ĐÀI PHÁT THANH VÀ TRUYỀN HÌNH THANH HÓA

Thanh Hoa Radio and Television
Đường dây nóng: 0237 3721150

Nhà báo với nguồn tin

Đặc thù nghề báo là nguồn tin và người cung cấp thông tin chiếm hơn nửa giá trị của tác phẩm báo chí. Trong thời đại bùng nổ thông tin hiện nay, cạnh tranh giữa các tờ báo thực chất là cạnh tranh về nguồn tin. Làm thế nào để có được nguồn tin mới, độc đáo, có được người tin tưởng cung cấp, chia sẻ thông tin sốt dẻo, nhạy cảm là yếu tố sống còn đối với các cơ quan báo chí và

11/08/2015 14:56
Nhà báo với nguồn tin - mối quan hệ cá nước

Đã qua rồi cái thời cả xã chỉ có duy nhất một ông bí thư đảng ủy có cái đài để nghe, nắm bắt thông tin, chỉ đạo toàn diện. Ngày nay, qua chảo vệ tinh, một hộ gia đình dân tộc thiểu số ở vùng cao heo hút nhất cũng có thể xem được nhiều kênh truyền hình toàn cầu. Ấy là chưa kể Internet đã và đang lan tỏa khắp hang cùng ngõ hẻm. Trong thời kỳ hội nhập và phát triển, cách thức tiếp cận nguồn tin, thu thập và xử lý thông tin của nhà báo cũng thay đổi.

Báo chí tạo ra dư luận. Báo chí không chính thống (của các blogger, các mạng xã hội facebook, twitter…) cũng góp phần tạo ra dư luận. Mà dư luận thì như nước và không khí, cứ có khoảng trống là tràn vào. Công chúng ngập trong thông tin hỗn loạn. Làm thế nào để nhà báo nắm được nguồn tin đích thực, chủ động thông tin kịp thời, định hướng dư luận lành mạnh, có lợi cho số đông, cho sự nghiệp đổi mới, dân chủ, văn minh, dân giàu, nước mạnh cũng là một nhiệm vụ của các nhà báo cách mạng.

Nguồn tin theo cách hiểu thông thường là nơi xuất phát, cung cấp thông tin. Người ta thường nói rằng nguồn tin tốt thì tự khắc bài viết của phóng viên sẽ tốt. Các nguồn thạo tin sẽ giúp cho nhà báo củng cố khả năng thu thập tin tức và giúp họ công bố được nhiều thông tin hơn.

Mối quan hệ nhà báo với nguồn tin có thể ví như mối quan hệ cá-nước. Không có thông tin hữu ích cho công chúng thì không có lý do để nhà báo tồn tại. Nhà báo mà không có nguồn tin do công chúng cung cấp cũng như thợ vụng mất kim. Khó khăn lớn nhất với nhà báo là tìm kiếm đề tài. Mà cốt lõi của đề tài thời sự truyền hình và báo chí nói chung là thông tin mới, được đông đảo công chúng quan tâm. Có được nguồn tin mới, hay, độc đáo, liên quan đến lợi ích của nhiều người, có tầm ảnh hưởng lớn là yếu tố quyết định giá trị tin bài. Ngược lại, nguồn tin phải đến với nhà báo, được họ thẩm định, rồi truyền qua các phương tiện thông tin đại chúng mới được phổ biến, lan tỏa rộng rãi.

Thời bao cấp kéo dài đã làm cho tư duy của không ít nhà báo và cả tâm lý tiếp nhận của một bộ phận không nhỏ công chúng cũng bị “bao cấp hóa”. Nhà báo không khác mấy anh đài phường, cứ có văn bản chủ trương, chính sách là đọc. Người dân cứ thấy báo đăng là đúng, cứ đài nói là phải. Cứ thế mãi hóa quen. Đến nỗi đã xuất hiện “ca dao mới” về những nhà báo cũ: “ngang lưng thì thắt phương châm/ đầu đội chính sách tay cầm chủ trương/ đôi chân đứng vững lập trường/ mắt nhìn quan điểm thẳng đường tiến lên…”.

