Heidelberg kinh thành cổ tích

Vẻ đẹp hoang phế bao giờ cũng rất khơi gợi cảm xúc của du khách. Những chỗ tinh tươm, hoa chăm cỏ xén thì người ta bây giờ cứ có tiền là xây và mua được hết. Còn lâu đài Heidelberg 804 năm tuổi đã đón chúng tôi bằng một cảnh sắc đẹp lạ lùng.

Ở khách sạn gần 500 tuổi

Từ Paris, sau một ngày rong ruổi ngắm nước biếc non xanh, chầm chậm, con sông thơ mộng của Heidelberg đón chúng tôi vào lòng nó. Nhìn qua lô xô các mái nhà đỏ vàng, nâu sẫm, những tháp chuông nhà thờ như trong chuyện xưa cũ càng, tôi sững sờ trước một không gian hoang phế ngoài sức tưởng tượng. 

Các kiến trúc hình ống, hình vòm, các tường thành khổng lồ ốp kín cả góc đường chân trời. Chúng chênh vênh, cao vút. Nơi này, nó bình yên và xưa cũ, lại lịch lãm. 

Khỏa nước sông Neckar, đi bộ trên phố cũ hay leo ngắm lâu đài cũ, bạn đều có cảm giác run rẩy được chạm tay vào nhiều thế kỷ lịch sử vùng đất cổ huyền thoại - khi mà tất cả dường như vẫn vẹn nguyên, nhìn thấy được tận mắt, sờ thấy được tận tay. Đây là thành phố duy nhất được bảo tồn nguyên vẹn nhất của nước Đức sau Chiến tranh thế giới thứ hai.

Tòa lâu đài cổ Heidelberg.

Đây, khách sạn Zumritter cổ kính gần 500 năm tuổi. Nó sừng sững, cao vòi, cuồn cuộn các lớp trang trí nguyên vẹn từ gần nửa thiên niên kỷ trước. Nếu trừ khu lâu đài cổ tích trên đỉnh núi ra, thì đây là căn nhà cổ kính nhất còn nguyên vẹn đến tận bây giờ ở Heidelberg. 

Bây giờ, người Heidelberg “bán dịch vụ” của khách sạn cao lồng lộng, đẹp cầu kỳ kỹ càng như một cái vương miện quân vương kia với giá rất rất cao. Lý do nó đắt đỏ, vì người thuê sẽ được sống ở một khu nhà rất rất cũ - cũ đến mức lẽ ra họ phải đập đi nâng cấp từ hơn 420 năm trước rồi thì mới phải lẽ trong nghề kinh doanh lữ hành. Nghe có vẻ oái oăm, nhưng câu chuyện của lịch sử thì bao giờ cũng ngộ nghĩnh đến trớ trêu thế.

Nơi này, khêu gợi sự kỳ diệu của vẻ đẹp hoang phế nhất, chắc chắn là mênh mông “pháo đài” thành cổ/ tòa lâu đài Heidelberg. Được xây bằng đá sa thạch đỏ, lại nằm chon von trên đồi núi cao, phóng tầm mắt bao quát khắp cả thành phố Heidelberg, tòa lâu đài cổ tích hơn cả cổ tích này đã là một phế tích từ lâu.

 Lịch sử ghi rõ: lâu đài Heidelberg được xây dựng năm 1214. Xuất phát điểm là nơi ngự trị của các bá tước vùng Plalz trong suốt  5 thế kỷ. Sau nhiều lần mở rộng, tạo tác thêm các hạng mục cầu kỳ, năm 1537, những tia sét với sức công phá kinh hoàng đã phá hủy một phần bề thế của lâu đài. Chẳng thế mà sự kiện sét đánh này được ghi tạc lại kỹ càng đến tận ngót 500 năm sau. 

Đến cuộc chiến tranh vùng Plalz, cuộc chiến ly khai Phục hưng hay còn gọi là chiến tranh Orleans, từ năm 1688 đến 1697, quân đội kỵ binh của người Pháp lúc bấy giờ đã nhẫn tâm phá hủy nhiều hạng mục của lâu đài Heidelberg. Sau này, qua nhiều lần trùng tu, đến năm 1764, sét lại tiếp tục đánh vỡ nhiều phần của biểu tượng vùng  Heidelberg.

