Chấn chỉnh hoạt động của các Quỹ tín dụng nhân dân trên địa bàn tỉnh

Tháng 3/2017, thông tin về thủ quỹ của quỹ tín dụng nhân dân Hoằng Trinh, huyện Hoằng Hóa là Lê Thị Thanh huy động một số lượng lớn tiền trong nhân dân địa phương và có hoạt động đầu tư không rõ ràng bắt đầu lan ra. Sau khi có thông tin, Ngân hàng nhà nước đã tiến hành kiểm tra hoạt động của Quỹ, phát hiện số tiền sai phạm hơn 20 tỉ đồng. Từng là cán bộ tín dụng, sau đó chuyển sang thủ quỹ, Thanh đã lợi dụng lòng tin của người dân, vận động các hộ vay một số tiền lớn của Quỹ tín dụng nhân dân Hoằng Trinh, rồi cho Thanh vay lại. Hiện nay, Lê Thị Thanh đã bị Công an tỉnh khởi tố để điều tra về hành vi lợi dụng tín nhiệm, chiếm đoạt tài sản. Hành vi của Thanh đã khiến cho Quỹ tín dụng Hoằng Trinh rơi vào nguy cơ thực tế bị vỡ quỹ, ảnh hưởng không nhỏ đến tình hình an ninh trật tự tại phương. Nợ xấu chưa thu hồi của Quỹ hiện lên tới hơn 16 tỉ đồng. Mọi hoạt động của quỹ gần như bị tê liệt chỉ còn duy trì việc thu nợ để phục vụ cho người dân rút tiền.

Không rơi vào tình trạng nghiêm trọng như Quỹ tín dụng nhân dân Hoằng Trinh, Quỹ tín dụng nhân dân Hoằng Tiến đã từng có giai đoạn rơi vào hoàn cảnh khó khăn. Cuối năm 2014, một cán bộ tín dụng của quỹ đã nhận tiền gửi của khách hàng 1 tỉ 450 triệu đồng nhưng không nộp vào quỹ mà sử dụng vào mục đích cá nhân. Sau khi sự việc bị phát hiện, cán bộ tín dụng này bỏ trốn khỏi địa phương. Rất may, gia đình của người này đã đứng ra nhận nợ thay và hiện đã trả được 500 triệu đồng. Số tiền còn lại cũng đã có tài sản đảm bảo. Hiện nay, hoạt động của quỹ đã ổn định trở lại. 

Từ sự việc cụ thể ở hai quỹ tín dụng nhân dân Hoằng Trinh và Quỹ tín dụng nhân dân Hoằng Tiến, cũng như đánh giá thực trạng chung của các quỹ tín dụng nhân dân đang hoạt động trên địa bàn tỉnh, có thể thấy những sai phạm xảy ra ở loại hình tín dụng này chủ yếu do trình độ chuyên môn nghiệp vụ của lãnh đạo, cán bộ tín dụng còn hạn chế. Theo quy định, chỉ các chức danh Chủ tịch HĐQT, giám đốc, trưởng ban kiểm soát nội bộ mới bắt buộc phải có trình độ đào tạo trung cấp chuyên ngành kinh tế, tài chính, ngân hàng. Những người còn lại không yêu cầu bắt buộc về trình độ chuyên môn. Như tại quỹ tín dụng nhân dân Hoằng Trinh, trong 11 cán bộ chỉ 1 người được đào tạo đại học chính quy, còn lại đều là trình độ trung cấp, một số người đang theo học đại học tại chức.

 Bên cạnh đó, việc tuân thủ các quy định của pháp luật tại một số quỹ chưa thực sự nghiêm túc, vẫn còn tình trạng cán bộ tín dụng trực tiếp nhận tiền của khách hàng, giao dịch không diễn ra tại trụ sở quỹ, nên khách hàng không nhận được biên lai thu tiền. Điều này dễ đến tình trạng cán bộ tín dụng chiếm đoạt tiền gửi của khách hàng. Việc thực hiện cho vay tại một số quỹ thực hiện không đúng quy trình, đánh giá năng lực khách hàng, phương án kinh doanh sơ sài, chưa đủ cơ sở nhưng vẫn cho vay

Khả năng tự kiểm soát của một số quỹ còn hạn chế. Một số trường hợp, những sai phạm, hoặc biểu hiện sai phạm của cán bộ quỹ diễn ra trong thời gian dài nhưng ban quản lý quỹ không phát hiện ra, dẫn đến sự việc kéo dài, gây hậu quả nghiêm trọng.

