Gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa của sử thi " đẻ đất đẻ nước"

Những nghi thức, bài cúng trong bộ sử thi “ Đẻ đất đẻ nước” thường được sử dụng để đọc trong các đám tang, lễ cúng tế, cưới hỏi… như một hình thức sinh hoạt văn hóa và tín ngưỡng của đồng bào Mường. Còn trong những buổi sinh hoạt cộng đồng, các nghi thức trên được thực hiện với mục đích trao truyền. Đây cũng là cách để bộ sử thi “Đẻ đất để nước” được lưu truyền từ đời này sang đời khác.

Sử thi “Đẻ đất đẻ nước” là một tác phẩm văn học dân gian đồ sộ của người Mường ở Việt Nam. Hiện đã có 10 bản được sưu tầm, mỗi bản có khoảng  8 nghìn câu, bản dài nhất có 16 nghìn câu, chứa đựng những quan niệm người Mường cổ về việc hình thành trời đất, tạo lập thế giới.  Không ai biết bộ sử thi "Đẻ đất đẻ nước” có từ bao giờ, xuất phát từ đâu, nhưng theo những chi tiết và hình tượng như: Cây chu đá lá chu đồng, Vũng Chu, hay ngọn đồi Lai Li Lai Láng thì những địa danh này vẫn còn tồn tại ở khu vực các xã Thiết Ống, Thiết Kế, và Kỳ Tân của huyện Bá Thước.

Trong dòng chảy thời gian, đã có biết bao nhiêu tác phẩm văn học nghệ thuật bị thất truyền. Nhưng sử thi “Đẻ đất đẻ nước” vẫn được bảo tồn khá nguyên vẹn. Đó chính là nhờ tâm huyết và công sức của biết bao thế hệ đồng bào Mường. Để tiếp tục giữ gìn, phát huy các giá trị to lớn của bộ sử thi, từ nhiều năm nay, huyện Bá Thước đã khuyến khích các địa phương đưa các nghi thức, các bài cúng trong sử thi “Đẻ đất đẻ nước” vào sử dụng trong các sinh hoạt cộng đồng, tổ chức các buổi truyền dạy. Riêng tại xã Thiết Ống, huyện Bá Thước, nơi được coi là khởi nguồn của bộ sử thi, các buổi truyền dạy nên được duy trì thực hiện và tổ chức đều đặn hằng tháng.

Thùy Linh-Văn Lọc-Xuân Quang