Nguồn tin ngày nay của báo chí không chỉ dừng ở thông tin từ trên xuống, mà còn thông tin từ đời sống thường ngày vọng lên, dội vào tai mắt nhà báo, thôi thúc họ hành động vì cộng đồng. Nguồn tin có thể từ thế giới thực mà cũng có thể từ thế giới ảo. Thông tin đa chiều của sự việc, nhu cầu đa dạng của công chúng khiến mối quan hệ nhà báo với nguồn tin cũng đổi thay đáng kể. Những nhà báo chuyên tâm và những tòa soạn chuyên nghiệp đều khẳng định rằng, có trách nhiệm với nguồn tin chính là bí quyết của thành công.

Vài kinh nghiệm thu thập và xử lý thông tin

Mối quan hệ giữa nhà báo và công chúng được xây dựng trên cơ sở lòng tin, và một phần của lòng tin phụ thuộc vào tính minh bạch. Dẫn nguồn là minh bạch hóa thông tin. Dẫn nguồn, nói một cách đơn giản là để nhà báo thuyết phục công chúng. Nhưng điều này không có nghĩa là nhà báo dựa hẳn vào nguồn tin mà quên đi nhiệm vụ của mình là phải kiểm chứng thông tin. Nói chuyện tại Học viện Báo chí và tuyên truyền gần đây, nhà báo Nguyễn Văn Hải (Báo Tuổi Trẻ) cho biết tại Mỹ, một tin điều tra có khi dẫn đến mười nguồn. Tại Báo Tuổi Trẻ, sau vụ PMU18, đã có quy định cho phóng viên mỗi thông tin phải kiểm chứng từ ít nhất ba nguồn. Thông tin từ cơ quan nhà nước tuy được coi là chính thống nhưng nhà báo phải xác định đó cũng chỉ là một trong nhiều nguồn tin cần kiểm chứng.

Một trong những cách kiểm chứng là đeo bám nguồn tin. Hiện nay Ban thời sự Đài THVN và nhiều đài truyền hình địa phương đang triển khai tổ chức sản xuất các phóng sự nhiều kỳ trong chương trình thời sự. Tác phẩm được phát sóng thời sự bao giờ cũng được đông đảo người xem chú ý nhất. Nhưng vì đặc thù thời sự là cần đưa tin nhanh, ngay tức thì nên mâu thuẫn với đưa tin sâu, tìm hiểu cặn kẽ bản chất câu chuyện. Nếu chờ tìm hiểu đầy đủ mọi khía cạnh, có thể sẽ chậm về thời gian. Phóng sự nhiều kỳ hóa giải được mâu thuẫn này. Vừa qua, khi có nguồn tin cho biết tại xã Sơn Dương, huyện Lâm Thao có 4 người bị điện giật, trong đó 1 người tử vong, phòng Thời sự Truyền hình Phú Thọ ngay lập tức cử phóng viên tiếp cận hiện trường, đưa ngay một tin ngắn về sự kiện. Sau khi gửi tin phát ngắn, phóng viên tiếp tục tìm hiểu và chương trình thời sự tiếp theo có phóng sự nói về nguyên nhân điện giật là dây điện võng xuống đường, chạm vào xe ô tô. Phóng sự tiếp nữa nói về thực trạng hệ thống điện hạ áp của xã Sơn Dương đầu tư đã lâu, nay chưa bàn giao cho ngành điện nên không có kinh phí tu sửa nâng cấp. Huyện Lâm Thao cũng là địa phương còn nhiều nhất các trạm điện do HTX dịch vụ điện năng quản lý không đảm bảo an toàn mà không bàn giao cho ngành điện. Tiếp tục mở rộng vấn đề, Truyền hình Phú Thọ đã mời lãnh đạo địa phương và Điện lực Phú Thọ trả lời phỏng vấn cảnh báo an toàn lưới điện trong mùa mưa bão. Để tăng hiệu quả, một phóng sự đã được biên tập gửi phát Thời sự VTV1. Như thế là từ một nguồn tin, do biết đeo bám sự việc, đã nâng tầm thông tin vấn đề đáng quan tâm về an toàn lưới điện, bất cập trong xây dựng nông thôn mới hiện nay.

