Chủ tịch Hồ Chí Minh - Người đặt nền móng cho nền báo chí cách mạng Việt Nam
Cách đây tròn một thế kỷ, ngày 21/6/1925, trên đất Quảng Châu (Trung Quốc), Nguyễn Ái Quốc - người thanh niên yêu nước mang khát vọng giải phóng dân tộc, sau này là Chủ tịch Hồ Chí Minh, đã sáng lập tờ Thanh Niên, chính thức khai sinh nền Báo chí cách mạng Việt Nam. Từ dấu mốc lịch sử ấy, một dòng báo chí mới đầy khí phách và lý tưởng ra đời, mang sứ mệnh lớn lao: trở thành vũ khí tư tưởng sắc bén của cách mạng, gắn bó mật thiết với sự nghiệp đấu tranh của dân tộc, vì độc lập, tự do và hạnh phúc của Nhân dân.
Chủ tịch Hồ Chí Minh làm việc tại Việt Bắc trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp. Ảnh: TTXVN
Người khai sinh nền báo chí cách mạng Việt Nam
Con đường cách mạng của Nguyễn Ái Quốc từ đầu thế kỷ XX không chỉ là hành trình tìm đường cứu nước, mà còn là hành trình khám phá, xây dựng một phương tiện đặc biệt phục vụ cách mạng: Báo chí. Trong hoàn cảnh đất nước chìm trong bóng tối của ách đô hộ thực dân, Người sớm nhận ra: để thức tỉnh tinh thần dân tộc, không có phương tiện nào hữu hiệu hơn ngôn luận. Báo chí không chỉ truyền tải thông tin, mà còn góp phần tổ chức lực lượng, định hướng dư luận và khơi dậy tinh thần yêu nước. Người nói: “Tờ báo chỉ là giấy trắng mực đen mà thôi. Nhưng với giấy trắng mực đen ấy, người ta có thể viết những bức tối hậu thư, người ta có thể viết những bức thư yêu đương.”[1]
Ngày 21/6/1925, tờ Thanh Niên ra đời tại Quảng Châu, do Nguyễn Ái Quốc sáng lập, biên tập và phát hành. Đây không đơn thuần là một tờ báo - đó là vũ khí tư tưởng đầu tiên của cách mạng Việt Nam, là cánh tay nối dài của Việt Nam Thanh niên Cách mạng đồng chí hội trong việc truyền bá Chủ nghĩa Mác - Lênin vào trong nước, khơi nguồn cho phong trào cách mạng mới. Tờ báo được viết tay, in thô sơ, nhưng nội dung sắc sảo, thiết thực, trực tiếp góp phần đào tạo những lớp người yêu nước đầu tiên đi theo con đường cách mạng vô sản.
Không dừng lại ở Thanh Niên, trong những năm tháng hoạt động ở Pháp, Liên Xô, Trung Quốc, Thái Lan..., Nguyễn Ái Quốc đã sáng lập và phụ trách nhiều tờ báo như: Le Paria (Người cùng khổ), Việt Nam độc lập, Cờ giải phóng, Cứu quốc,... Mỗi tờ báo mang một nhiệm vụ chính trị cụ thể, nhưng đều có điểm chung là nhằm phục vụ cho sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc và xây dựng phong trào cách mạng.
Việc liên tục sáng lập và duy trì hoạt động báo chí trong những điều kiện cực kỳ gian khổ cho thấy tầm nhìn chiến lược, tư duy tổ chức và sự kiên định đặc biệt của Người. Nhà nghiên cứu Đỗ Quang Hưng đánh giá: “Hồ Chí Minh là người khơi nguồn một dòng báo, một sự nghiệp”[2] - không chỉ đúng về vai trò lịch sử, mà còn thể hiện chiều sâu của một tư duy truyền thông cách mạng toàn diện.
Từ bước đầu đầy gian khó, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đặt những viên gạch đầu tiên xây dựng nên nền Báo chí cách mạng Việt Nam - một nền báo chí luôn gắn liền với vận mệnh của dân tộc, của Đảng, và của Nhân dân.
Người kiến tạo nguyên lý và phong cách báo chí cách mạng
Nếu việc sáng lập các tờ báo là phần “khai sơn phá thạch”, thì việc tạo lập một hệ thống tư tưởng, phương pháp làm báo và phong cách báo chí là bước kiến tạo mang tính nền tảng và bền vững. Hồ Chí Minh không chỉ là nhà báo - chiến sĩ, mà còn là người thiết lập những nguyên lý đầu tiên của báo chí cách mạng: phải phụng sự lý tưởng, phục vụ Nhân dân, phản ánh trung thực và cổ vũ cái đúng, cái tốt.