Trên thực tế, có những quỹ biết phát huy lợi thế, tuân thủ đúng quy định pháp luật, đảm bảo nguyên tắc  an toàn đã hoạt động hiệu quả, mang lại lợi ích thiết thực cho nhân dân địa phương. Như trường hợp của Quỹ tín dụng nhân dân Hoằng Đạo, dù gần trung tâm huyện – nơi có nhiều ngân hàng thương mại đang hoạt động, nhưng quỹ tín dụng nhân dân Hoằng Đạo vẫn có gần 1,4  nghìn thành viên tham gia, với tổng nguồn vốn hoạt động 81 tỉ đồng, trong đó vốn huy động 73 tỉ đồng, dư nợ 65 tỉ đồng, nhiều năm qua quỹ không có nợ xấu. Ban lãnh đạo quỹ cho biết, đối với các khoản cho vay, ngoài việc cán bộ tín dụng trực tiếp thẩm tra hồ sơ, thực tế địa bàn thì với khoản vay dưới 100 triệu, giám đốc ngân hàng sẽ thẩm tra lại một lần nữa trong những trường hợp cần thiết. Với những khoản vay trên 100 triệu, bắt buộc phải đưa ra cuộc họp Ban tín dụng để đánh giá, cân nhắc khả năng trả nợ, kiểm tra tình hình thực tế đối tượng vay trước khi giải ngân.

Theo thống kê, trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa hiện có 67 quỹ tín dụng nhân dân đóng trên 17 huyện, thị, thành phố với địa bàn hoạt động là 247 xã, phường, thị trấn. Tính đến 31/12/2017, tổng số thành viên của các Quỹ tín dụng trên địa bàn tỉnh là gần 107 nghìn, tăng hơn 2,7 nghìn thành viên so với cùng kỳ năm trước. Tổng nguồn vốn đạt 5.080 tỷ đồng, tổng dư nợ đạt 4,2 nghìn tỉ đồng, tăng 5% so với cùng kỳ năm trước, chênh lệch thu chi đạt 44 tỉ đồng.

Năm 2017, Ngân hàng nhà nước chi nhánh Thanh Hóa đã thực hiện 24 cuộc thanh tra, kiểm tra đối với các quỹ tín dụng nhân dân, trong đó có 16 cuộc thanh tra theo kế hoạch và 8 cuộc kiểm tra đột xuất; đưa ra 743 kiến nghị, với số tiền kiến nghị thu hồi hơn 237 tỉ đồng, trong đó đã thu hồi hơn 96 tỉ đồng, ban hành 17 quyết định xử phạt vi phạm hành chính với tổng số tiền 512 triệu đồng. Công tác theo dõi, xử lý sau thanh thanh tra được thực hiện chặt chẽ, đảm bảo quỹ tín dụng nhân dân thực hiện nghiêm túc các kết luận thanh tra, kiểm tra.

Trên thực tế, hoạt động của Quỹ tín dụng nhân dân tại các địa phương đã góp phần đẩy lùi nạn tín dụng đen, giúp người dân có cơ hội tiếp cận nguồn vốn xóa đói giảm nghèo, phát triển kinh tế. Tuy nhiên, hoạt động của quỹ tín dụng nhân dân cũng đang bộc lộ nhiều hạn chế, yếu kém, tiềm ẩn rủi ro. Những hạn chế, yếu kém này của hệ thống quỹ tín dụng nhân dân rất cần được các cơ quan chức năng có giải pháp tháo gỡ, giám sát các quỹ này hoạt động  đúng pháp luật, an toàn, hiệu quả, hỗ trợ các hộ dân phát triển kinh tế, ổn định tình hình tại các địa phương.

Lan Phương – Cao Tùng.