ĐÀI PHÁT THANH VÀ TRUYỀN HÌNH THANH HÓA

Thanh Hoa Radio and Television
Đường dây nóng: 0237 3721150

Diễn xướng cồng chiêng trong âm nhạc Thái

Nhắc đến du lịch cộng đồng ở xứ Thanh là nhắc đến đồng bào Thái; nhắc đến diễn xướng âm nhạc dân tộc Thái là nhắc đến cồng, chiêng. Trong 6 dân tộc thiểu số sống quây quần trên dải đất xứ Thanh, chỉ có đồng bào Thái và Mường là sử dụng âm nhạc cồng, chiêng và mỗi dân tộc lại mang những nét văn hóa riêng của mình. Từ xa xưa, những âm thanh trầm bổng của cồng, chiêng đã gắn bó mật thiết với đời sống đồng bào. Khi đến thăm các bản làng của người Thái xứ Thanh, chắc chắn chúng ta sẽ được thưởng thức các màn diễn xướng cồng, chiêng độc đáo, và được đắm mình trong những điệu xòe, điệu sạp rộn ràng, lôi cuốn…

Ái Vân - Quang Hoà - Cao Tùng

10/10/2023 15:39

Cồng, chiêng là nhạc cụ truyền thống đặc sắc và độc đáo, gắn bó với đồng bào dân tộc Thái từ khi lọt lòng mẹ đến khi qua đời. Cồng, chiêng được làm bằng đồng thau, hình tròn như chiếc nón quai thao và được sử dụng trong các dịp lễ tết, hay trong đám cưới của người Thái. Vào những dịp như vậy, khắp núi rừng lại vang lên tiếng cồng chiêng, tiếng trống rộn rã, trầm bổng góp vui cùng với bản làng. Văn hóa cồng chiêng chiếm một vị trí quan trọng trong đời sống tâm linh của cộng đồng dân tộc thiểu số, thu hút đông đảo Nhân dân và du khách thập phương đến thưởng thức.

Diễn xướng cồng chiêng trong âm nhạc Thái - Ảnh 2.

Theo các nghệ nhân dân gian bản Thái, để phân biệt giữa cồng và chiêng thì cũng khá đơn giản: loại có núm ở giữa được gọi là cồng, loại không có núm được gọi là chiêng. Cồng, Chiêng tuy là hai loại nhạc cụ riêng biệt, nhưng bao giờ cũng được sử dụng chung với nhau, không thể tách rời, bởi vậy người Thái thường chỉ gọi bằng một tên chung là cồng chiêng. Trong âm nhạc dân gian Thái, bất cứ khi nào bản hòa tấu núi rừng được cất lên thì tiếng nhạc cồng chiêng cũng vang lên đầu tiên.

Theo quan niệm của dân tộc Thái, tiếng cồng chiêng là tiếng của lòng người. Đồng bào Thái thường dùng nhạc cụ trong nhiều nghi thức, lễ hội, hay trong công việc hệ trọng có ảnh hưởng đến sự sinh tồn của gia đình, dòng tộc, phong tục tập quán. Đồng bào quan niệm rằng, tiếng vang của cồng, chiêng là ngôn ngữ để giao tiếp với trời đất, thánh thần, tổ tiên; giao tiếp giữa người với người, cầu mong cho nhân khang vật thịnh. Trong cuộc sống của người Thái, cồng chiêng không chỉ đơn thuần là loại nhạc cụ phục vụ đời sống tinh thần, vật chất của con người, mà nó còn là một "linh vật" biểu tượng cho sự ấm no, hạnh phúc bền vững. Vì lẽ đó nên cồng, chiêng được người Thái xem xét rất cẩn thận khi mua. Đa số những cồng, chiêng hiện có đều do ông cha từ thời xa xưa để lại.

Diễn xướng cồng chiêng trong âm nhạc Thái - Ảnh 4.

Ông Lò Viết Lâm, xã Yên Thắng, huyện Lang Chánh, tỉnh Thanh Hóa

Ông Lò Viết Lâm, xã Yên Thắng, huyện Lang Chánh, tỉnh Thanh Hóa cho biết: "Lễ hội Chá Mùn được dàn dựng và lưu truyền, tại đây có nhiều nhạc cụ cùng hòa tấu như trống chiêng, khua luống, nhảy sạp, khèn bè... Điều đó thể hiện chung cho tất cả thanh âm của núi rừng cùng cất lên tạo nên nét đẹp cho lễ hội Chá Mùn".

