ENA - 'lò' đào tạo tổng thống ở Pháp

Ngôi trường này lâu nay là nơi đào tạo ra các nhà lãnh đạo danh tiếng như cựu tổng thống François Hollande, Jacques Chirac, giám đốc điều hành của Orange Stéphane Richard và các tổng thống nước ngoài khác.

Ngôi trường để "tái thiết nước Pháp"

ENA được Tổng thống Pháp Charles de Gaulle thành lập vào năm 1945, ngay sau Thế chiến thứ hai.

Nó được tạo ra "với tinh thần tái thiết nước Pháp và cải tạo nhà nước", nhà nhân chủng học Irène Bellier thuộc Trung tâm Nghiên cứu khoa học quốc gia Pháp cho biết.

"Ý tưởng lập ra trường này là để đào tạo một nhóm người có khả năng hành động vì lợi ích cho mọi người", Bellier nói thêm.

Trước khi ngôi trường được thành lập, mỗi bộ đều có quy trình và tiêu chuẩn tuyển dụng riêng, dẫn đến các mạng lưới khép kín, hầu như chỉ dành riêng cho giới thượng lưu.

ENA hi vọng sẽ thu hút "nhiều người dân tỉnh lẻ hơn, ít người Paris hơn, ít dân tư sản hơn - mang lại sự dân chủ xã hội", giáo sư Jean-Michel Eymeri-Douzans, nhà khoa học chính trị đã nghiên cứu sâu về ENA và hiện đang làm việc với ngôi trường này, cho hay.

Tuy nhiên, dù được thiết kế như là một nơi dành cho người thực sự có tài, nghiên cứu cho thấy cha mẹ của các sinh viên tại ENA thường là công chức cấp cao hoặc CEO. Rất ít sinh viên xuất thân từ tầng lớp lao động.

"Đó là ngôi trường của giới thượng lưu", ông Eymeri-Douzans nói.

Kỳ thi "đáng sợ" và phần thưởng xứng đáng

Sinh viên ở đây thường có độ tuổi từ 24 đến 29, đã có bằng cấp từ các viện giáo dục đại học, bao gồm cả những trường ưu tú khác của Pháp.

Một số sinh viên theo học tại ENA với tư cách là sinh viên sau đại học, trong khi những sinh viên khác đến từ các công việc dịch vụ dân sự cấp thấp hơn hoặc từ các ngành nghề khác.

Theo các chuyên gia, chưa tới 1/3 sinh viên được nhận vào là nữ.

"Rất nhiều bộ trưởng, tổng thống, thủ tướng của Pháp từng tốt nghiệp ở đây. Nhiều CEO của các công ty lớn của Pháp cũng là cựu sinh viên, mặc dù ngôi trường này được lập ra không phải nhằm mục đích đó", ông Eymeri-Douzans nói.

Ông nhấn mạnh giàu có không phải là điều quyết định để có một vị trí tại ENA: "Vấn đề là văn hóa... Đó là một thế giới nhỏ của các gia đình tư sản. Nếu là ‘dân giàu mới nổi’, có đầy tiền nhưng không có văn hóa, không có giáo dục, bạn sẽ không thể có mặt ở đó".

Những sinh viên muốn theo học phải vượt qua được kỳ thi tuyển "khét tiếng" là khó, gồm cả thi viết lẫn thi vấn đáp, nhằm kiểm tra kiến ​​thức của ứng viên về các vấn đề bao gồm kinh tế, luật pháp và quan hệ quốc tế.

Phần đáng sợ nhất trong các kỳ thi là "grand oral" - một bài kiểm tra trước một ban giám khảo, trong đó các thí sinh được yêu cầu nói về một chủ đề cụ thể, có thể là bất cứ điều gì từ công nghệ hoặc chính trị đến các thể loại phim. "Đó là một trong những thời khắc khốc liệt nhất của kỳ thi. Thí sinh phải trang bị cho mình rất nhiều kiến ​​thức", bà Bellier nói.

Hàng trăm người nộp đơn xin học mỗi năm, nhưng chỉ có khoảng 10% được chọn. Mọi thí sinh thường phải ôn luyện nhiều năm cho các kỳ thi vào trường, ông Eymeri-Douzans cho biết.

Những người vượt qua được kỳ thi phải chia thời gian của họ cho việc học và thực tập. Vào cuối khóa học, họ được xếp hạng để có thể ứng tuyển vào công việc phù hợp.

Những người có điểm cao nhất có thể xem xét các vị trí đáng ao ước trong Hội đồng Nhà nước, Thanh tra Tài chính và Tòa án Kiểm toán của Pháp, trong khi những sinh viên kém xuất sắc hơn vào những công việc phục vụ dân sự kém uy tín hơn.

Dù một số người cho rằng hệ thống đào tạo nghiêm ngặt này giúp chọn được những người có năng lực nhất vào các vị trí quyền lực, nhưng những người khác lại bảo đó là một tổ chức lỗi thời khiến những người bình thường không có cơ hội với tới quyền lực.

LÊ THANH HẢI/Tuổi trẻ