Chỉ riêng khối lượng tác phẩm báo chí đã cho thấy tầm vóc nhà báo cách mạng của Người: khoảng 2.000 bài viết, bằng nhiều thứ tiếng, với gần 100 bút danh khác nhau, từ Nguyễn Ái Quốc, C.B, T.Lan, đến Đ.K, X.Y.Z... Các tác phẩm bao gồm nhiều thể loại: xã luận, chính luận, bình luận, phóng sự, bút ký, truyện ngắn, châm biếm, thơ... Sự linh hoạt trong hình thức thể hiện cùng tư duy sắc bén về nội dung là biểu hiện rõ ràng của tài năng và phong cách báo chí Hồ Chí Minh.
Phong cách ấy thể hiện rõ trong từng câu chữ: ngắn gọn, cô đọng, súc tích nhưng giàu hình ảnh, cảm xúc và tính thuyết phục. Người không viết cầu kỳ, hàn lâm, mà hướng đến công chúng rộng rãi, nhất là quần chúng lao động. Người từng nói: “Viết cho ai? Viết để làm gì? Viết thế nào cho dễ hiểu, dễ nhớ, dễ làm?” - một nguyên lý giản dị nhưng đầy sức sống, trở thành kim chỉ nam cho mọi thế hệ nhà báo sau này.
Đặc biệt, Người coi trọng việc gắn viết báo với thực tiễn, bài báo không chỉ là thông tin mà còn là hành động, là lời hiệu triệu, là ngọn cờ kêu gọi quần chúng đứng dậy đấu tranh. Chính vì vậy, các bài báo của Hồ Chí Minh không chỉ được đọc mà còn được “hành động hóa”, trở thành một phần trong đời sống cách mạng.
Tư duy làm báo của Người cũng rất khoa học: Người luôn chú ý cách chọn tiêu đề, cách trình bày, cách lập luận chặt chẽ, cách đưa thông tin có trọng tâm, trọng điểm. Với Người, báo chí không thể hời hợt, cảm tính; phải sâu sắc, đúng đắn và có tính định hướng rõ ràng.
Tư tưởng báo chí Hồ Chí Minh không chỉ để lại giá trị cho Việt Nam, mà còn là di sản quý giá trong lịch sử báo chí thế giới. Đó là báo chí vì con người, báo chí phụng sự công lý và lẽ phải, một nền báo chí nhân văn, trung thực và chiến đấu.
Người đặt nền tảng đạo đức và sứ mệnh cho người làm báo cách mạng
Bên cạnh việc sáng lập, chỉ đạo và viết báo, Chủ tịch Hồ Chí Minh còn đặc biệt quan tâm đến việc xây dựng đội ngũ người làm báo. Theo Người, nhà báo cách mạng trước hết phải là người có lý tưởng, có lòng yêu nước, có đạo đức nghề nghiệp và luôn gắn bó với Nhân dân. Người cho rằng: “Đối với những người viết báo chúng ta, cái bút là vũ khí sắc bén, bài báo là tờ hịch cách mạng để động viên quần chúng đoàn kết đấu tranh...”[3] Câu nói ấy đến nay vẫn mang tính thời sự sâu sắc, nhất là trong bối cảnh truyền thông hiện đại đang chịu tác động mạnh mẽ từ công nghệ, mạng xã hội và mặt trái của tự do ngôn luận.
Người yêu cầu người làm báo không được nói sai sự thật, không tô hồng, không bịa đặt, không mị dân. Báo chí phải là tiếng nói trung thực của Nhân dân, phản ánh đúng tâm tư, nguyện vọng của quần chúng. Người từng căn dặn, nói thì phải làm, viết thì phải đúng. Đó không chỉ là yêu cầu nghề nghiệp, mà còn là yêu cầu đạo đức. Trong tư tưởng báo chí của Người, báo chí cách mạng phải lấy sự thật làm nền tảng, bởi “sự thật là sức mạnh”, là lý do tồn tại của báo chí. Hồ Chí Minh yêu cầu thông tin phải chính xác, cụ thể, có kiểm chứng: “Viết phải thiết thực, nói có sách, mách có chứng... chưa rõ thì chớ viết”[4]. Người từng nhiều lần sửa tiêu đề, chỉnh câu chữ trên các bài báo để đảm bảo tính chân thật và chính xác tuyệt đối. Theo Người, nếu báo chí không tôn trọng sự thật thì không thể giáo dục, không thể dẫn dắt quần chúng.
Không chỉ trung thực, nhà báo cách mạng còn phải dũng cảm đấu tranh với cái sai, không né tránh, không tô hồng, không tự tô điểm thành tích. Người phê bình thói “nói một chiều”, “phóng đại thành tích”, đồng thời nhấn mạnh vai trò của tự phê bình và phê bình trong báo chí. Phê bình, theo Người, là để xây dựng, “trị bệnh cứu người”, không phải để hạ bệ, bôi nhọ.
