Biên tập viên là ai?
Biên tập (copy editing) thường được định nghĩa hạn hẹp trong các việc sửa lỗi ngữ pháp, chính tả, cắt chỗ này một tí, thêm vào chỗ kia một tí, hoặc viết lại một số đoạn nào đó cho rõ ràng, với tinh thần trách nhiệm cao.
Mỗi biên tập viên phải đặt mình vào vai trò của 3 người khác nhau:
1. Người tiêu dùng
2. Kiến trúc sư
3. Thợ cơ khí
Người tiêu dùng:
Trước hết hay đọc toàn bộ bài viết và đặt mình vào vị trí của một độc giả bình thường. Ở giai đoạn này, đừng tiến hành bất kỳ thay đổi lớn nào. Thực ra rất ít người cưỡng lại được điều này bởi "méo mó nghề nghiệp," nhưng nếu tránh được sự cám dỗ của việc sửa chi tiết thì bạn có thể có cái nhìn xa hơn - tức là cái nhìn của độc giả: Đây có phải là tin mà tôi muốn đọc không? Nó có đủ hấp dẫn để tôi đọc tiếp không? Tôi có hiểu hết không? Nó có chứa đựng nhiều thuật ngữ cần phải giải thích không? Tôi có biết ngay lập tức tại sao bài báo này lại xuất hiện trên báo không?
Một độc giả thông minh muốn được thấy những gì họ muốn chứ không muốn nghe những lời rao giảng. Liệu bài viết này có sa vào tình huống đó không? Nếu bạn thấy không hài lòng với bất kỳ câu hỏi nào trong số những câu hỏi trên đây thì nên lưu ý lại bằng cách viết ra giấy.
Kiến trúc sư:
Có thể lúc này bạn rất muốn cầm lấy cái búa hoặc cái rìu để đẽo gọt nhưng trước hết hãy tìm xem có những sai sót cơ bản nào vế toàn bộ thiết kế hay không. Lao ngay vào sửa những lỗi nhỏ có thể dẫn đến kết cục là mất thời gian vì có khả năng toàn bộ bài viết phải "đại tu" hoàn toàn. Đây là lúc phải đảm bảo không có lỗ hổng lớn nào, đảm bảo rằng 6 trụ cột đều được đặt đúng chỗ: Ai, Cái gì, Khi nào, Ở đâu, Tại sao và Như thế nào. Nếu thiếu những thông tin tối quan trọng này thì hãy lưu ý ở bên lề.
Tiếp đó, hãy nghiên cứu thật kỹ cấu trúc và cách tổ chức bài viết. Bắt đầu bằng "lead" hoặc "intro," phần tạo nên giọng điệu và cách giải quyết cho toàn bộ bài viết. Có thể người viết nên theo cách đi từ cửa hậu chẳng hạn, có cách nói gián tiếp hơn vì thông tin hơi nhàm chán hoặc vụn vặt. Hoặc có thể nên theo cách trực tiếp hơn, thẳng hơn. Có thể một thông tin hoặc một câu trích dẫn quan trọng bị chôn vùi tận trang 2 và nên được đưa lên trên.
Hãy dành một chút thời gian để góm tắt cấu trúc cơ bản của một bài viết:
- Tóm lược lead
- Thông tin hỗ trợ
- Thông tin bổ sung
- Thông tin bối cảnh
- Các chi tiết bổ sung nếu cần thiết
Và đâu đó trong phần trên của bài, nếu không rõ ràng ngay ở đầu, cần có một đoạn thông tin để trả lời câu hỏi quan trọng: "Vậy thì sao?"
Một điểm yếu khác mà kiến trúc sư cần lưu ý là liệu đoạn lead/intro có được bổ trợ bằng một thông tin xác đáng và lời trích dẫn hay không. Nhiều khi thông tin trong đoạn văn đầu tiên bị bỏ trơ trọi và chẳng hề được hỗ trợ tuy bài viết có thể dài đến 800 chữ hoặc hơn.
Cuối cùng, hãy tự đặt câu hỏi cho mình: "Cấu trúc này đã cân bằng chưa? Trong bài có đại diện của tất cả các bên hoặc bài này có thiên về bên nào không?" Và phải kiểm tra kỹ để đảm bảo bài viết không bôi xấu cá nhân.
Thợ cơ khí:
Cắt bỏ những phần thừa và chi tiết không cần thiết (Độc giả không có thời giờ để phí phạm, và với báo in, mỗi xăngtimét vuông diện tích rất tốn kém). Một thông tin chẳng làm cho bài viết hay thêm thì cứ mạnh dạn gạt bỏ. Hãy chú ý cả những tính từ không phù hợp hoặc không cần thiết.
Nếu có quá nhiều con số trong bài thì phải đảm bảo rằng chúng logic. Nếu có thắc mắc, nghi vấn thì phải kiểm tra kỹ với phóng viên. Nếu nghi ngờ về cách viết tên hay địa chỉ trong bài thì cũng cần kiểm tra lại vì chỉ vài lỗi nhỏ cũng có thể gây phương hại cho uy tín của tờ báo.
