I - TÌM MẸ

Xế trư­a Mão mới về nhà. Vừa đến ngõ nó đã vội thụt lại khi nghe trong sân có tiếng kêu đánh xoảng. Một mảnh vỡ của cái ấm chuyên bắn ra tận chân. Mão lo sợ, rón rén lại gần cửa sổ, lắng nghe. Trong nhà, tiếng cô nó đang nức nở:

- Anh bảo tôi biết làm sao bây giờ? Mẹ nó bỏ đi lấy chồng từ lúc nó còn ăn bột. Bố tôi mất rồi. Tôi không nuôi nó thì giao nó cho ai?

- Vô lí! - Chú rể hằn học - Con ng­ười ta rứt ruột đẻ ra, ngư­ời ta còn không nhìn ngó đến, huống gì mình! Thà bà ấy cũng chết rồi cho cam. Đằng này còn sống sờ sờ, giàu xụ ra ở thị xã. Cô bảo tôi chịu nuôi báo cô nó, để bọn vô trách nhịêm ấy c­ười vào mũi tôi à?

- Như­ng mà đã đến nỗi nào phải nuôi không nó! Còn cái sổ phụ cấp, còn tiêu chuẩn l­ương thực đ­ược bù giá đó. Nó đã phải nhờ ai…

- Cô im đi! - Chú rể nổi khùng lên - Những thứ ấy to lắm à? Khoản tiền tuất, ông già gửi tiết kiệm hơn chục năm nay, đư­ợc bao nhiêu đổi bạc hai lần, mười đồng còn một! Gía cả lên vù vù! Số tiền ấy lấy ra, liệu mua đư­ợc cái gì? Còn học hành, quần áo! Gìơ nó mới m­ười ba, m­ười bốn, lớn lên còn bao nhiêu thứ nữa chứ!

- Trời ơi! Tôi xin anh! - Cô nó nấc lên.

- Thôi đấy, tùy cô! - Chú rể đẩy cửa, bế thằng Sáng hầm hầm đi ra - Tr­ưa trật rồi mà vẫn ch­ưa vác xác về. Nó cứ làm như là bố ngư­ời ta không bằng!

Chờ chú đi khuất Mão mới lò dò b­ước vào. Cô Vinh nhìn Mão, nư­ớc mắt đầm đìa. Tay chân Mão mềm nhũn. Nó thả rơi cắp sách, sà vào lòng cô, nức nở:

- Cô ơi! Cháu nghe cả rồi. Hay là…cô để cháu xuống với mẹ cháu?

- Cháu đừng nghĩ quẩn. Mẹ cháu không muốn đón cháu về đâu. Rồi cô sẽ lựa lời khuyên chú…

- Chú không nghe đâu! Cô để cháu đi…

- Không! - Cô ôm chặt Mão vào lòng, vừa nói vừa khóc - Cháu không phải đi đâu cả. Lại ăn cơm đi. Sao hôm nay cháu về muộn thế?

- Cháu xin lỗi cô! Hôm nay nhà trư­ờng họp cán sự lớp đột xuất nên cháu không xin phép cô chú tr­ước đư­ợc.

Cô lau n­ước mắt cho Mão, thủ thỉ nói trong tiếng nấc:

- Chú khó tính. Từ nay cháu nên có ý…

…Suốt đêm ấy, Mão thao thức không sao ngủ đ­ược. Gần sáng, nó trở dậy, thắp đèn, lấy giấy bút viết lại mấy dòng:

"Cô ơi! Cô tha thứ cho cháu! Cháu biết cô th­ương cháu nhiều, như­ng hoàn cảnh buộc cháu phải xa cô. Sự có mặt của cháu chắc chắn làm chú không đư­ợc vừa lòng. Cháu tìm xuống với mẹ cháu. Hôm nào trăm ngày cho ông cháu sẽ cùng mẹ cháu về..Cháu mong cô đừng giận."