Và trên hết, Hồ Chí Minh luôn yêu cầu báo chí phải trung thành với lý tưởng của Đảng, phục vụ Nhân dân, nói tiếng nói của quần chúng, vì lợi ích chung chứ không vì mục tiêu vụ lợi. Làm báo, với Người, là làm chính trị, nhưng là chính trị đặt trên nền đạo đức, đạo đức “lấy dân làm gốc”. Những chuẩn mực ấy, đến nay vẫn là kim chỉ nam cho người làm báo cách mạng Việt Nam.
Kết luận
Tròn 100 năm kể từ khi tờ Thanh Niên ra đời, Báo chí cách mạng Việt Nam đã trải qua một hành trình vẻ vang, góp phần quan trọng vào sự nghiệp giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Trong chặng đường ấy, Chủ tịch Hồ Chí Minh là người khai sinh, đặt nền móng, định hình tư tưởng, phương pháp và đạo đức cho một nền báo chí cách mạng đặc sắc, bền vững.
Kỷ niệm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam là dịp để mỗi người làm báo hôm nay tưởng nhớ và tri ân Người - nhà báo vĩ đại của dân tộc. Đồng thời, đó cũng là dịp để soi lại mình, củng cố lý tưởng, giữ gìn đạo đức nghề nghiệp và tiếp tục khẳng định vai trò của báo chí trong sự nghiệp phụng sự đất nước, phục vụ Nhân dân, đúng như con đường Người đã khai mở từ trăm năm trước.
[1] Hồ Chí Minh toàn tập, tập 4 (1945-1947), NXB Sự thật, Hà Nội, 1984, tr 167-169.
[2] Đỗ Quang Hưng (2001), Thêm những hiểu biết về Hồ Chí Minh, NXB Lao động, Hà Nội, tr.83.
[3] Hồ Chí Minh toàn tập, tập 10 (1965-1969), NXB Sự thật, Hà Nội, 1989, tr97.
[4] Tạ Ngọc Tấn, Hồ Chí Minh về vấn đề báo chí, Hà Nội, 1995, tr152.
PGS, TS. Nguyễn Thị Trường Giang
Phó Giám đốc Học viện Báo chí và Tuyên truyền
Triển khai các nhiệm vụ cấp bách trong công tác phòng chống bệnh dịch tả lợn châu Phi
Chiều 1/8, Đồng chí Mai Xuân Liêm, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh đã chủ trì hội nghị trực tuyến triển khai các nhiệm vụ cấp bách về phòng, chống bệnh dịch tả lợn châu Phi. Tham dự có đại diện lãnh đạo các sở, ngành có liên quan của tỉnh; hội nghị kết nối trực tuyến với 166 xã, phường trên địa bàn tỉnh.
Thực hiện các giải pháp cấp bách chống khai thác IUU
Sáng 1/8, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà chủ trì hội nghị Ban chỉ đạo Quốc gia về Chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU). Hội nghị được tổ chức trực tiếp và kết nối trực tuyến với các tỉnh, thành phố ven biển của cả nước. Đồng chí Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Đầu Thanh Tùng cùng đại diện lãnh đạo các ban, sở, ngành liên quan và các xã, phường ven biển trên địa bàn tỉnh tham dự hội nghị tại điểm cầu Thanh Hóa.
Nhiều dự án trọng điểm được khởi công, khánh thành nhân dịp chào mừng 80 năm Quốc khánh 2/9
Sáng 1/8, đồng chí Nguyễn Tiến Hiệu, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Trưởng Ban Quản lý Khu Kinh tế Nghi Sơn và các Khu công nghiệp đã chủ trì hội nghị triển khai công tác chuẩn bị khởi công và khánh thành các công trình, dự án trọng điểm tại các Khu công nghiệp do Ban quản lý hướng đến chào mừng kỷ niệm 80 năm Quốc khánh (2/9/1945 - 2/9/2025).
Trung đoàn Không quân 923 kỷ niệm 60 năm Ngày truyền thống
Sáng 1/8, Trung đoàn Không quân 923 (Sư đoàn 371, Quân chủng Phòng không - Không quân) kỷ niệm 60 năm Ngày truyền thống Trung đoàn (4/8/1965 - 4/8/2025) và đón nhận Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Ba. Dự lễ kỷ niệm có Thiếu tướng Bùi Thiên Thau, Phó Tư lệnh Quân chủng Phòng không - Không quân; đồng chí Mai Xuân Liêm, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Thanh Hóa.
Phó Bí thư Thường trực Tỉnh uỷ chúc mừng Ngày truyền thống ngành Tuyên giáo của Đảng
Nhân kỷ niệm 95 năm ngày truyền thống ngành Tuyên giáo của Đảng (01/8/1930 – 01/8/2025), chiều 1/8, đồng chí Lại Thế Nguyên, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh uỷ, Chủ tịch Hội đồng nhân dân tỉnh, Trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Thanh Hoá, đã đến chúc mừng tập thể lãnh đạo và cán bộ Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh uỷ.
