Sức mạnh quyền lực của ông Tập Cận Bình trước thách thức bủa vây

Chủ tịch Tập Cận Bình đón Tổng thống Donald Trump tại Bắc Kinh năm 2017 (Ảnh: New York Times)

Khi các nhà lập pháp Trung Quốc quyết định xóa bỏ giới hạn nhiệm kỳ đối với chức danh chủ tịch nước vào đầu năm nay, ông Tập Cận Bình dường như nắm trong tay quyền lực tuyệt đối. Nhưng chỉ vài tháng sau đó, Trung Quốc đã phải đối mặt với không ít thách thức khi nền kinh tế gặp nhiều khó khăn, bê bối vaccine gây rúng động và cuộc chiến thương mại căng thẳng với Mỹ. Đó cũng là lúc những người chỉ trích tại Bắc Kinh đặt ra nghi vấn về quyền lực kiểm soát tuyệt đối của Chủ tịch Tập Cận Bình.

“Người dân trên khắp cả nước, bao gồm cả giới tinh hoa, đều cảm thấy không an tâm về hướng đi của đất nước cũng như về sự an toàn của chính bản thân mình, và sự lo ngại ngày càng tăng đã lan rộng thành nỗi hoảng sợ trong toàn xã hội”, Giáo sư luật Xu Zhangrun tại Đại học Thanh Hoa ở Bắc Kinh viết trong bài xã luận đăng trên trang web của Viện Kinh tế Unirule - một viện nghiên cứu độc lập tại Bắc Kinh.

Bài viết của Giáo sư Xu được cho là những lời lẽ cứng rắn nhất từ một học giả Trung Quốc nhận xét về những chính sách của Chủ tịch Tập Cận Bình. Tại Trung Quốc, những tiếng nói thẳng thắn như vậy được cho là rất táo bạo.

“Lời lẽ như vậy rất táo bạo. Nhiều học giả có thể cũng nghĩ như vậy, nhưng họ không dám nói ra”, Jiang Hao, một nhà nghiên cứu tại Viện Kinh tế Unirule, cho biết.

Theo New York Times, Giáo sư Xu đã kêu gọi các nhà lập pháp Trung Quốc bỏ phiếu đảo ngược kết quả bỏ phiếu hồi tháng 3, trong đó chủ trương xóa bỏ giới hạn hai nhiệm kỳ đối với Chủ tịch Tập Cận Bình. Kết quả bỏ phiếu với tỷ lệ tán thành áp đảo đã mở đường cho ông Tập, người lên nắm quyền từ năm 2012, có thể tiếp tục duy trì quyền lực thêm một thập niên nữa, thậm chí lâu hơn thế, trong 3 vai trò chủ tịch nước, tổng bí thư và chủ tịch quân ủy trung ương.

Trong những tháng gần đây, Trung Quốc đã vướng vào một cuộc tranh cãi về thương mại căng thẳng với Mỹ. Một số chuyên gia về chính sách đối ngoại Trung Quốc cho rằng cuộc chiến thương mại với chính quyền Mỹ có thể được kiềm chế nếu Bắc Kinh theo đuổi cách tiếp cận linh hoạt hơn và ngừng đưa ra những tuyên bố hiếu thắng về mục tiêu của mình.

“Trung Quốc nên lựa chọn hình ảnh khiêm tốn hơn trong việc giải quyết các vấn đề quốc tế. Đừng tạo ra bầu không khí giống như kiểu chúng ta sắp thế chỗ của Mỹ”, Giáo sư Jia Qingguo tại Đại học Bắc Kinh nói tại một diễn đàn mới được tổ chức gần đây ở Bắc Kinh.

Những thông tin mới được hé lộ gần đây về vụ bê bối vaccine giả sử dụng cho hàng nghìn trẻ em ở Trung Quốc đã tạo thành làn sóng chỉ trích mạnh mẽ từ phía người dân. Nguyên nhân dẫn đến tâm lý bức xúc trong dư luận là vì chính phủ Trung Quốc từng cam kết sẽ xử lý tận gốc vấn đề này sau những vụ bê bối tương tự từng xảy ra trước đây.