Theo nghiên cứu của Đại sứ quán Anh tại Hà Nội phối hợp với Trung tâm nghiên cứu truyền thông phát triển (RED), nhà báo không nhất thiết phải là người biết mọi thứ, nhưng nhất thiết phải biết ai để hỏi khi cần. Chương trình thời sự Đài THVN gần đây thường xuyên có mục phỏng vấn trực tiếp tại trường quay với các chuyên gia về một vấn đề nào đó mà người dân quan tâm. Dư luận gần đây bàng hoàng vì tin 3 trẻ sơ sinh chết ngay sau khi tiêm vacxin viêm gan B tại Quảng Trị. Chương trình đã nối cầu truyền hình để phóng viên Đài PT-TH Quảng Trị kể về sự việc, kể về cảm xúc của những người trong cuộc và dư luận nói chung. Nhưng khi đề cập đến nguyên nhân, các giải pháp thì phải có ý kiến chính thức của chuyên gia Bộ Y tế và cơ quan chức năng. Nhà báo trực diện nói về các lĩnh vực chuyên sâu sẽ không thực sự thuyết phục được khán giả. Nhà báo chỉ là người đưa khán giả đến với nguồn tin trực tiếp, để từ đó khán giả tự rút ra nhận định của riêng họ. Đó cũng là nguyên tắc của báo chí hiện đại: thông tin cho khán giả chứ không phải “giáo huấn” khán giả.

Để có được nguồn tin độc, nhà báo có lúc phải nhập vai. Dân gian vẫn nói, không vào hang cọp sao bắt được cọp. Để viết tường tận về võ Thiếu Lâm, phóng viên Binh Nguyên của Báo Tuổi Trẻ đã xin phép tòa soạn cho nghỉ 6 tháng, lần hồi sang tận Tây Tạng học môn phái này. Các loạt phóng sự truyền hình Kinh hoàng pha chế xăng dầu hoặc Đinh tặc của Báo Tuổi Trẻ đạt giải cao tại Liên hoan truyền hình toàn quốc 2 năm liên tục 2011-2012 đều có được nhờ công phu nhập vai của các nhà báo dấn thân. Nếu lần đầu xem phóng sự Đinh tặc (Huy chương Vàng Liên hoan truyền hình toàn quốc 2011), nhiều người đặt câu hỏi liệu phóng viên có mua chuộc hay thuyết phục các đối tượng phơi bày hành vi rải đinh của họ cho phóng viên quay hay không. Thực ra, để có được những hình ảnh thực đến không ngờ ấy, bản thân tác giả đã phải lân la hàng năm học việc sửa xe tại cửa hàng, bố trí tới 5 máy quay lén mini để ghi chứng cớ. Trả lời câu hỏi vì sao Báo Tuổi Trẻ trực thuộc một đơn vị cấp địa phương nhưng lại luôn dẫn đầu toàn quốc về hiệu quả hoạt động và phạm vi ảnh hưởng, nhà báo Nguyễn Văn Hải cho rằng: yếu tố căn cơ nhất là bởi tờ báo này luôn đăng được những vấn đề công chúng quan tâm, không vi phạm pháp luật nhưng cũng không né tránh những chuyện nhạy cảm.