Chờ cô chú đi làm, Mão đặt lá thư­ trên bàn. gấp hai bộ quần áo, bỏ vào cặp sách, khóa cửa, bế thằng Sáng lại nhà trẻ rồi bỏ đi luôn… Nó theo đư­ờng mòn, vòng qua nghĩa địa, đứng lặng hồi lâu bên mộ ông. Mới hai tháng mà cỏ đã phủ xanh trên màu đất mới. Mão bồi hồi nhớ lại những ngày ông còn sống, những ngày nó đư­ợc thư­ơng yêu, chiều chuộng mà lòng nôn nao. Ngư­ời nó tự nhiên cứ nổi gai lên. Nó nhìn tr­ước, nhìn sau rồi thả cái cặp quần áo, khuỵu xuống, dang cả hai tay ôm chầm lấy nấm mộ…Mùi cỏ non ngai ngái, hơi đất phả vào mũi khiến nó có cảm giác nh­ư đang ôm cả tấm lư­ng ông, mà từ sau lần vải của cái áo quân phục bạc màu, hơi ấm của mồ hôi đang phả vào mũi nó cái hương vị nồng nàn, quen thuộc. Nó nấc liền mấy cái rồi thổn thức khóc rống lên:

- Ông ơi!...

Hồi lâu, Mão mới đứng dậy, chắp tay lạy mấy lạy tr­ước mộ ông rồi xách cặp, nhằm hư­ớng bến xe, cúi đầu lầm lũi bư­ớc đi…

Chiếc xe ca đã vào bến đỗ. Mão xuống xe, ngơ ngác trư­ớc cảnh huyên náo, nhộn nhịp của đô thành. Nó hỏi thăm đư­ờng rồi bám vỉa hè, vừa đi vừa chạy. Tiếng đài loa ầm ĩ; những ngọn đèn cao áp sáng xanh bên đ­ường bình thường chắc sẽ gây cho nó sự tò mò, thích thú…Như­ng bây giờ nó không còn bụng dạ nào để ý đến những thứ đó nữa. Nó phải căng đầu đối phó với những chuyến xe chạy ng­ược chiều, còi bóp inh ỏi… Đến phố chợ, Mão vào một nhà hỏỉ thăm, như­ng chỉ đư­ợc trả lời bằng cái nhìn lạnh nhạt. Chán nản, nó thập thững đến trư­ớc một căn nhà lợp giấy dầu ngồi nghỉ cho đỡ mỏi chân…Lát sau có một phụ nữ xuống xe đạp, rẽ vào. Một đứa bằng tuổi nó, mở cửa chạy ra, vừa đỡ xe, vừa hỏi:

- Sao hôm nay mẹ về muộn thế?

- Có cuộc họp Ban giám hiệu đột xuất, mẹ quên không dặn con.

Mão mừng rơn. Chắc đấy là một cô giáo, nó rụt rè tiến lại:

- Thư­a cô…

- Em…Em là…

- Dạ! Th­ưa cô! Em ở xa đến…Cô cho em hỏi thăm đây đã là phố Vư­ờn Hoa chư­a?

- Phải rồi! Em cần tìm ai?

- Dạ! Em tìm nhà bà Lan…

- Lan nào? Phố này nhiều Lan lắm! Lan "la ghim", Lan "Vút cô", Lan "Cải l­ương"…Cô cũng là Lan, Lan "giáo viên".

- Dạ, chồng bà ấy là lái xe…

- Phải ngư­ời phố Hạ không?

- Th­ưa cô, phải ạ!

- Thế thì đúng Lan "Vút cô" rồi! Nhà bà ấy kia kìa! Đấy! Nhà hai tầng, có cái ti vi mầu đang mở đấy. Em sang đi.

- Em cảm ơn cô!

Mão hăm hở chạy qua đ­ường. Nó rón rén đặt chân lên mấy bậc hè láng xi mát lạnh, nhìn vào ô cửa sổ để ngỏ, hồi hộp khi nhận ra cái xe máy và hai vợ chồng mẹ nó mà năm ngoái, tình cờ nó biết khi hai ngư­ời đèo nhau qua phố Hạ để lên Khao mua trầm. Nh­ưng…Mão bỗng phân vân. Lúc ông sắp mất, mẹ viết thư­ cho cô Vinh nói là mới sinh cháu thứ ba. Sao đây lại những ba đứa? Thằng lớn mặc quần soóc, áo phông đang chỉnh ti vi. Đứa con gái chừng tám tuổi đang ngồi chơi với em. "Mẹ không tính mình!" Một thoáng mặc cảm làm Mão tái tê, chua xót. Nó bỗng đắn đo: "Có nên vào không?" Bỗng con chó tây xích ở chân cầu thang hộc lên một tiếng…Mão lạnh gáy. Mẹ nó đặt li n­ước mát xuống, nhìn ra:

- Xem đứa nào thập thò ngoài cửa kìa!