Sự thay đổi giữa làn sóng chỉ trích

Chủ tịch Tập Cận Bình tham dự phiên họp của Quốc hội Trung Quốc hồi tháng 3 (Ảnh: AFP)

Hôm qua 31/7, Chủ tịch Tập Cận Bình đã triệu tập phiên họp của Bộ Chính trị Trung Quốc, một hội đồng gồm 25 lãnh đạo chủ chốt của đảng, nhằm đưa ra cảnh báo về những khó khăn của nền kinh tế trong khi cam kết duy trì mức tăng trưởng ổn định.

“Nền kinh tế vẫn ổn định nhưng phải đối mặt với một số thách thức và vấn đề mới. Trong khi đó, môi trường bên ngoài đang có những thay đổi rõ rệt”, Tân Hoa Xã dẫn lại văn bản tổng kết nội dung cuộc họp.

Một số nhà phân tích cho rằng những khó khăn gần đây không thể đe dọa tức thì tới khả năng nắm quyền của Chủ tịch Tập Cận Bình. Ông Tập và đảng Cộng sản Trung Quốc vẫn giữ vai trò điều hành. Nhiều người Trung Quốc vẫn ủng hộ chiến dịch chống tham nhũng cứng rắn của ông, cũng như quyết tâm của ông trong việc xây dựng Trung Quốc trở thành một cường quốc.

Tuy nhiên một số quan chức trong nội bộ đảng và các chuyên gia nước ngoài nhận định tâm lý hoài nghi về chính sách cứng rắn của Chủ tịch Tập Cận Bình dường như đang ngày càng tăng lên trong giới tri thức, các cựu quan chức mang tư tưởng tự do và tầng lớp trung lưu. Một cựu quan chức giấu tên cho biết nhiều đồng nghiệp cũ của ông đã chia sẻ bài viết của Giáo sư Xu Zhangrun trên mạng xã hội.

Theo các cựu quan chức Trung Quốc, những lời chỉ trích dần dần sẽ tích tụ thành tâm lý bất mãn sâu sắc hơn, từ đó khiến quyền lực của Chủ tịch Tập Cận Bình giảm dần đi, đồng thời khiến cho các quan chức cấp cao càng thêm hoài nghi về các quyết sách của ông.

“Trong những tuần gần đây, các dấu hiệu cho thấy tâm lý phản đối quyền lực tuyệt đối của ông Tập đã bắt đầu xuất hiện”, Richard McGregor, cựu nhà báo tại Trung Quốc và hiện là nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện Lowy ở Australia, nhận định.

Mặc dù vậy, một số chuyên gia vẫn cho rằng những sóng gió gần đây không thể tác động nhiều tới quyền lực lãnh đạo của ông Tập Cận Bình.

“Hiện vẫn còn quá sớm để nói rằng liệu những lời chỉ trích này có thể ảnh hưởng tới ban lãnh đạo Trung Quốc hay không, tuy nhiên điều đáng lưu ý là đã có một số sự điều chỉnh về giọng điệu chính sách đối ngoại. Điều đó cho thấy ban lãnh đạo Trung Quốc vẫn có khả năng tự chấn chỉnh, ít nhất ở cấp độ lý lẽ”, Susan Shirk, chủ tịch Trung tâm Trung Quốc Thế kỷ 21 tại Đại học California ở San Diego là cựu phó trợ lý ngoại trưởng Mỹ, cho biết.

New York Times cũng chỉ ra một số dấu hiệu cho thấy chính quyền của ông Tập Cận Bình đã có những động thái nhằm xoa dịu “sức nóng” của dư luận khi căng thẳng thương mại với Mỹ và làn sóng chỉ trích trong nước tăng cao.

Một loạt các bài viết trên Nhân dân Nhật báo, cơ quan ngôn luận của đảng Cộng sản Trung Quốc, đã công kích những học giả và chuyên gia Trung Quốc từng nói rằng Trung Quốc đã vượt mặt Mỹ để trở thành cường quốc về công nghệ. Các bài viết cũng cảnh báo truyền thông về việc “tâng bốc” quá nhiều về sức mạnh của Trung Quốc. Trong khi đó, đảng Cộng sản Trung Quốc cũng giảm bớt việc tôn sùng quá mức Chủ tịch Tập Cận Bình.

Thành Đạt/Dân trí

Theo New York Times