Nghị định thư Kyoto: Hành trình 25 năm tìm kiếm giải pháp phối hợp chung

Các nhà máy nhiệt điện đã hoạt động và đang được xây dựng đe dọa ảnh hưởng đến mục tiêu ngăn chặn sự ấm dần lên của Trái Đất. Ảnh: TTXVN.

Dù đã hết hiệu lực vào năm 2020 và được thay thế bởi Hiệp định Paris (2015), nhưng Nghị định thư Kyoto  vẫn đóng một vai trò lịch sử quan trọng, như một lời nhắc nhở về những điều thế giới đã làm được và chưa làm được trong tiến trình đấu tranh chung nhằm đảo ngược tình trạng nóng lên toàn cầu. Dù được hơn 190 nước phê chuẩn nhưng quy định của văn kiện ban đầu chỉ áp dụng đối với 35 nước công nghiệp phát triển. Kết quả là dù nhiều nước đã hoàn thành các cam kết nêu trong nghị định thư áp dụng cho giai đoạn 2008-2012 (giảm khoảng 5,2% lượng khí thải nhà kính so với mức của thập niên 1990) và ước tính mức phát thải của các nước phát triển cũng giảm tới 20% vào năm 2012, nhưng khí thải nhà kính nói chung trên toàn thế giới vẫn tiếp tục tăng, cụ thể là tăng 38% trong giai đoạn nêu trên.

Mỹ từng tìm cách rút khỏi Nghị định thư Kyoto vào năm 2001 do lo ngại ảnh hưởng tới nền kinh tế. Đến năm 2011, Canada cũng rút khỏi thỏa thuận vì lo ngại bị phạt nếu không đáp ứng mục tiêu. Dù vậy, Nghị định thư Kyoto vẫn được coi là nền móng đầu tiên cho nỗ lực chống biến đổi khí hậu toàn cầu. Chính vì vậy, nghị định thư đã được gia hạn tại COP18 ở Doha, Qatar (năm 2012), với cam kết giảm 18% khí thải so với năm 1990 trong giai đoạn cam kết thứ hai, bắt đầu từ năm 2013 đến năm 2020. Văn kiện này được coi là cầu nối quan trọng giúp các nỗ lực cắt giảm khí thải toàn cầu không bị giảm tốc trước khi Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu ký năm 2015 có hiệu lực.

25 năm từ khi Nghị định thư Kyoto ra đời, một điều không hề thay đổi chính là tiến trình chung do LHQ dẫn dắt vẫn cần có sự đóng góp từ chính mỗi quốc gia, sức mạnh và sự tiến bộ của quá trình này phụ thuộc ý chí thực hiện của từng quốc gia. Hiện nay, biến đổi khí hậu được xếp vào hàng "thách thức an ninh phi truyền thống", được dự báo là có thể trở thành thách thức lớn nhất với hòa bình và an ninh thế giới. Vì vậy, một giải pháp phối hợp quốc tế, kết hợp những hành động tạo nội lực từ chính mỗi quốc gia để chống biến đổi khí hậu sẽ là chìa khóa để đạt được mục tiêu đảm bảo an ninh toàn cầu.