Chiếc quạt nghệ thuật xuất phát từ châu Á hay châu Âu?
Chưa có tài liệu, và chưa ai khẳng định chiếc quạt xuất xứ từ đâu, châu Á hay châu Âu? Phương Đông hay phương Tây?
Đầu xuân Kỷ Dậu (1967) tôi được Tổng biên tập Báo Văn hóa Lê Anh Trà - (Hồi ấy tòa soạn làm việc ở 42 phố Yết Kiêu, Hà Nội) - mời đến nghe buổi nói chuyện về chiếc quạt trong Chèo, do bác Năm Ngũ (Tống Văn Ngũ) Đoàn Chèo Trung ương trình bày.
Bác còn đem theo hơn một chục chiếc quạt đủ loại màu. Những người ngồi hàng ghế đầu bác đưa cho mỗi người một chiếc để “múa quạt” theo hướng dẫn của bác. Ngồi ghi lại buổi nói chuyện này, tôi không ngờ người diễn viên hát Chèo ấy chẳng những hát hay, diễn xuất giỏi mà còn am hiểu về cái Quạt cả Á lẫn Âu.
 |
| Chiếc quạt là đạo cụ không thể thiếu trong nghệ thuật truyền thống |
Và chiếc quạt giấy đã trở thành người bạn thân thiết, một vật diễn (đạo cụ) không thể thiếu được của người diễn viên. Vừa dùng để múa, chiếc quạt còn có thể tượng trưng cho biết bao nhiêu vật khác mà người diễn cần trong hoàn cảnh đó: Khi là tờ lệnh của Vua (người diễn xòe quạt ra, nhìn chăm chú vào đó mà đọc lệnh) khi là chiếc roi trừng trị kẻ có tội (cúp quạt vào và quật quạt ra), khi là chiếc ô che đầu (xòe ra, che lên đầu)…
Chưa có tài liệu, và chưa ai khẳng định chiếc quạt xuất xứ từ đâu, châu Á hay châu Âu? Phương Đông hay phương Tây? Nhưng từ lâu trong Phim Pháp, kịch Pháp cũng xuất hiện không ít những hình ảnh chiếc quạt (mặc dù hình dạng có khác nhau). Ở đầu phòng, một chiếc quạt chuyển động che khuôn mặt người đàn bà, chỉ để chừa đôi mắt sẫm màu và hàng mi dài. Tận cuối phòng, một người đàn bà khác cầm quạt phe phẩy vào ngực rồi lấy ngón trỏ vuốt dọc theo viền nan quạt. Người tình của bà ta, đang đứng gần bên, nhận ra ám hiệu liền đi về hướng bao lơn ở bên ngoài. Một lát sau bà ta cũng đứng dậy bước theo. Không hề có một lời trao đổi nào nhưng rõ ràng là đã có một phương thức truyền thống riêng: ngôn ngữ của chiếc quạt.
 |
| Chiếc quạt của châu Âu thế kỷ 18-19 |
Thế kỷ 18 là thời đại hoàng kim của chiếc quạt ở châu Âu khi giới quý tộc đạt tới đỉnh điểm của cao sang và quyền lực trong lịch sử. Các triều đình đều đầy rẫy những âm mưu, tai tiếng và vô số các chuyện tình ái, dù chúng được che dấu rất kỹ. Có những luật lệ bất thành văn rất nghiêm ngặt trong giới quý tộc, cho dù ở chỗ riêng tư mọi thứ đều khác hẳn, vì vậy ngôn ngữ của chiếc quạt là phương tiện truyền thống rất phổ biến ở những nơi tụ tập đông người như lễ tân, vũ hội, và vẻ tinh tế của chiếc quạt đã trở thành một vũ khí hoàn hảo cho giới phụ nữ. Chỉ với một cử động của chiếc quạt người phụ nữ có thể làm dấy lên mãi mãi niềm hy vọng và giấc mơ ấp ủ của giới mày râu.
Một số ước lệ sau đây rất thịnh hành:
- Lướt ngón trỏ dọc theo cây quạt đang gấp lại: “Chúng ta cần phải nói chuyện với nhau”. - Tự quạt cho mình bằng bàn tay trái: “Họ đang rình rập chúng ta”. - Đưa quạt tới lui bằng bàn tay phải: “Tôi yêu người khác rồi”. - Tựa quạt vào tai trái: “Hãy để cho tôi yên” v.v…
Trở lại với nước ta, các môn nghệ thuật truyền thống đều có sử dụng chiếc quạt như Tuồng, Cải Lương, Dân ca… nhưng nhiều nhất vẫn là Chèo, kể cả một người và tốp nhiều người, và nó đã trở thành đặc trưng của môn nghệ thuật này. Ở thời công nghệ hiện đại, cứ tưởng chiếc quạt giấy không còn giá trị, nhưng nó vẫn còn tác dụng mỗi khi mất điện. Và, có lẽ một dáng e ấp bên chiếc quạt trong tay phái nữ vẫn luôn có vẻ gì hấp dẫn... Xem ra ngôn ngữ của chiếc quạt thật phong phú, tuyệt vời./.