Một góc thành phố Heidelberg nhìn từ trên cao với cây cầu Carl Theodor được làm từ hơn 800 năm trước.

Đi bộ mênh mông, “xe lửa”/ đường sắt có dây kéo, đưa khách tham quan lâu đài Heidelberg phải đi qua hai nhà ga lớn. Bản thân mỗi nhà ga, mỗi con tàu xưa cũ ấy đã là kỳ quan để thăm ngắm rồi. Từ dưới phố xá lên trạm Heidelberger Bergbahn; thăm thú chán, lại lên “tàu hỏa leo dốc” đến trạm Kornmarkt Heidelberg. Sau đó đi bộ tiếp đỉnh của núi Konigstuhl - nơi tọa lạc của vô số hạng mục, “villa biệt thự” cổ của vùng Heidelberg. 

Bây giờ, chỉ cần lơ phơ tản bộ, bạn đã đủ thấy tàn tích một thời huy hoàng lộng lẫy này nó đã từng và vẫn luôn làm say lòng người đến mức nào. Một pháo đài kỳ vĩ, một “cung vàng điện ngọc” đủ lớp lang. 

Một điểm cao đắc địa để bao quát cả “non sông gấm vóc” là thành phố cổ Heidelberg bên dưới. Tôi ngờ rằng, vì lâu đài bị hoang phế và vì người Đức biết tinh tế biết giữ nguyên vẻ hoang phế đó để hồi tưởng và thu bộn tiền từ phát triển du lịch, cho nên lâu đài còn gợi cảm hơn trong nỗi niềm dâu bể của mỗi khách du.

Điều cần nhấn mạnh ở đây, rằng: lâu đài đã đẹp, vẻ hoang phế không ai muốn nhưng đôi khi nó còn tạo một hương vị quyến rũ bất ngờ. Con sông trải dài xanh lơ, êm đềm như không hề trôi chảy. Cây xanh lúp xúp phủ kín đôi bờ. 

Từ lâu đài nhìn xuống, không một mái nhà nào làm khác đi so với các kiến trúc vừa Baroque/ Gothic vừa Phục hưng đan xen. Vừa mái vòm, vừa tròn vừa van vát lục lăng hay hình thang. Dáng nhất thể, màu sắc cũng chỉ vài thể dạng theo đúng những gì tòa lâu dài và các nhà thờ cổ đã mang tải từ nhiều thế kỷ qua. Màu đá sa thạch đỏ, màu ngói đỏ nâu, cùng lắm là sẫm xanh. Không có chuyện màu cổ - kim, nóng - lạnh vả nhau đôm đốp. 

Họ đã khống chế, để chăm sóc từng góc nhìn, từng góc máy chụp ảnh quay phim cho người thăm ngắm. Dĩ nhiên, họ làm vì văn hóa bảo tồn và văn hóa tôn trọng tổ tiên của họ, sau nữa mới là vì du khách như chúng tôi. Dĩ nhiên, ở cuối đường chân trời, phóng tầm mắt qua ống kính tê-lê máy ảnh, có thể thấy các đô thị với nhà chung cư, các ống khói thô kệch tân kỳ. Điều này càng khiến ta khâm phục khả năng quy hoạch, cân bằng bảo tồn và phát triển của người Heidelberg!

Những dấu hỏi trong Nhà tù Sinh viên

Các công trình đáng tự hào của Heidelberg cũng theo một kiến trúc với tông màu đó. Cũng vỗ tay chung vào trong dàn đồng ca cổ tích đáng nể của thành phố êm đềm lãng mạn và được bảo tồn nguyên vẹn nhất của nước Đức. 

Cây cầu Carl Theodor, một biểu tượng cổ kính của Heidelberg (thường được gọi là Cầu Cũ), được làm từ hơn 800 năm trước, nó được biết đến là một trong những cây cầu có niên đại cao nhất nước Đức. Làm bằng đá sa thạch đỏ hồng, có linh vật nửa mèo nửa chuột, nửa sư tử nửa quái thú rất lạ kỳ được yểm ở đầu cầu. Càng khiến nơi đây trở thành “điểm nóng” thu hút khách du lịch. 