Anh Vi Văn Đức người Thái ở bản Năng Cát, xã Trí Nang, huyện Lang Chánh là một trong những người đánh công chiêng điêu luyện. Theo anh Đức,  cũng như nhiều dân tộc anh em khác, đồng bào Thái cũng dùng tiếng cồng, chiêng để ca ngợi vẻ đẹp của thiên nhiên, nói lên khát vọng của con người trong cuộc sống. Mỗi giàn nhạc cồng, chiêng của người Thái chỉ có 4 chiếc, tượng trưng cho 4 mùa: xuân, hạ, thu, đông; 4 chiếc được đặt tên lần lượt là Cồng mẹ (chiếc lớn nhất), tiếp theo lần lượt là Cồng chị, Cồng em, Cồng út; hoặc cũng có thể gọi là Cồng anh, Cồng em…

Diễn xướng cồng chiêng trong âm nhạc Thái - Ảnh 5.

Cách đánh cồng, chiêng của người Thái cũng tương đối đơn giản, chỉ cần lắng nghe tập trung một chút là có thể đánh được. Khi đánh thì dùng dùi gõ vào, sao cho khớp với tiếng của trống và tiếng của khua luống hay sạp, tạo nên một giai điệu âm thanh nhộn nhịp, vui tươi. Thông thường những bộ cồng chiêng tốt là không có vết lõm nào trên bề mặt, núm chiêng cao và nhỏ. Đặc biệt, là khi đánh vào chiêng, âm thanh sẽ ngân dài, trầm bổng hơn, làm cho người nghe thấy phấn khởi.

Trong đời sống văn hóa tinh thần của đồng bào Thái, thanh âm của cồng, chiêng luôn tạo được bầu không khí rộn rã, tưng bừng, nhân niềm vui gấp bội; để câu hát khặp trữ tình hơn, để tiếng cười thêm giòn tan, gọi bản gần, mường xa kéo tới chung vui.

Lễ hội mường Ca Da là một trong những lễ hội lớn nhất phía tây Thanh Hoá. Mặc dù phần hội có rất nhiều trò chơi, trò diễn độc đáo nhưng tiết mục múa cây bông của đồng bào Thái bao giờ cũng thu hút đông đảo du khách. Đặc điểm làm cho múa cây bông trở nên đặc sắc hơn cả, chính là sự kết hợp của dàn trống chiêng và khua luống, tạo thành một bản hòa tấu vui nhộn; cùng với đó là những điệu múa truyền thống của dân tộc Thái càng làm tăng thêm sức thu hút của phần diễn.  

Có thể thấy rằng, với người Thái, tiếng cồng chiêng đã tạo thành một không gian văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc. Âm thanh của cồng chiêng không chỉ là một loại âm thanh đơn thuần, mà nó mang hồn linh thiêng núi rừng, là ngôn ngữ giao tiếp của con người với thế giới siêu nhiên. Ngày nay, cùng với hát khặp, khèn bè, khua luống, thì diễn xướng cồng chiêng là yếu tố làm phong phú thêm kho tàng âm nhạc dân gian Thái, và góp phần tôn vinh những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của cha ông.

Nguồn: Chuyên mục Sắc màu văn hóa các dân tộc xứ Thanh/TTV

Ý kiến bạn đọc

Xem thêm bình luận
Hiệp hội Du lịch Thanh Hoá: Hội nghị Ban Chấp hành mở rộng

Hiệp hội Du lịch Thanh Hoá: Hội nghị Ban Chấp hành mở rộng

21:36 , 12/09/2024

Chiều ngày 12/9, Hiệp hội Du lịch tỉnh đã tổ chức Hội nghị Ban Chấp hành mở rộng; ra mắt tân chủ tịch và các ban của hiệp hội du lịch. Dự hội nghị có các đồng chí: Phạm Thị Thanh Thủy, Ủy viên Ban Thường vụ, Trưởng Ban Dân vận Tỉnh ủy, Chủ tịch Ủy ban MTTQ tỉnh; Nguyễn Văn Thi, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh; Đại diện Hiệp hội Du lịch Việt Nam; Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch; các hội, chi hội trực thuộc hiệp hội du lịch tỉnh.

Việt Nam có thêm Công viên địa chất toàn cầu UNESCO

Việt Nam có thêm Công viên địa chất toàn cầu UNESCO

08:55 , 12/09/2024

Trong khuôn khổ Hội nghị Quốc tế lần thứ tám Mạng lưới Công viên địa chất toàn cầu UNESCO khu vực châu Á - Thái Bình Dương tại Cao Bằng, Hội đồng Công viên địa chất Toàn cầu UNESCO biểu quyết công nhận Công viên địa chất Lạng Sơn là Công viên địa chất toàn cầu UNESCO.