Bài viết cùng chuyên mục
Đọc thêm
Chiều ngang qua phố
Có một mùa hạ rất xanh, trong lành nơi ánh mắt. Đó là những buổi chiều mùa hạ về ngang qua thành phố mà nắng chưa đủ gắt gỏng, và mưa cũng chẳng thể dữ dội, ồn ào… Mỗi con đường, góc phố nơi đây đều mang những nét đẹp rất riêng của chiều tháng 5 yên lành, dịu mát.
Tăng cường quản lý thị trường tại các khu du lịch biển
Thanh Hoá đang bước vào cao điểm mùa du lịch biển 2025, kéo theo đó là nhu cầu mua sắm, sử dụng các dịch vụ, hàng hoá tại các khu, điểm du lịch tăng cao. Nhằm tạo dựng môi trường du lịch văn minh, an toàn, các ngành chức năng, các địa phương trên địa bàn tỉnh đang triển khai nhiều giải pháp tăng cường quản lý thị trường, bình ổn giá, ngăn chặn các hành vi chèo kéo, ép khách.
Các điểm đến tại thành phố thu hút đông đảo du khách dịp nghỉ lễ
Trong 4 ngày nghỉ lễ vừa qua, các điểm du lịch, vui chơi giải trí tại Thành phố Thanh Hoá cũng khá nhộn nhịp và thu hút đông đảo người dân, du khách, đặc biệt là với những người không có điều kiện đi du lịch xa.
Các điểm đến tại thành phố Thanh Hoá thu hút đông đảo khách những ngày lễ
Ngoài các khu du lịch biển, sinh thái cộng đồng, văn hoá tâm linh và các khu vui chơi giải trí trên toàn tỉnh thì 4 ngày nghỉ lễ vừa qua, các điểm đến tại thành phố Thanh Hoá cũng khá nhộn nhịp và thu hút đông đảo người dân, du khách, đặc biệt với những người không có điều kiện đi du lịch xa.
Di sản thế giới Thành Nhà Hồ đón hơn 10 nghìn khách đến tham quan
Theo thống kê, trong 3 ngày đầu của kỳ nghỉ lễ, từ 30/4 đến 2/5, Di sản thế giới Thành Nhà Hồ đã đón khoảng 10.000 lượt khách, trung bình mỗi ngày trên 3000 lượt, cao gấp đôi so với cùng kỳ năm ngoái.
Sáng 2/5, Xá lợi Phật về tới Việt Nam
Xá lợi Đức Phật Thích Ca Mâu Ni được cung thỉnh từ Ấn Độ vừa về tới sân bay Tân Sơn Nhất sáng 2/5.
Các điểm đến vui chơi, giải trí của Nghi Sơn thu hút du khách dịp nghỉ lễ
Du khách khi đến thị xã Nghi Sơn,, sau khi hòa mình vào nắng gió ở biển Hải Hòa, vi vu Bãi Đông hoang sơ còn được khám phá nhiều trải nghiệm thú vị với các khu, điểm du lịch có các loại hình vui chơi, giải trí hấp dẫn. Trong ngày thứ 3 của kỳ nghỉ lễ, thời thiết nắng nhẹ, đây là yếu tố rất thuận lợi để các điểm đến này thu hút đông đảo du khách.
Các di tích văn hóa, lịch sử thu hút du khách trong dịp nghỉ lễ
Ngoài các thắng cảnh tự nhiên, Thanh Hóa còn là địa phươngcó hệ thống di tích, di sản văn hóa, lịch sử đậm đặc, trong đó có nhiều di tích nổi tiếng. Trong dịp nghỉ lễ 30/4, 1/5 năm nay, các địa điểm này trở thành nơi tham quan, trải nghiệm ý nghĩa cho nhiều du khách trong và ngoài nước.
Hoằng Hoá phấn đấu đón hơn 2 triệu lượt khách
Mùa du lịch năm nay, huyện Hoằng Hoá phấn đấu đón hơn 2 triệu lượt khách. Nhằm quảng bá rộng rãi tới du khách mọi thông tin hoạt động du lịch của địa phương, vừa qua huyện đã chính thức đưa vào hoạt động website Du lịch Hoằng Hoá - Thanh Hoá tại địa chỉ https://dulichhoanghoa.vn.
Tượng đài và ký ức
Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, khu vực cầu Hàm Rồng là nơi giao nhau giữa tuyến đường sắt và đường bộ. Không quân Mỹ coi cầu Hàm Rồng là điểm tấn công quyết định, nhằm khóa chặt tuyến giao thông huyết mạch, cắt đứt sự chi viện của miền Bắc cho chiến trường miền Nam. Tại đây, lực lượng thanh niên xung phong, nòng cốt là Đội N87 đã cùng với bộ đội, dân quân làm nên bao sự tích anh hùng, trong đó có chiến công và sự hy sinh dũng cảm của 13 nữ thanh niên xung phong Tiểu đội xung kích thuộc C873, Đội N87. Vùng “đất thép” Hàm Rồng trở thành bản tráng ca được Nhân dân cả nước, bạn bè thế giới cảm phục, tự hào.
Bình luận
Thông báo
Bạn đã gửi thành công.