Đại hội đại biểu Đảng bộ Quân sự tỉnh Thanh Hóa lần thứ XV
Hôm nay 1/8, Đại hội đại biểu Đảng bộ Quân sự tỉnh Thanh Hóa lần thứ 15, nhiệm kỳ 2025 - 2030 đã chính thức khai mạc. Dự đại hội có các đồng chí: Nguyễn Doãn Anh, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Bí thư Đảng ủy Quân sự tỉnh; Đỗ Minh Tuấn, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh; Thiếu tướng Đoàn Xuân Bường, Bí thư Đảng ủy, Chính ủy Quân khu 4; các đồng chí Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, lãnh đạo các ban, sở, ngành cấp tỉnh và 180 đại biểu, đại diện cho hơn 2600 đảng viên trong toàn Đảng bộ Quân sự tỉnh.
Kỳ họp thứ 32 Hội đồng nhân dân tỉnh khoá XVIII
Chiều 1/8, Hội đồng nhân dân tỉnh Thanh Hoá khoá XVIII đã tổ chức kỳ họp thứ 32 (kỳ họp chuyên đề) để quyết định một số vấn đề liên quan đến hoạt động của chính quyền địa phương hai cấp và phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh trong thời gian tới. Đồng chí Lại Thế Nguyên, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh uỷ, Chủ tịch Hội đồng nhân dân tỉnh, Trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Thanh Hoá và các đồng chí Phó Chủ tịch Hội đồng nhân dân tỉnh, chủ trì kỳ họp.
Hội nghị lần thứ 50 Ban chấp hành Đảng bộ tỉnh khóa XIX
Chiều 1/8, Ban chấp hành Đảng bộ tỉnh khóa XIX đã tổ chức hội nghị lần thứ 50 để cho ý kiến đối với Dự thảo các văn kiện trình Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ 20 và một số nội dung quan trọng khác. Các đồng chí: Nguyễn Doãn Anh, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy; Lại Thế Nguyên, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh, Trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Thanh Hóa; Đỗ Minh Tuấn, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh; Trịnh Tuấn Sinh, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc tỉnh, chủ trì hội nghị. Dự hội nghị có các đồng chí Ủy viên Ban Thường vụ, Ủy viên Ban chấp hành Đảng bộ tỉnh; đại diện các Ban xây dựng Đảng Trung ương.
Cho ý kiến về công tác chuẩn bị Đại hội Đảng bộ nhiệm kỳ 2025 - 2030
Theo phân công của Ban Thường vụ Tỉnh uỷ, sáng 1/8, Tổ công tác số 2 đã tổ chức hội nghị cho ý kiến về công tác chuẩn bị Đại hội Đảng bộ nhiệm kỳ 2025 - 2030 của các xã: Thọ Xuân, Lam Sơn, Quảng Ninh, Quảng Bình, Hồ Vương, Nam Xuân. Đồng chí Lại Thế Nguyên Phó Bí thư Thường trực Tỉnh uỷ, Chủ tịch Hội đồng nhân dân tỉnh, Trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Thanh Hoá chủ trì hội nghị. Dự hội nghị có các đồng chí Uỷ viên Ban Thường vụ Tỉnh uỷ: Nguyễn Văn Thi, Phó Chủ tịch Thường trực Ủy ban nhân dân tỉnh; Phạm Thị Thanh Thuỷ, Chủ nhiệm Ủy ban kiểm tra Tỉnh uỷ; Nguyễn Ngọc Tiến, Trưởng Ban Nội chính Tỉnh uỷ; đại diện lãnh đạo các ban, sở ngành, Mặt trận Tổ quốc tỉnh.
Công tác tư tưởng - Nền tảng vững chắc trong xây dựng chính quyền 2 cấp
Chủ tịch Hồ Chí Minh từng căn dặn: “Công tác lãnh đạo tư tưởng là quan trọng nhất. Nếu trong Đảng và ngoài Đảng từ trên xuống dưới, từ trong đến ngoài đều tư tưởng thống nhất và hành động thống nhất thì nhiệm vụ tuy nặng nề, công việc tuy khó khăn, phức tạp, ta cũng nhất định thắng lợi.” Lời dạy của Bác đến nay vẫn vẹn nguyên giá trị, trở thành kim chỉ nam trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng – nhất là trong những giai đoạn đất nước bước vào thời kỳ đổi mới, chuyển mình. Trong bối cảnh triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, công tác tư tưởng càng giữ vai trò then chốt - không chỉ đi trước, mở đường, mà còn là điểm tựa tinh thần vững chắc để thực hiện thành công chủ trương lớn này.
Bình luận
Thông báo
Bạn đã gửi thành công.