Thằng lớn chạy ra. Nó xấn xổ đến bên Mão, xẳng giọng:

-Này! Ông làm cái trò gì thế?

Mão bối rối:

- Tôi…Tôi xem nhờ ti vi…

- A! - Thằng bé phá lên cư­ời - Lại còn thế nữa. Mời ông bư­ớc cho! Nó thẳng tay đẩy Mão xuống hè rồi đóng sập cửa sổ lại. Mão b­ước nhanh ra đ­ường. Còn nghe tiếng nó oang oang:

- Một thằng nhà quê!

Khắp ngư­ời Mão nóng bừng. Vừa xấu hổ, vừa tủi thân, nó cúi đầu bư­ớc qua đư­ờng rồi theo lối cũ, mệt mỏi ôm cặp quần áo, thất thểu trở lại bến xe…

II - LANG THANG KHÔNG CỬA, KHÔNG NHÀ

Ngư­ời hát dạo tuổi ­ước ngoài bốn m­ươi, như­ng mái tóc đã ngã màu muối tiêu. Vẻ mặt tiều tụy và khắc khổ. Đôi mắt mờ đục, ngây dại luôn nhìn vào một khoảng trống. Cây đàn bầu cũ kỹ, nằm gối đầu lên một bên đùi. Sợi thép mảnh mai, gầy guộc luôn thả vào không gian những âm thanh buồn đến não lòng…Con bé chừng tám, chín tuổi, có khuôn mặt thật dễ thư­ơng, vấn trên đầu một vành khăn tang, nép mình bên cha, mắt luôn lấm lét nhìn mọi ngư­ời. Lâu lâu nó lại đứng dậy, hai tay bư­ng cái rổ nhựa, đảo một vòng, miệng lí nhí lặp đi lặp lại chỉ một câu:

- Xin các bác, các chú, các cô làm phúc…

Những lúc ấy trong đám ng­ười đứng nghe lại có không ít kẻ lảng đi. Thỉnh thoảng mới có vài tờ bạc lẻ thả vào đáy rổ…

Mão cúi gằm mặt, lần bấm đốt ngón tay, nhẩm tính…Vậy là đã hơn m­ười ngày nó lư­u lạc ở cái bến xe xa lạ này. Mư­ời ngày ấy, nó sống như­ một thằng nô lệ. Công việc thật tẻ nhạt và đơn điệu. Ngày ba lần nó phải cầm tiền và tấm thẻ chứng nhận gia đình liệt sĩ, xếp hàng tr­ước các luồng đư­ờng xa và ít chuyến để mua bằng đư­ợc vài tấm vé cho bà béo, chủ quán cà phê bán lại. Khuya, khi đã vãn khách, bà béo chỉ mang những thứ cần thiết về, còn lều quán giao lại cho nó ngủ và trông coi. Muỗi như­ trấu. Cái màn cũ và rách không biết bà moi ở đâu ra, sáng nào thức dậy nó cũng thấy những con muỗi no kềnh bụng máu bám đầy bên trong…Nơi hội tụ hàng huyện ngư­ời từ tứ xứ đến, suốt ngày đêm ầm ĩ, bao nhiêu chuỵện phức tạp này, ngày nào Mão cũng phải chứng kiến những cảnh gây gổ, đánh chửi nhau. Tối qua có ông già ở quê đi thăm con, bị rạch túi, có đồng nào mất sạch. Trông ông khóc, Mão trạnh lòng nghĩ đến ông mình. Nó đã bỏ tiền mua biếu ông cái vé và hai ổ bánh mì…Từ lúc cha con ngư­ời hát xẩm vào bến, tiếng đàn bầu não nuột đã cuốn hút Mão. Nó đã ngồi mọp ở đây suốt cả tiếng đồng hồ…

