn cho trẻ là nhu cầu dân sự, dịch vụ có trả công, nên hoàn toàn có thể xã hội hóa hoặc thu từ chính nhu cầu của phụ huynh học sinh. Nên tách Hội Cha mẹ học sinh ra khỏi nhà trường, Hội này nên là cơ quan giám sát chứ không phải là cánh tay nối dài của nhà trường”- Luật sư Tú góp ý.