Hát văn trong dòng chảy văn hóa

Trong không gian linh thiêng của đền Cô Bơ, ở xã Hà Sơn, huyện Hà Trung, Nghệ nhân ưu tú Nguyễn Văn Chung và các thanh đồng thay nhau trình diễn những tiết mục hát văn rộn ràng, sôi nổi.

Ngay từ thuở nhỏ, nghệ nhân Nguyễn Văn Chung đã yêu thích, rồi tự tìm tòi, học hỏi những giai điệu, ca từ của các tiết mục hát văn. Suốt mấy chục năm gắn bó với loại hình nghệ thuật truyền thống này, tình yêu mà ông dành cho hát văn ngày càng sâu sắc.

Nghệ nhân ưu tú Nguyễn Văn Chung, Thủ nhang đền Cô Bơ và đền Hàn Sơn, huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa, cho biết: "Tâm huyết muốn làm sao để truyền dạy lại được cho các thế hệ thông qua các kênh Youtube, tiktok, Facebook và thông qua những buổi dạy trực tiếp cho những người mới học, bắt đầu học, đang học và đã đã học, để bổ sung thêm cho cho họ có kiến thức sâu rộng tốt hơn".

Hát văn, còn gọi là chầu văn, hát hầu đồng, hát bóng… là hình thức lễ nhạc gắn liền với nghi thức hầu đồng của tín ngưỡng thờ Mẫu. Hình thức diễn xướng của hát văn dựa trên những giai điệu, tiết tấu âm nhạc và lời ca mang đậm tính tâm linh. Khác với ca trù, hát xẩm, quan họ cổ, hát văn là sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa dân ca và dân vũ, với những hình thức phong phú, như hát thờ, hát thi, hát hầu, hát nơi cửa đền…

Tại Thanh Hóa, cùng với tín ngưỡng thờ Mẫu, hát văn có lịch sử lâu đời, được gìn giữ qua nhiều thế hệ. Năm 2020, Câu lạc bộ hát văn - hát chầu văn tỉnh Thanh Hóa được thành lập nhằm tiếp tục bảo tồn, phát huy giá trị của nghệ thuật hát văn. Hiện nay, CLB đã thu hút được hơn 200 thành viên là các cung văn, thanh đồng trên địa bàn toàn tỉnh. Những năm qua, CLB đã tổ chức nhiều lớp truyền dạy nghệ thuật hát văn; cử thành viên tham gia các liên hoan, các cuộc thi hát văn, hát chầu văn trong cả nước; tổ chức nhiều chương trình giao lưu hát chầu văn trên địa bàn tỉnh…

Hát văn là một phần quan trọng trong các nghi thức của tín ngưỡng thờ Mẫu. Bởi vậy, gìn giữ giá trị của nghệ thuật hát văn cũng là góp phần gìn giữ tín ngưỡng thờ Mẫu, để tín ngưỡng tốt lành này tiếp tục song hành trong đời sống văn hóa, tinh thần của dân tộc Việt Nam.