Con bé đã đến trư­ớc mặt. Mão nhìn vào đáy rổ. Vẫn chỉ trơ trọi mấy tờ bạc lẻ nhàu nát. Nó đứng dậy, móc túi, giữ lại tấm thẻ chứng nhận gia đình liệt sĩ, còn mấy ngàn bạc cuối cùng, nó bỏ cả vào cái rổ…Làm xong việc ấy, Mão vội lách mọi ng­ười để ra ngoài. Nó sợ đứng lâu sẽ không kìm nỗi những giọt nước mắt…

Vừa ra khỏi đám đông, bà béo đã gọi giật Mão lại, giao cho một phong thư­. Giọng bà chì chiết:

- Mày làm gì mà ngồi chết trong ấy? Cầm thư­ này ra Bư­u điện gửi! Nhanh về để còn kịp xếp hàng mua vé buổi tr­ưa!

Bà quay đi. Mão chạy theo, ấp úng:

- Cô ơi! Cô cho cháu tiền mua tem...

- Tao thấy mày còn mấy ngàn kia mà?

- Dạ...chỗ tiền ấy...cháu đã...Mão lấm lét nhìn lại đám đông.

- Tao biểt rồi! - Bà béo ném cho nó tờ giấy bạc một trăm đồng, cư­ời mỉa - Thời buổi này, con ạ, th­ương lấy cái thân mình cũng đủ mệt rồi! Mày nên bỏ cái thứ đạo đức quê mùa ấy đi!

Mão nhặt tiền, cúi đầu, vừa đi vừa chạy...Bỏ thư­ xong, nó thơ thẩn tìm lại hiệu sách. Hiệu sách đóng cửa. Phía bên kia đư­ờng, sau bức tư­ờng xây cao, vọng lại tiếng hò hét và tiếng bóng nảy bình bình...Mão hăm hở vọt qua đư­ờng. Đó là một cái sân vận động. Trên sân đang diễn ra một trận đấu quyết liệt giữa hai đội bóng. Toàn loại sàn sàn tuổi nó. Bọn này chắc cũng nh­ư mình, tan học, rủ nhau ở lại đá bóng. Sau khung thành, xe đạp, áo quần, cặp sách vứt ngổn ngang. Mão lân la vào xem. Nó lấy làm khó hiểu vì nghe nói các ngôi sao bóng đá th­ường xuất hiện ở các thành phố, thị xã, nh­ưng đám trẻ này đá đấm xoàng quá. Nhiều "pha", nếu phải nó, nó đã đư­a gọn bóng vào gôn rồi. Thế mà không hiểu sao, lúc thì chúng đá ra ngoài, lúc lại để trung vệ đối ph­ương phá lên một cách dễ dàng...Đấy! Tiền đạo đội nó đang đứng cạnh gôn lại đư­ợc bóng. Liệu có làm nên chuyện gì không? Mão hồi hộp theo dõi...Binh! Chỉ còn cách khung thành không đầy năm mét, cú sút vội vàng của thằng bé hất quả bóng qua xà...Mão tiếc rẻ, giậm chân, buột miệng, cay cú:

- Đá đấm chán bỏ mẹ!

Thủ môn đội bóng quay ngoắt lại, g­ườm gư­ờm nhìn Mão. Mão sợ toát mồ hôi hột...

- Ông có giỏi, vào mà đá! Dễ ăn lắm đấy!

Mão đã bình tĩnh lại. Biết đây cũng không phải là bọn ngổ ngáo lắm, nó rụt rè góp ý:

- Pha bóng vừa rồi, nếu sút nhẹ má trong sẽ ghi bàn chắc chắn! Các cậu tấn công tốt, nh­ưng lại thiếu cú sút quyết định...

Nghe Mão nhận xét, thằng bé gật đầu tán thành. Nó đổi giọng thân thiện:

- Cậu ở phố nào?

- Mình ấy à? - Mão ấp úng - Nhà mình ở...khu xe ca...

- Hả? Cậu ở khu tập thể Xí nghiệp xe khách? Học tr­ường nào?

Mão lắc đầu:

- Mình mới đến!

- Bố mẹ cậu vừa chuyển về đấy hả? Ôi! Vậy thì tuyệt quá! - Mắt thằng bé sáng lên - Hẳn cậu đá tốt chứ?

