Công trình đập thủy điện của Lào bị vỡ "khủng" như thế nào?

Đêm 23-7, đập thủy điện đang được xây dựng phía nam Lào có tên Xe-Pian Xe-Namnoy bất ngờ bị vỡ, trút 5 tỷ mét khối nước xuống khu vực hạ lưu, gây lũ quét cục bộ tại 6 ngôi làng thuộc huyện Sanamsay, tỉnh Attapu, khiến hàng trăm người chết và mất tích, hơn 6000 người mất nhà cửa.

Được rót vốn đầu tư 1,02 tỷ USD, đập thủy điện Xe-Pian Xe-Namnoy do Công ty năng lượng Xe-Pian Xe-Namnoy (PNPC) xây dựng và quản lý. Đây là dự án hợp tác giữa các công ty đa quốc gia gồm Ratchaburi Electricity Generating Holding của Thái Lan, SK Engineering & Construction và Korea Western Power của Hàn Quốc, và Lao Holding State Enterprise của Lào.

Đây cũng là dự án xây dựng - vận hành - chuyển giao (BOT) đầu tiên được các tập đoàn Hàn Quốc tiến hành tại Lào. Quá trình nghiên cứu tính khả thi được hoàn thành vào tháng 11-2008. Công trình khởi công từ tháng 2-2013 và dự kiến đưa vào vận hành thương mại trong năm nay.

Dự án được xây dựng trên diện tích 238 hecta tại cao nguyên Bolaven, cách thủ đô Vientiane của Lào khoảng 550 km về phía đông nam. Chính phủ Lào đã cho các nhà thầu thuê đất để xây dựng và vận hành thủy điện với thời hạn 32 năm.

Dự án đập thủy điện gồm ba con đập: Houay Makchan, Xe Pian và Xe-Namnoy chạy dọc sông Mekong. Dự án cũng bao gồm hồ chứa nước trên sông Xe Namnoy, có độ sâu 73 m và dài 1.600 m, với khả năng tích trữ khoảng 1.043 triệu mét khối nước, trong đó khoảng 1000 triệu mét khối nước được lấy từ lưu vực sông Houay Makchan và Xe Pian.

Nhà máy điện, nằm ở đáy thung lũng, sẽ tạo ra điện năng sử dụng nhờ dòng nước chảy từ độ cao 630m. Nước sẽ tiếp tục chảy qua các kênh ngầm và xả ra sông Xe Kong. Sau khi đi vào hoạt động, đập thủy điện Xe-Pian Xe-Namnoy sẽ cung cấp xấp xỉ 1.879 GWh/năm. 

Với công suất 410 MW, việc xây dựng đập thủy điện này chủ yếu nhằm xuất khẩu sang Thái Lan (90%) dựa trên thỏa thuận mua bán điện 27 năm, 10% còn lại sẽ được cung cấp cho người dân địa phương.

Với tham vọng trở thành "nguồn năng lượng của châu Á", Lào đã đẩy mạnh phát triển đập thủy điện trong những năm qua, điển hình là việc xây dựng 46 công trình thủy điện trong năm 2017. Mục tiêu chính của Lào là xây dựng công trình thủy điện nhằm xuất khẩu điện cho các quốc gia khác.