Nếu phải cắt gọt một bài báo cho vừa với diện tích có sẵn trên trang báo thì trước hết phải cắt những thông tin kém quan trọng và đảm bảo câu chuyện liền mạch. Tewfik Mishlawi, cựu giám đốc đào tạo của Trung tâm các nhà báo quốc tế (ICFJ) đúc kết một chữ "HELP" để một biên tập viên xác định thế nào là bài hay:
Humanize (Nhân tính hóa)
Energize (Tiếp sinh lực)
Localize (Địa phương hóa)
Personalize (Cá nhân hóa)
Theo Vietnamjournalism
Bài viết cùng chuyên mục
Đọc thêm
Ngày 29/5, Quốc hội biểu quyết về thí điểm cơ chế đặc thù phát triển nhà ở xã hội
Cùng với thảo luận một số dự án luật, Quốc hội sẽ biểu quyết thông qua Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội.
Mất biển báo giao thông trên đường Trịnh Kiểm, thành phố Thanh Hóa
Đường Trịnh Kiểm đoạn từ nút giao với đường Nguyễn Trãi, phường Phú Sơn đến nút giao với đường Lê Lai, phường Đông Sơn có chiều dài khoảng 8km. Chỉ trong vài tháng, toàn bộ hệ thống biển báo giao thông hai bên đường đã bị mất hoàn toàn. Biển báo giao thông bị mất tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn giao thông.
Thư viện tỉnh Thanh Hoá nâng cao chất lượng phục vụ bạn đọc
Với các phòng chuyên đề phục vụ các sự kiện lớn trong năm, với số lượng sách báo hơn 400 nghìn bản, thư viện tỉnh Thanh Hoá đã và đang trở thành địa chỉ văn hoá kiểu mẫu, lan toả văn hoá đọc và phát huy các giá trị văn hoá lịch sử đến đông đảo Nhân dân, nhất là thế hệ trẻ.
Bức thư chạm đến trái tim của biển cả
Giữa nhịp sống hiện đại, nơi dòng tin nhắn điện tử có thể truyền đi chỉ trong tích tắc thì một lá thư tay lại trở thành “thông điệp” lay động lòng người. Và người viết nên lá thư đặc biệt ấy là em Nguyễn Ngọc Bảo Anh, học sinh Trường Tiểu học thị trấn Lam Sơn, huyện Thọ Xuân học sinh vừa xuất sắc giành giải nhất cấp tỉnh Cuộc thi Viết thư quốc tế UPU lần thứ 54.
Phấn đấu đến năm 2030 tỉ lệ người theo học các ngành STEM đạt 35% ở mỗi trình độ
Đến năm 2030, tăng nhanh quy mô đào tạo các ngành khoa học cơ bản và các ngành liên quan tới công nghệ số, trí tuệ nhân tạo và công nghệ sinh học, đồng thời nâng tỉ lệ người theo học các ngành STEM đạt 35% ở mỗi trình độ đào tạo. Đây là một trong những mục tiêu cơ bản của Đề án đào tạo nguồn nhân lực phục vụ phát triển công nghệ cao giai đoạn 2025-2035 và định hướng tới năm 2045 vừa được Chính phủ phê duyệt.
Việt Nam xếp thứ 5 tại Olympic Tin học châu Á Thái Bình Dương 2025
Bộ Giáo dục và Đào tạo vừa thông tin về kết quả chính thức của Đội tuyển quốc gia Việt Nam dự thi Olympic Tin học châu Á Thái Bình Dương (APIO) năm 2025 do Uzbekistan đăng cai tổ chức.
Phấn đấu đến năm 2030 làm chủ công nghệ sản xuất 15 loại vắc xin cho tiêm chủng
Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long vừa ký Quyết định số 1018 sửa đổi, bổ sung Quyết định số 1286 ngày 25/10/2022 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Chương trình bảo đảm nguồn cung ứng vắc xin cho tiêm chủng đến năm 2030.
Nhiều trải nghiệm du lịch hấp dẫn tại Vườn quốc gia Bến En
Để khai thác có hiệu quả tiềm năng du lịch, Vườn quốc gia Bến En tập trung huy động mọi nguồn lực để đầu tư cơ sở hạ tầng, mở các tour tuyến thăm quan du lịch sinh thái kết hợp gia tăng các trải nghiệm để thu hút du khách trong nước và quốc tế, nhất là vào nghỉ dịp lễ và cao điểm mùa hè.
Thúc đẩy xuất khẩu gạo thơm chất lượng cao
Theo dự báo của Hiệp hội Lương thực Việt Nam, năm nay, xuất khẩu gạo có thể đạt khoảng 7,5 triệu tấn, giảm so với mức kỷ lục 9 triệu tấn của năm ngoái. Tuy nhiên, nếu doanh nghiệp đẩy mạnh các dòng gạo thơm như ST24, ST25 hay gạo chất lượng cao, tổng giá trị thu về vẫn duy trì tích cực.
Kiểm tra, xử lý hành vi buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả
Bộ Công thương vừa ban hành Quyết định 1398 triển khai cao điểm giám sát, kiểm tra, xử lý hành vi buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả và xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, đặc biệt tập trung kiểm soát các mặt hàng thiết yếu phục vụ đời sống Nhân dân.
Bình luận
Thông báo
Bạn đã gửi thành công.