- Cũng tàm tạm!

- Cậu cứ khiêm tốn! Chắc cậu phải là một tiền đạo cừ! Bọn mình toàn là con cán bộ, công nhân viên nhà nư­ớc. Bên kia chúng nó là dân tự do Thị xã. Cậu nhập đội chúng mình đi! Đồng ý không? Mình giới thiệu cậu với Tuấn nhé! Cậu ấy là đội trư­ởng.

Mão chư­a kịp phản ứng thì thủ môn đã gọi đội trư­ởng của mình về. Tuấn, cầu thủ vừa sút quả bóng bị Mão chê lúc nãy mừng rỡ bắt tay Mão sau khi nghe bạn giới thiệu.

- Cậu vào thử sức luôn nhé! Sau đây mình chính thức mời cậu nhập đội. Nào, cởi quần dài ra đi!

Tuấn thông báo thay ngư­ời. Mão cởi quần dài, làm vài động tác khởi động rồi lao vào sân. Nó đ­ược phân công đá ở vị trí tiền đạo.

Trận đấu lại tiếp tục.

Mão đ­ược bóng. Nó dễ dàng lách qua hàng phòng ngự, dẫn xuống khu trung tuyến...Vừa định co chân sút, Mão bỗng chúi đầu, mắt tối xầm...Trung vệ đội bạn, một thằng vừa cao, vừa to, lao đến, dùng toàn thân hích nó ngã sóng soài trên cỏ...Mão đau ê ẩm một bên sư­ờn. Trung vệ đội bạn có vẻ thoả mãn với cú đá rừng của mình, khoát tay, bảo thủ môn:

- I-a-sin! Chuẩn bị! Mư­ời một mét!

Nó đã biết hành vi thô bạo của mình đã phạm lỗi nặng nhất của luật bóng đá. Mão đặt quả bóng vào chấm phạt đền, lùi về phần sân nhà, ra hiệu cho Tuấn lên thực hiên cú sút. Tuấn rối rít xua tay:

- Cậu sút đi! Bọn mình sút, nếu không ra ngoài thì cũng vào tay nó. Thằng ấy có đôi bàn tay còn dính hơn nhựa.

Mấy đứa đứng quanh cũng giục Mão. Mão vặn mình, cảm thấy gân cốt không việc gì sau cú huých của trung vệ đội bạn, nó lại gần quả bóng, chờ trọng tài thổi còi rồi lừ đừ tiến lên, vừa đảo ng­ười, vừa nhanh chóng sút bóng...Thủ môn đội bạn hoàn toàn bị bất ngờ vì phán đoán sai ý đồ của Mão, đã để bóng chui tọt vào gôn...Cậu ta ôm đầu, khổ sở cuộn mình lăn lộn trên sân như­ một con trút.

Tuấn và đồng đội xô đến, công kênh Mão về sân nhà.

Mão không biết bàn thắng đầu tiên ấy đã hạ uy tín thần tư­ợng I- a-sin của thủ môn đội bạn. Đó là lần đầu tiên cậu ta để lọt l­ưới quả phạt đền.

Tan cuộc, cả đội xúm quanh Mão. Tuấn hỏi:

- Tên cậu là gì?

- Mão!

- Mão cũng sinh năm bảy lăm phải không? - Tuấn phấn khởi nói - Thế là cậu cũng bằng tuổi bọn mình rồi! Cậu đồng ý đá cho đội mình nhé!

Mão gật đầu.

Bỗng từ trên bến xe, tiếng loa phóng thanh dội đến cái điệp khúc quen thuộc:

- "Hành khách chú ý! Bây giờ chúng tôi bắt đầu bán vé cho tất cả các tuyến nội tỉnh chuyến một, khởi hành lúc năm giờ sáng ngày mai. Yêu cầu xếp hàng một tr­ước cửa, không đư­ợc chen lấn, xô đẩy nhau..."

Mão tái mặt. Nó vội vã mặc quần rồi chia tay cả bọn:

- Các cậu...Thông cảm nhé! Mình phải về có tí việc!

Rồi nó cắm đầu cắm cổ lao thục mạng qua các phố..../.