Nhà báo vì công chúng sẽ gặp nguồn tin tốt

Làm việc tại Đài PT-TH Phú Thọ gần đây, nhà báo Trần Bình Minh, Tổng giám đốc Đài Truyền hình Việt Nam cho rằng trong thời đại bùng nổ thông tin ngày nay, yếu tố quyết định để các đài truyền hình khác nhau không quá phụ thuộc vào thiết bị, máy móc, mà chủ yếu là ở đội ngũ làm báo dám dấn thân và có cách tổ chức sản xuất chuyên nghiệp. Chưa nói chuyện xử lý hậu kỳ, muốn tiếp cận nguồn tin ban đầu, bản thân nhà báo phải ở một tầm nhất định về đức và tài. Tạp chí Truyền Hình số đặc biệt ngày 21.06.2011 của Đài Truyền hình Việt Nam có bài viết Thêm một góc nhìn về truyền hình ngày nay, đề cập chuyện các nhà báo Canada với nguồn tin. Chia sẻ của những phóng viên đầu nguồn sự kiện tại các đài truyền hình CBC, CTV… cho thấy bên cạnh tài năng, bản lĩnh, thì sống tử tế với mọi người, tạo được niềm tin của công chúng là bí quyết nghề nghiệp của những nhà báo thành công. Dina Bartolacci, nữ phóng viên CTV cho rằng, đối với một nhà báo thì nắm được đầu mối thông tin là quan trọng nhất. Muốn có được điều đó, bên cạnh sự nhạy bén, bạn phải sống tử tế với mọi người. Bạn phải làm cho người ta cảm thấy thoải mái khi nói chuyện với bạn. Trong quá trình khai thác thông tin, đặt câu hỏi như thế nào là việc mang tính quyết định. Theo Dina thì câu hỏi hay nhất là câu hỏi khó hỏi nhất. Phóng viên phải nghĩ về cái mà khán giả muốn biết. Họ muốn biết chuyện gì, đó là câu phóng viên phải phỏng vấn.

Chia sẻ với công chúng, chia sẻ với đồng nghiệp, làm bạn với mọi người là phẩm chất cần có của nhà báo. Tại Liên hoan truyền hình toàn quốc, Đà Nẵng 2011, nữ nhà báo Hồ Thu (Đài PT-TH Đồng Nai) cho biết, khi điều tra về vụ “bảo mẫu bạo hành trẻ”, các chị đã không chỉ kiên trì, quyết tâm bố trí phương tiện ghi hình bảo mẫu hành hạ trẻ một cách nhẫn tâm mà còn phối hợp chặt chẽ với một nhật báo nổi tiếng và với VTV để đồng loạt đưa thông tin đến với công chúng. Với những vụ việc nhạy cảm như thế này, nếu chỉ riêng quyết tâm của nhóm phóng viên, của Đài PT-TH cấp tỉnh thì khó có thể đưa được lên sóng. Sức mạnh của nhà báo chỉ có khi đưa được thông tin ra công khai. Nếu vì lý do nào đó (như cái gọi là làm mất hình ảnh đẹp đẽ của địa phương, thiếu thiện chí với sự nghiệp của tỉnh…), tác phẩm dày công điều tra có khi cũng chỉ ấm ức nằm trong ngăn kéo. Hoặc giả có đưa được tin lên sóng đài địa phương thì hiệu quả cũng không cao, không thể lay động hàng triệu người như khi phát sóng trên truyền hình quốc gia.

4086 (1).jpg

Phóng viên và biên tập viên Báo Cần Thơ tại tòa soạn

Nhà báo vững tin nhất khi nắm chắc thông tin. Nắm được đầu mối thông tin cũng như ngư dân tìm được luồng cá giữa đại dương mênh mông. Có bột mới gột nên hồ, các kỹ năng, thủ pháp thể hiện chỉ hay khi bản thân câu chuyện đó hay. Trong hầu hết các buổi họp giao ban đầu giờ sáng của các ban thời sự truyền hình cũng như của các nhật báo, người chủ trì luôn hỏi phóng viên: Hôm nay có chuyện gì mới, hay và ý nghĩa để phục vụ công chúng? Đây là sức ép lớn nhất đồng thời cũng là sứ mệnh cao cả của người làm báo chuyên nghiệp. Để luôn tìm được tình tiết hay, câu chuyện mới, đề tài ý nghĩa, nói cách khác là phát hiện được vấn đề mà đông đảo nhân dân quan tâm, vì lợi ích thiết thân của công chúng, nhà báo phải dấn thân. Nhà báo vì công chúng sẽ gặp nguồn tin tốt. Họ như những chiếc ăng-ten nhạy cảm với những rung động thầm kín nhất trong mọi ngõ ngách của đời sống xã hội. Và như vậy, trước một nguồn tin, nhà báo không đơn thuần chỉ là người truyền tin.

