Đường dây nóng: 0237 3721150

Khoa học - Công nghệ

Con người đầu tiên trên Trái Đất là ai?

Chúng ta biết rằng không phải tự nhiên mà loài người xuất hiện. Vậy thì con người đầu tiên có mặt trên Trái Đất bằng cách nào, tổ tiên của con người là ai?

12/08/2020 17:04

Những câu hỏi này nằm trong số những vấn đề hóc búa nhất đối với các nhà khảo cổ học cho đến tận ngày nay.

Từ khi mọi sinh vật sống đều bé tí tẹo

Khi nghĩ đến câu hỏi con người đầu tiên xuất hiện như thế nào, đầu tiên chúng ta phải hiểu rằng hầu hết mọi vật sống đều tiến hóa từ một cái gì trước nó qua quá trình tiến hóa.

Ví dụ sự sống đầu tiên được biết đến trên Trái Đất đã có mặt từ hơn 3,5 tỷ năm trước. Sự sống đầu tiên này là những vi sinh vật vô cùng bé nhỏ, bé đến nỗi không thể nhìn bằng mắt thường. Chúng sống dưới nước trong một thế giới rất khác so với thế giới ngày nay. Vào thời đó, các lục địa vẫn còn đang hình thành và trong không khí không hề có ô-xy.

Kể từ đó, sự sống trên Trái Đất liên tục biến đổi không ngừng và có nhiều dạng khác nhau. Trên thực tế, trong khoảng 1 tỷ năm của thời kỳ giữa của lịch sử Trái Đất (khoảng 1,8 tỷ đến 800 triệu năm trước), sự sống trên Trái Đất không có gì ngoài một lớp bùn nhầy bao phủ bề mặt rộng lớn.

Dòng dõi lâu đời

Loài người hiện nay là loài “người hiện đại” (Homo sapiens). Tuy vậy, chúng ta có những người họ hàng lâu đời cùng nằm trong tông Người và ra đời trước chúng ta, trong đó có người Neanderthal. Chúng ta, homo sapiens, là loài duy nhất thuộc tông Người còn sống đến ngày nay.

Tông Người xuất hiện đầu tiên hàng triệu năm trước và có nhiều biến đổi nhỏ qua thời gian rất dài của quá trình tiến hóa.

Do cây gia hệ phức tạp nên để trả lời câu hỏi con người đầu tiên tiến hóa như thế nào, chúng ta cần xác định “con người” ở đây được hiểu theo cách nào.

Thoáng nghe có vẻ ngớ ngẩn, bởi vì người là người chứ không phải là một con vật nào như mèo hay chó. Nhưng sự khác biệt giữa chúng ta với tổ tiên xa xưa được đặt tên là Lucy, người sống cách chúng ta hơn 100.000 thế hệ, thì nhỏ hơn nhiều so với sự khác biệt giữa một con người và một con mèo. Đó là lý do vì sao trả lời câu hỏi trên là rất khó. (Chúng ta sẽ nói rõ hơn về Lucy ở phần dưới).

Vì vậy, các nhà khoa học đưa ra hai câu trả lời và bạn có thể chọn một câu bạn cho là đúng.

Chúng ta là Homo sapiens

Câu trả lời thứ nhất là giả định rằng “con người” đầu tiên là thành viên đầu tiên trong loài Homo sapiens chúng ta. Con người này cũng giống như bạn và tôi, chỉ là không có iPhone thôi!

Bộ xương cổ nhất được tìm thấy cho đến nay của loài Homo sapiens là ở Morocco và có niên đại khoảng 300.000 năm. Vị tổ tiên này của chúng ta sống cùng thời với các loài khác trong tông Người, trong đó có người Neanderthal và người Denisovan. Từ lâu các nhà khảo cổ học vẫn tranh luận điều gì khiến chúng ta khác biệt với các loài người khác trong tông Người.

Câu trả lời có lẽ là bộ não của chúng ta. Chúng ta cho rằng Homo sapiens là loài duy nhất có thể làm được những việc như là sáng tạo nghệ thuật và ngôn ngữ, mặc dù một số phát hiện gần đây cho rằng Neanderthal cũng là những nghệ sĩ.

Rất khó để biết vì sao Homo sapiens lại sống sót còn các loài khác trong tông Người lại tuyệt chủng. Nhưng từ những hình vẽ tìm thấy trong hang ở Pháp và Indonesia, có thể suy luận rằng chính khả năng sáng tạo đã giúp loài người chúng ta tồn tại và sống đến ngày nay.

Câu trả lời thứ hai là giả định rằng “con người” đầu tiên là con người đầu tiên thuộc tông Người tách ra khỏi tông, bao gồm cả tinh tinh và khỉ đột.

Chúng ta không thể khẳng định ai là tổ tiên đầu tiên của mình, nhưng nhiều nhà khoa học cho rằng tổ tiên đầu tiên của chúng ta chính là Australopithecus afarensis.

Loài Australopithecus afarensis có ngoại hình khác với chúng ta, nhưng cũng đứng thẳng và biết sử dụng công cụ bằng đá. Bằng chứng rõ nhất của nhận định này chính là bộ xương hóa thạch nổi tiếng được đặt tên là Lucy.

Vào thời gian Lucy còn sống, cách đây khoảng 3,18 triệu năm, trên người Lucy mọc đầy lông. Lucy có chiều cao như chúng ta ngày nay, và chết khi đã là người trưởng thành. Bộ xương của Lucy được tìm thấy ở châu Phi, và mặc dù bộ xương còn lại khá nhiều so với những bộ xương khác của người cùng tông mà chúng ta phát hiện được, nhưng vẫn chưa đầy đủ. Chính vì bộ xương còn thiếu nên rất khó để kết luận ai là “con người” đầu tiên.