Thắng tích chùa Đầm Quảng Phúc

Thắng tích chùa Đầm Quảng Phúc

16:00 , 11/09/2024

Thuở dựng nước, Xuân Thiên thuộc vùng đất bộ cửu chân trong đất cổ của các Vua Hùng, đến đầu công nguyên, Xuân Thiên thuộc Vô Biên. Thời kỳ này dân cư quanh vùng đã xuất hiện những đơn vị cư trú tiền thân của làng xã, đó là những kẻ, những chiềng, những chợ: Kẻ Căng (nay thuộc xã Thọ Nguyên), kẻ Mía (xã Thọ diên), Kẻ Cham (xã Xuân Lam), Kẻ Đầm tức phố Đầm ngày nay. Xã Xuân Thiên cũng giống như tất cả các làng xã khác trong nước, trong tỉnh có đủ chùa, đình, đền, điện, miếu, phủ... Trong đó có ngôi chùa nổi tiếng linh thiêng và thanh tịnh, đó là chùa Đầm Quảng Phúc tự.

Kỷ niệm 694 năm ngày mất Chiêu Văn Vương Trần Nhật Duật

Kỷ niệm 694 năm ngày mất Chiêu Văn Vương Trần Nhật Duật

23:18 , 10/09/2024

Sáng ngày 10/9 (tức 8/8 âm lịch), xã Quảng Hợp, huyện Quảng Xương tổ chức lễ giỗ lần thứ 694 Chiêu Văn Vương Trần Nhật Duật tại Di tích Lịch sử - Văn hóa Đền thờ Trần Nhật Duật.

Lễ hội Thành Tuyên được cấp chứng nhận bản quyền nhãn hiệu

Lễ hội Thành Tuyên được cấp chứng nhận bản quyền nhãn hiệu

09:43 , 10/09/2024

Lễ hội Thành Tuyên của tỉnh Tuyên Quang vừa được Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) cấp chứng nhận bản quyền nhãn hiệu “Thành Tuyên Festival”.

Phát huy tiềm năng rừng gắn với phát triển du lịch sinh thái

Phát huy tiềm năng rừng gắn với phát triển du lịch sinh thái

09:30 , 08/09/2024

Thanh Hóa hiện có trên 648 nghìn ha đất có rừng, trong đó có 393 nghìn ha rừng tự nhiên. Với hệ sinh thái rừng đa dạng, phong phú, là nơi tập trung và phân bố của nhiều loài động, thực vật quý hiếm, những năm qua, các địa phương, đơn vị trong tỉnh đã có nhiều giải pháp phát huy tiềm năng rừng gắn với phát triển du lịch sinh thái cộng đồng.

Thanh Hoá thu gần 31 nghìn tỷ đồng từ du lịch

Thanh Hoá thu gần 31 nghìn tỷ đồng từ du lịch

14:22 , 07/09/2024

8 tháng năm 2024, tỉnh Thanh Hoá đã đón hơn 14 triệu lượt khách du lịch với tổng doanh thu đạt gần 31 nghìn tỷ đồng, tăng 40,5% so với cùng kỳ.

Cúc Phương là “Vườn quốc gia hàng đầu châu Á” năm 2024

Cúc Phương là “Vườn quốc gia hàng đầu châu Á” năm 2024

09:46 , 05/09/2024

Vườn Quốc gia Cúc Phương của Việt Nam vừa được Tổ chức giải thưởng Du lịch thế giới vinh danh là “Vườn Quốc gia hàng đầu châu Á” năm 2024.

Thanh Hóa đón 395.700 lượt khách nghỉ lễ Quốc khánh 2/9

Thanh Hóa đón 395.700 lượt khách nghỉ lễ Quốc khánh 2/9

19:46 , 03/09/2024

Thông tin từ Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Thanh Hóa, kỳ nghỉ lễ 2/9 năm nay toàn tỉnh đón 395.700 lượt khách, tăng 20,4% so với kỳ nghỉ lễ năm 2023. Trong đó, thành phố Sầm Sơn dẫn đầu toàn tỉnh với gần 200.000 lượt khách.


Ngành du lịch hưởng lợi sau 1 năm nới rộng chính sách visa

Ngành du lịch hưởng lợi sau 1 năm nới rộng chính sách visa

06:36 , 03/09/2024

Từ ngày 15/8/2023, Việt Nam đã nới lỏng chính sách thị thực dành cho du khách quốc tế với thời hạn thị thực điện tử từ 30 ngày nâng lên 90 ngày với số lần nhập cảnh, xuất cảnh không giới hạn. Công dân 13 nước được Việt Nam miễn thị thực sẽ tăng thời gian tạm trú từ 15 ngày lên 45 ngày. Qua một năm triển khai, chính sách visa đã thúc đẩy mạnh mẽ tăng trưởng ngành du lịch của Việt Nam.