---------------------

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. MediaNet Handbook - Creating opportunity for young media professionals. British Council & VNA -2013.

2. Sổ tay phóng viên điều tra - British Embassy Hanoi & RedCommunication - NXB Văn hóa - Thông tin, Hà Nội - 2012

3. Thêm một góc nhìn truyền hình ngày nay - Dư Hồng Quảng, Tạp chí Truyền Hình, ngày 21.06.2011.

DƯ HỒNG QUẢNG < nguoilambao.vn >


Ý kiến bạn đọc

Xem thêm bình luận

Đọc thêm

Công an tỉnh Thanh Hóa công bố Quyết định nghỉ hưu và thăng cấp bậc hàm năm 2025

Công an tỉnh Thanh Hóa công bố Quyết định nghỉ hưu và thăng cấp bậc hàm năm 2025

20:43 , 30/05/2025

Chiều 30/5, dưới sự chủ trì của Thiếu tướng Trần Phú Hà - Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Giám đốc Công an tỉnh, Công an tỉnh Thanh Hoá đã tổ chức Lễ trao Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Ba và công bố Quyết định nghỉ công tác chờ hưởng chế độ hưu trí đối với Đại tá Phan Thị Hường, Phó Giám đốc Công an tỉnh; công bố các Quyết định về thăng cấp bậc hàm, nâng bậc lương năm 2025 cho cán bộ, chiến sĩ đến niên hạn.

Trao giải sáng tác, quảng bá tác phẩm về chủ đề "Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh"

Trao giải sáng tác, quảng bá tác phẩm về chủ đề "Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh"

20:28 , 30/05/2025

Chiều 30/5, Ban Tuyên giáo và Dân dận Tỉnh uỷ tổ chức tổng kết và trao Giải thưởng Sáng tác, quảng bá tác phẩm văn học, nghệ thuật, báo chí về chủ đề "Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh" đợt II (2023 - 2025). Đồng chí Đào Xuân Yên, Uỷ viên Ban Thường vụ, Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh uỷ, Trưởng Ban Chỉ đạo Giải thưởng cấp tỉnh dự và chủ trì hội nghị.

Đại biểu Hội đồng Nhân dân tỉnh khoá XVIII tiếp xúc cử tri huyện Yên Định

Đại biểu Hội đồng Nhân dân tỉnh khoá XVIII tiếp xúc cử tri huyện Yên Định

20:24 , 30/05/2025

Chuẩn bị cho kỳ họp thường lệ giữa năm 2025 của HĐND tỉnh, chiều 30/5, tổ đại biểu HĐND tỉnh khoá XVIII gồm các đại biểu: đồng chí Đầu Thanh Tùng, Phó Chủ tịch UBND tỉnh và đồng chí Hoàng Văn Thi, Phó Chánh Văn phòng UBND tỉnh đã có buổi tiếp xúc cử tri huyện Yên Định.

Phó Bí thư Thường trực Tỉnh uỷ Lại Thế Nguyên tiếp xúc cử tri tại huyện Ngọc Lặc

Phó Bí thư Thường trực Tỉnh uỷ Lại Thế Nguyên tiếp xúc cử tri tại huyện Ngọc Lặc

20:18 , 30/05/2025

Để chuẩn bị nội dung cho kỳ họp thường lệ giữa năm 2025, Hội đồng Nhân dân tỉnh khóa XVIII, nhiệm kỳ 2021 - 2026, chiều 30/5, đồng chí Lại Thế Nguyên, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh uỷ, Chủ tịch Hội đồng Nhân dân tỉnh, Trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội Thanh Hoá cùng các đại biểu Hội đồng Nhân dân tỉnh gồm: ông Bùi Huy Toàn, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân huyện Ngọc Lặc; bà Phạm Thị Ngọc Anh, bác sỹ Bệnh viện Đa khoa khu vực Ngọc Lặc đã tiếp xúc cử tri huyện Ngọc Lặc.

