Đường dây nóng: 0237 3721150

Khoa học - Công nghệ

Con người đầu tiên trên Trái Đất là ai?

Chúng ta biết rằng không phải tự nhiên mà loài người xuất hiện. Vậy thì con người đầu tiên có mặt trên Trái Đất bằng cách nào, tổ tiên của con người là ai?

12/08/2020 17:04

Những câu hỏi này nằm trong số những vấn đề hóc búa nhất đối với các nhà khảo cổ học cho đến tận ngày nay.

Từ khi mọi sinh vật sống đều bé tí tẹo

Khi nghĩ đến câu hỏi con người đầu tiên xuất hiện như thế nào, đầu tiên chúng ta phải hiểu rằng hầu hết mọi vật sống đều tiến hóa từ một cái gì trước nó qua quá trình tiến hóa.

Ví dụ sự sống đầu tiên được biết đến trên Trái Đất đã có mặt từ hơn 3,5 tỷ năm trước. Sự sống đầu tiên này là những vi sinh vật vô cùng bé nhỏ, bé đến nỗi không thể nhìn bằng mắt thường. Chúng sống dưới nước trong một thế giới rất khác so với thế giới ngày nay. Vào thời đó, các lục địa vẫn còn đang hình thành và trong không khí không hề có ô-xy.

Kể từ đó, sự sống trên Trái Đất liên tục biến đổi không ngừng và có nhiều dạng khác nhau. Trên thực tế, trong khoảng 1 tỷ năm của thời kỳ giữa của lịch sử Trái Đất (khoảng 1,8 tỷ đến 800 triệu năm trước), sự sống trên Trái Đất không có gì ngoài một lớp bùn nhầy bao phủ bề mặt rộng lớn.

Dòng dõi lâu đời

Loài người hiện nay là loài “người hiện đại” (Homo sapiens). Tuy vậy, chúng ta có những người họ hàng lâu đời cùng nằm trong tông Người và ra đời trước chúng ta, trong đó có người Neanderthal. Chúng ta, homo sapiens, là loài duy nhất thuộc tông Người còn sống đến ngày nay.

Tông Người xuất hiện đầu tiên hàng triệu năm trước và có nhiều biến đổi nhỏ qua thời gian rất dài của quá trình tiến hóa.

Do cây gia hệ phức tạp nên để trả lời câu hỏi con người đầu tiên tiến hóa như thế nào, chúng ta cần xác định “con người” ở đây được hiểu theo cách nào.

Thoáng nghe có vẻ ngớ ngẩn, bởi vì người là người chứ không phải là một con vật nào như mèo hay chó. Nhưng sự khác biệt giữa chúng ta với tổ tiên xa xưa được đặt tên là Lucy, người sống cách chúng ta hơn 100.000 thế hệ, thì nhỏ hơn nhiều so với sự khác biệt giữa một con người và một con mèo. Đó là lý do vì sao trả lời câu hỏi trên là rất khó. (Chúng ta sẽ nói rõ hơn về Lucy ở phần dưới).

Vì vậy, các nhà khoa học đưa ra hai câu trả lời và bạn có thể chọn một câu bạn cho là đúng.

Chúng ta là Homo sapiens

Câu trả lời thứ nhất là giả định rằng “con người” đầu tiên là thành viên đầu tiên trong loài Homo sapiens chúng ta. Con người này cũng giống như bạn và tôi, chỉ là không có iPhone thôi!

Bộ xương cổ nhất được tìm thấy cho đến nay của loài Homo sapiens là ở Morocco và có niên đại khoảng 300.000 năm. Vị tổ tiên này của chúng ta sống cùng thời với các loài khác trong tông Người, trong đó có người Neanderthal và người Denisovan. Từ lâu các nhà khảo cổ học vẫn tranh luận điều gì khiến chúng ta khác biệt với các loài người khác trong tông Người.

Câu trả lời có lẽ là bộ não của chúng ta. Chúng ta cho rằng Homo sapiens là loài duy nhất có thể làm được những việc như là sáng tạo nghệ thuật và ngôn ngữ, mặc dù một số phát hiện gần đây cho rằng Neanderthal cũng là những nghệ sĩ.