Trên cầu, các thiếu nữ cầm đàn cổ bằng gỗ (như đàn tranh của ta) biểu diễn nghệ thuật lí lơi xinh xẻo. Có hệ thống các vị thần sông trong toàn khu vực được dựng tượng xung quanh tượng một vị nam tước sang trọng cao vời vợi. 

Ở hai đầu cầu, các “ngọn tháp” trắng ngà, đứng thuôn dài vút nhọn như tàu vũ trụ “con thoi”. Kiến trúc tuyệt mỹ ấy có thể làm mềm lòng bất cứ ai được trông thấy. Cầu cổ từng bị phát xít Đức mông muội phá đi mất hai nhịp, khiến cư dân hai bờ sông bị cô lập với nhau. Sau chiến tranh, mãi năm 1947, cư dân Heidelberg mới quyên góp tiền, xây lại các nhịp cầu y như cũ.

Một thành phố, có một di sản cầu cổ như thế này đã là có sức mời gọi khám phá lắm rồi. Nhưng, lịch sử đã vô tình hay hữu ý ban cho Heidelberg hệ thống di sản cổ chi chít kế tiếp nhau. 

Nhiều sách báo đã viết, bao đời thi hào, văn hào, nhạc sỹ và họa sỹ của nước Đức đã đắm say với Heidelberg - không gian cổ kính và sau này còn hoang phế rát đá sa thạch đỏ hồng hổng hoác cả một đường chân trời như thế. Các tác phẩm nổi tiếng viết về và viết từ Heidelberg rất nhiều, trong đó nhiều người thích bài hát “Đánh mất trái tim ở Heidelberg”. 

Con đường Triết gia Philosophenweg không thể cổ kính hơn, với lớp rêu phủ xanh um huyền hoặc; Đại học Heidelberg có lịch sử lâu đời nhất nước Đức. Quảng trường Kornmarkt, Nhà thờ Thánh Linh Heiliggeistkirche, Viện Bảo tàng Kurpfalz, Thư viện công cộng cổ kính nhất còn tồn tại ở Đức. 

Và cuối cùng là Nhà tù Sinh viên. Nhà tù đặc biệt này được giới trẻ tham quan rất nhiều. Nghe nói, đây là khu hà khắc trừng trị các sinh viên cứng đầu ở trường đại học cổ nhất nước Đức. Ngôi nhà ba tầng trong khu phố cổ, treo biển “Nhà tù Sinh viên” bằng tiếng Anh và tiếng Đức hẳn hoi. 

Không gian rờn rợn, các hình vẽ xanh đỏ quái dị, các dòng chữ chi chít phủ kín cầu thang và các bức tường cứ như lời tuyệt mệnh trong một khu Đức Quốc xã thảm sát người Do Thái lấy mỡ lau súng đạn vậy. Lại thêm quy định không cho lên tham quan và chụp ảnh nên “di tích” càng thêm kỳ bí. Có lẽ, đó là một cái võ làm du lịch tinh vi đấy.

Nhiều tài liệu khoa học đáng tin cậy gần đây đã giúp lý giải vì sao không gian cổ kính của Heidelberg lại hớp hồn người ta nhanh đến vậy. Không chỉ là những kiến trúc nhìn thấy được, chụp ảnh diễn tả được, mà không gian êm đềm lãng mạn của nơi này còn được hình thành do ngàn vạn yếu tố khác nữa. 

Năm 1907, giới khoa học sửng sốt khi phát hiện một hộp sọ cổ ở gần Heidelberg, có niên đại từ 600 nghìn đến 200 nghìn năm. Người ta gọi đó là Heidelberg Man, người cổ vùng Heidelberg. Thành phố cổ được bảo tồn gần như nguyên vẹn, xa xôi tít ngoài rìa kia, mới có chung cư, nhà tân kỳ. Họ công phu bảo bọc các giá trị xưa cũ, bởi bước đi kiêu hãnh, sự tạo tác tài danh của cha anh họ còn hằn in trên vạn vật. 

Đỗ Doãn Hoàng/CAND