Hiệp hội Doanh nghiệp thành phố Thanh Hoá kết nối hợp tác với Tập đoàn Phú Thái

Hiệp hội Doanh nghiệp thành phố Thanh Hoá kết nối hợp tác với Tập đoàn Phú Thái

20:11 , 30/05/2025

Chiều 30/5, Hiệp hội Doanh nghiệp thành phố Thanh Hoá đã có buổi làm việc, kết nối hợp tác với Công ty Cổ phần Tập đoàn Phú Thái.

Các đồng chí lãnh đạo tỉnh viếng đồng chí Trần Đình Lăng

Các đồng chí lãnh đạo tỉnh viếng đồng chí Trần Đình Lăng

20:11 , 30/05/2025

Sáng 30/5, Đoàn đại biểu đại diện Tỉnh uỷ, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Thanh Hoá do đồng chí Nguyễn Doãn Anh, Uỷ viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh uỷ làm trưởng đoàn, đã đến viếng, chia buồn cùng gia quyến đồng chí Trần Đình Lăng, nguyên Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, nguyên Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh. Tham gia đoàn có đồng chí Trịnh Tuấn Sinh, Phó Bí thư Tỉnh uỷ; các đồng chí lãnh đạo tỉnh, đại diện các ban, sở, ngành, đoàn thể cấp tỉnh.

Công bố Quyết định thành lập Báo và Đài Phát thanh - Truyền hình Thanh Hoá

Công bố Quyết định thành lập Báo và Đài Phát thanh - Truyền hình Thanh Hoá

20:05 , 30/05/2025

Chiều 30/5, Tỉnh uỷ Thanh Hoá tổ chức Hội nghị công bố Quyết định thành lập Báo và Đài Phát thanh - Truyền hình Thanh Hoá và các Quyết định về công tác cán bộ. Dự hội nghị có các đồng chí: Trịnh Tuấn Sinh, Phó Bí thư Tỉnh ủy; Đào Xuân Yên, Uỷ viên Ban Thường vụ, Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh uỷ; Lê Đức Giang, Phó Chủ tịch UBND tỉnh.

Trao tặng Huy hiệu Đảng cho các đồng chí lãnh đạo, nguyên lãnh đạo tỉnh

Trao tặng Huy hiệu Đảng cho các đồng chí lãnh đạo, nguyên lãnh đạo tỉnh

20:01 , 30/05/2025

Sáng 30/5, Ban Thường vụ Tỉnh ủy tổ chức lễ trao tặng Huy hiệu Đảng cho các đồng chí lãnh đạo tỉnh và nguyên lãnh đạo tỉnh. Dự lễ có các đồng chí: Nguyễn Doãn Anh, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy; Lại Thế Nguyên, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, Chủ tịch Hội đồng Nhân dân tỉnh, Trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội Thanh Hóa; Đỗ Minh Tuấn, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh; Trịnh Tuấn Sinh, Phó Bí thư Tỉnh ủy; các đồng chí Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, các đảng viên được tặng Huy hiệu Đảng và đại diện tổ chức Đảng nơi các đồng chí đang sinh hoạt.

Bản tin An toàn giao thông 24h ngày 30/5/2025

Bản tin An toàn giao thông 24h ngày 30/5/2025

19:20 , 30/05/2025

Mời quý vị theo dõi Bản tin An toàn giao thông 24h do Đài Phát thanh và Truyền hình Thanh Hoá thực hiện.

Thanh Hóa: Phần lớn sự cố cháy nổ do chủ quan khi sử dụng nguồn điện

Thanh Hóa: Phần lớn sự cố cháy nổ do chủ quan khi sử dụng nguồn điện

18:07 , 30/05/2025

Theo thống kê, từ đầu năm 2025 đến nay, trên địa bàn tỉnh đã xảy ra 45 vụ cháy, phần lớn là do ý thức chủ quan, bất cẩn của người dân trong việc sử dụng nguồn lửa, nguồn điện. Điều này cho thấy, để kéo giảm số vụ cháy nổ và thiệt hại do cháy nổ gây ra, điều tiên quyết là phải nâng cao ý thức trách nhiệm trong đảm bảo an toàn phòng cháy chữa cháy.