Rất khó để biết vì sao Homo sapiens lại sống sót còn các loài khác trong tông Người lại tuyệt chủng. Nhưng từ những hình vẽ tìm thấy trong hang ở Pháp và Indonesia, có thể suy luận rằng chính khả năng sáng tạo đã giúp loài người chúng ta tồn tại và sống đến ngày nay.

Câu trả lời thứ hai là giả định rằng “con người” đầu tiên là con người đầu tiên thuộc tông Người tách ra khỏi tông, bao gồm cả tinh tinh và khỉ đột.

Chúng ta không thể khẳng định ai là tổ tiên đầu tiên của mình, nhưng nhiều nhà khoa học cho rằng tổ tiên đầu tiên của chúng ta chính là Australopithecus afarensis.

Loài Australopithecus afarensis có ngoại hình khác với chúng ta, nhưng cũng đứng thẳng và biết sử dụng công cụ bằng đá. Bằng chứng rõ nhất của nhận định này chính là bộ xương hóa thạch nổi tiếng được đặt tên là Lucy.

Vào thời gian Lucy còn sống, cách đây khoảng 3,18 triệu năm, trên người Lucy mọc đầy lông. Lucy có chiều cao như chúng ta ngày nay, và chết khi đã là người trưởng thành. Bộ xương của Lucy được tìm thấy ở châu Phi, và mặc dù bộ xương còn lại khá nhiều so với những bộ xương khác của người cùng tông mà chúng ta phát hiện được, nhưng vẫn chưa đầy đủ. Chính vì bộ xương còn thiếu nên rất khó để kết luận ai là “con người” đầu tiên.

Hầu hết các hóa thạch cùng thời Lucy đều không đầy đủ. Mỗi bộ xương của từng loài, chúng ta chỉ thu thập được một nắm phục vụ cho việc nghiên cứu. Vì thế mỗi một phát hiện khảo cổ mới đều rất quý giá. Mỗi dấu vết hóa thạch mới lại mang đến một cơ hội ghép thêm một mảnh vào bức tranh cây gia hệ của chúng ta.

Phạm Hường/Dân trí

Theo The Conversation

Bình luận

Ý kiến bạn đọc

Xem thêm bình luận

Bài viết cùng chuyên mục

Độ phủ sóng 5G trên toàn quốc đã đạt 26% dân số

Tổ công nghệ số cộng đồng góp phần vận hành chính quyền 2 cấp

Phát động giải thưởng "Sản phẩm công nghệ số Make in Viet Nam" năm 2025

Từ 1/10, 3 khoản thu nhập trong lĩnh vực khoa học, công nghệ được miễn thuế thu nhập cá nhân

Tự động hóa quy trình sản xuất kinh doanh tại các doanh nghiệp

“AI thực chiến”: Sân chơi lớn cho tài năng trẻ

Đọc thêm

Chính sách hỗ trợ cán bộ chuyên trách chuyển đổi số - Động lực và kỳ vọng mới

14:26 , 04/09/2025

Theo Nghị định số 179/2025 của Chính phủ, từ ngày 15/8/2025, người làm công tác chuyên trách về chuyển đổi số, an toàn thông tin mạng, an ninh mạng được hỗ trợ 5 triệu đồng mỗi tháng. Chính sách này khi đi vào thực tiễn vừa là sự ghi nhận, vừa là động lực mới đối với lực lượng trực tiếp triển khai chuyển đổi số tại các cơ quan, đơn vị và địa phương.

Nâng cao kỹ năng số cho cán bộ cơ sở – Nền tảng xây dựng chính quyền số

08:40 , 03/09/2025

Chính quyền số chỉ thực sự vận hành hiệu quả khi đội ngũ cán bộ cơ sở làm chủ công nghệ số. Vì vậy, việc trang bị kỹ năng số cho cán bộ cơ sở không chỉ là yêu cầu cấp thiết, mà còn là nền tảng để xây dựng một nền hành chính hiện đại, minh bạch, phục vụ tốt nhất cho người dân.

Giải thưởng Âu Lạc Grand Prize - Tôn vinh những đóng góp về AI

09:40 , 02/09/2025

Tập đoàn FPT vừa công bố Giải thưởng Âu Lạc Grand Prize, với tổng giá trị 1 triệu USD. Đây là giải thưởng có giá trị lớn nhất tại Việt Nam trong lĩnh vực AI, tôn vinh những sản phẩm, giải pháp ứng dụng AI do người Việt phát triển, làm chủ, đồng thời khẳng định khát vọng xây dựng một quốc gia tự chủ về công nghệ.

