Với chiều dài gần 4 km, con đường quanh co uốn lượn qua bãi lau lách, hai bên đường là dãy núi đá sừng sững thâm nghiêm, vượt qua ba ngọn núi đất, du khách đến với Nhà bia Ba Dội trên đỉnh đèo.

Đèo Ba Dội là địa danh nằm trong vùng "nhất bách lục sơn", (tức dải núi có 106 ngọn) thuộc dải Tam Điệp hùng vĩ, trùng điệp - ranh giới tự nhiên giữa hai tỉnh Thanh Hóa và Ninh Bình. 

Khi xưa, đường Thiên Lý qua đây vô cùng hiểm trở, có dạng thắt cổ bầu, uốn lượn, len lỏi qua những khe núi, vách đá dựng đứng, tạo nên địa thế chiến lược lợi hại vô cùng. Và đó cũng là cơ sở để tạo nên phòng tuyến Ba Dội (Tam Điệp) trong lịch sử.

Đứng trên đỉnh đèo Ba Dội nhìn xuống, thu vào tầm mắt là điệp trùng núi non. Thoai thoải phía dưới, những đồi dứa, vườn cây ăn trái xanh ngút ngàn...

Đứng trước cảnh sắc thiên nhiên "hòa nhịp" trong "bức tranh" lao động, ta thấy lòng mình không khỏi rung động. Tự hỏi, có phải tạo hóa cũng "hữu ý" trong những sắp đặt để bao thế hệ con người cần lao nương theo đó mà gieo trồng, vun đắp.

Đặc biệt, từ đèo Ba Dội phóng tầm mắt về phía Đông Bắc, du khách "bắt gặp" hồ Cánh Chim với một hệ động, thực vật phong phú, với diện tích 201.000m2 và 33.000m3 nước trữ lượng. 

Từ trên cao nhìn xuống hồ Cánh Chim, ta càng cảm phục người xưa bởi sự tinh tế trong từng tên gọi. Mặt hồ tĩnh lặng và trong xanh một màu ngọc bích. Dáng hình như chú chim khổng lồ đang sẵn sàng tung cánh bay lên.

Lên đèo Ba Dội, đứng giữa một vùng không gian thiên nhiên cao xanh và rộng lớn, không xa phía dưới là hồ Cánh Chim tĩnh lặng... ta thấy lòng mình như rộng mở với những xúc cảm thật đặc biệt, dường như vẫn vang vọng đâu đây tiếng thơ của Đại thi hào Nguyễn Du từ thuở nào:

                                                       "Đạp mây núi Ba Dội

                                           Kẻ lãng khách lại qua,

           Trong mắt thu đất lớn

                    Ngoài khơi thấy biển xa..."