Hầu hết các hóa thạch cùng thời Lucy đều không đầy đủ. Mỗi bộ xương của từng loài, chúng ta chỉ thu thập được một nắm phục vụ cho việc nghiên cứu. Vì thế mỗi một phát hiện khảo cổ mới đều rất quý giá. Mỗi dấu vết hóa thạch mới lại mang đến một cơ hội ghép thêm một mảnh vào bức tranh cây gia hệ của chúng ta.

Phạm Hường/Dân trí

Theo The Conversation

Bình luận

Ý kiến bạn đọc

Xem thêm bình luận

Bài viết cùng chuyên mục

Đẩy mạnh ứng dụng sơ đồ tư duy trong kiểm sát giải quyết án

Từ 1/7, đóng cổng dịch vụ công của 63 tỉnh, thành

VnEconomy ra mắt bộ ứng dụng AI Askonomy chuyên biệt

Thanh toán không tiền mặt thúc đẩy kinh tế số

Thọ Xuân rà soát hạ tầng công nghệ thông tin

Thêm 1 cơ quan báo chí của Việt Nam bị tấn công mạng

Đọc thêm

Mỗi tháng có 1,1 triệu người dùng sử dụng tính năng Dịch thuật AI trên Zalo

08:39 , 05/06/2025

Hiện đang có 78 triệu người sử dụng ứng dụng Zalo tại Việt Nam. Để thu hút người dùng, Zalo thường xuyên cập nhật, nâng cấp những tính năng trí tuệ nhân tạo (AI), mang đến trải nghiệm tốt hơn cho người Việt khi giao tiếp, làm việc qua ứng dụng này.

Tăng cường liên kết ứng dụng, chuyển giao khoa học kỹ thuật, thúc đẩy khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo trong các doanh nghiệp

18:15 , 03/06/2025

Tỉnh Thanh Hóa hiện có trên 21 nghìn doanh nghiệp đang hoạt động. Nhằm thúc đẩy khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, nhiều doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh đã tích cực đầu tư đổi mới, ứng dụng khoa học và công nghệ, nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm, tăng sức cạnh tranh trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng.

43 công trình đoạt Giải thưởng Sáng tạo Khoa học Công nghệ Việt Nam năm 2024

18:12 , 03/06/2025

Tại Hà Nội, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam và Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh tổ chức Lễ tổng kết và trao Giải thưởng Sáng tạo Khoa học Công nghệ Việt Nam năm 2024.

Ban hành Chương trình hành động đổi mới sáng tạo đến năm 2030

18:09 , 03/06/2025

Bộ Khoa học và Công nghệ vừa ban hành Chương trình hành động lĩnh vực đổi mới sáng tạo năm 2025 và định hướng đến năm 2030 nhằm cụ thể hóa các chủ trương, mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp được nêu tại Nghị quyết số 57 của Bộ Chính trị, Nghị quyết số 71 của Chính phủ và Nghị quyết số 81 của Quốc hội.

Tiêu chí đánh giá Cổng thông tin điện tử, Trang thông tin điện tử của cơ quan nhà nước năm 2025

08:10 , 03/06/2025

Bộ Khoa học và Công nghệ vừa ban hành Bộ tiêu chí đánh giá đối với Cổng thông tin điện tử, Trang thông tin điện tử của cơ quan nhà nước năm 2025.

Chương trình tín dụng 500.000 tỉ đồng phát triển khoa học - công nghệ

07:00 , 02/06/2025

Ngân hàng Nhà nước vừa công bố chương trình tín dụng 500.000 tỉ đồng nhằm hỗ trợ phát triển khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và hạ tầng chiến lược.

Việt Nam xếp hạng 44/138 về Chỉ số Đổi mới sáng tạo toàn cầu

16:00 , 01/06/2025

Theo Bộ Khoa học và Công nghệ, Việt Nam xếp hạng 44 trong số 138 về Chỉ số Đổi mới sáng tạo toàn cầu, đứng thứ 2 trong số 33 quốc gia thu nhập trung bình thấp.

Đổi mới đào tạo nghề trong kỷ nguyên số

19:47 , 31/05/2025

Kỷ nguyên số với sự bùng nổ của công nghệ thông tin, trí tuệ nhân tạo và các công nghệ tiên tiến đang tạo ra những biến đổi sâu sắc trong mọi lĩnh vực của đời sống kinh tế - xã hội. Trong bối cảnh đó, các cơ sở đào tạo nghề trên địa bàn Thanh Hoá cũng đã và đang có những đổi mới để đáp ứng được yêu cầu ngày càng cao của thị trường lao động.

Thanh Hoá lan toả phong trào bình dân học vụ số

12:35 , 31/05/2025

Từng là cái nôi của phong trào “bình dân học vụ” xóa mù chữ những năm đầu thành lập nước, hiện nay Thanh Hóa lại đang tiếp tục lan tỏa phong trào bình dân học vụ số. Đây là phong trào nhằm đưa kiến thức công nghệ, kỹ năng số đến với mọi tầng lớp Nhân dân. Một phong trào học không giới hạn độ tuổi, học để bắt kịp với thời đại chuyển đổi số.

Việt Nam đặt mục tiêu có 100.000 sinh viên ICT tốt nghiệp mỗi năm

16:02 , 30/05/2025

Trong giai đoạn 2030–2035, mỗi năm, Việt Nam đặt mục tiêu sẽ có khoảng 100.000 người tốt nghiệp các chương trình đào tạo về công nghệ thông tin và truyền thông, trong đó ít nhất 15% đạt trình độ thạc sĩ hoặc tiến sĩ…

Xem thêm