Khởi động cuộc thi "AI thực chiến"

09:35 , 02/09/2025

Nhằm phát hiện, bồi dưỡng tài năng công nghệ, phát triển công nghệ lõi AI tiếng Việt và góp phần thúc đẩy hệ sinh thái AI quốc gia, Đài Truyền hình Việt Nam phối hợp cùng Trung tâm Dữ liệu quốc gia, Hiệp hội Dữ liệu quốc gia và Ngân hàng TMCP Kỹ Thương Việt Nam (Techcombank) chính thức khởi động cuộc thi "AI thực chiến" – Đây là cuộc thi trí tuệ nhân tạo đầu tiên trên sóng truyền hình quốc gia.

Triển lãm Thành tựu khoa học công nghệ Việt Nam

11:42 , 01/09/2025

Diễn ra từ ngày 28/8 đến 5/9 tại Trung tâm Hội chợ Triển lãm Quốc gia VEC ở Đông Anh, Hà Nội, Triển lãm thành tựu khoa học công nghệ đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quy tụ gần 100 hiện vật gồm vũ khí, máy điện báo, robot hình người, mô hình lò phản ứng hạt nhân.

Tài khoản mạng xã hội không được trùng tên với các cơ quan của Bộ Quốc phòng

07:00 , 31/08/2025

Từ 15/9/2025, Thông tư 81 Bộ quốc phòng quy định về quản lý, cung cấp, sử dụng ứng dụng, dịch vụ và thông tin trên mạng Internet trong Bộ Quốc phòng sẽ bắt đầu có hiệu lực. Thông tư này quy định rõ cơ quan, tổ chức, cá nhân không được đặt tên tài khoản mạng xã hội giống hoặc trùng tên cơ quan báo chí, cơ quan nhà nước, cơ quan khác trong Bộ Quốc phòng hoặc có những từ ngữ có thể gây nhầm lẫn là cơ quan báo chí, cơ quan nhà nước, cơ quan khác trong Bộ Quốc phòng.

Startup AI Việt Nam đầu tiên lọt Top 100 Forbes Asia 100 to Watch 2025

12:19 , 30/08/2025

AI hay mạng xã hội hỏi đáp AI thuần Việt đầu tiên tại Việt Nam vừa được vinh danh trong danh sách “100 công ty đáng theo dõi năm 2025” của Forbes Asia.

Tập huấn bồi dưỡng trí tuệ nhân tạo AI và chuyển đổi số

09:05 , 30/08/2025

Ngày 29/8, UBND xã Thiệu Trung phối hợp với Viện Đào tạo và Bồi dưỡng phát triển nguồn nhân lực, Công ty TNHH Đầu tư và Phát triển giáo dục Big Ben tổ chức lớp tập huấn bồi dưỡng trí tuệ nhân tạo AI trong giải quyết công việc, nâng cao năng lực chuyển đổi số trong hoạt động chính quyền, quản lý giáo dục và đào tạo.

Nhiều nền tảng mạng xã hội, game ngập sắc đỏ dịp Quốc khánh 2/9

08:16 , 30/08/2025

Từ ngày 25/8 đến 3/9, Cục Phát thanh, truyền hình và thông tin điện tử phát động Chiến dịch truyền thông "Tự hào Việt Nam - Nhuộm đỏ không gian mạng", nhằm lan tỏa tinh thần yêu nước, kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9.

Ra mắt tính năng đặt vé tàu hỏa trên ứng dụng "Du lịch Việt Nam - Vietnam Travel"

09:07 , 29/08/2025

Tính năng mua vé tàu hỏa vừa được tích hợp trên Ứng dụng du lịch quốc gia “Du lịch Việt Nam - Vietnam Travel”. Đây là nền tảng số hiện đại do Trung tâm Thông tin du lịch (Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam) xây dựng và triển khai với chức năng tích hợp đa dịch vụ nhằm hỗ trợ toàn diện du khách với nhiều tiện ích.

Xem thêm