Phân biệt quất cảnh và quất dược liệu đạt chuẩn quốc tế GACP-WHO

Không được uốn, tỉa để tạo các thế đẹp, cũng chẳng được “chăm” cho chín vàng rộ vào Tết như quất cảnh, quất sạch làm thuốc ở vùng dược liệu đạt chuẩn Quốc tế GACP-WHO được trồng và chăm bón, thu hái hoàn toàn khác biệt.

Những ngày giáp Tết, trong khi các khu quất cảnh tấp nập, tưng bừng khoe sắc vàng óng và những thế độc, lạ thì có một vùng quất mênh mông tại Nam Định vẫn giữ vẻ yên ả thường ngày. Đây là vùng trồng quất dược liệu tại Nam Định đạt tiêu chuẩn GACP-WHO (Thực hành tốt trồng trọt và thu hái dược liệu theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới) – cung cấp nguyên liệu làm nên Siro ho cảm Ích Nhi của công ty Nam Dược.

 Quất –  Thảo dược quý nhưng không phải loại nào cũng dùng tốt

Trưng quất cảnh là một thú chơi ngày Tết ở nhiều gia đình Việt và mang ý nghĩa rước tài, thêm lộc. Theo quan niệm truyền thống, cây quất tượng trưng cho sự thu hoạch “mùa vàng” và khởi đầu năm mới tốt đẹp. Bản thân cây quất còn đạt được cả 5 yếu tố ngũ hành: Kim (hoa màu trắng) sinh thủy (lá xanh đậm), thủy sinh mộc (thân cây), mộc sinh hỏa (quả chín màu cam), hỏa sinh thổ (đất trong chậu) và thổ sinh kim (hoa màu trắng).

Quả quất tròn đầy, có màu vàng tươi không chỉ đẹp mà còn có nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe.

PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh, Viện Công nghệ Sinh học và Thực phẩm - Đại học Bách Khoa Hà Nội cho biết, quả quất chứa nhiều vitamin A, C, B1, B11, và canxi, phốt pho, kali, kẽm... có tác dụng trừ đờm, trị viêm họng, ho cảm…

Các bài thuốc dân gian trị ho, đau họng, khản tiếng như quất hấp mật ong, quất hấp đường phèn... cũng đã được kiểm chứng tính an toàn, hiệu quả qua nhiều thế hệ. Tuy nhiên, các tác dụng này chỉ có khi dùng quất sạch – tức quất được trồng tự nhiên ở vùng đất không ô nhiễm, không dùng thuốc kích thích, trừ sâu... 

“Với việc trồng cây cảnh, nhà nước không quy định phải tuân theo quy trình chăm bón hay tưới tiêu nào. Do đó, người trồng quất Tết có thể sử dụng rất nhiều loại thuốc bảo quản, kích thích… để quả to, màu đẹp, tươi lâu và ít rụng... Dư lượng hóa chất độc hại có thể đọng lại trên lá, vỏ thậm chí bên trong quả quất, gây các tác hại khó lường ", Tiến sĩ Thịnh cảnh báo.

Tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Tiến Dũng tại vùng quất đạt chuẩn GACP-WHO của Nam Dược.

Cùng ý kiến này, PGS. bác sĩ Nguyễn Tiến Dũng, nguyên Trưởng khoa Nhi, Bệnh viện Bạch Mai cho biết, các bài thuốc từ quả quất có tác dụng chữa ho, tiêu đờm cho trẻ rất tốt nhưng phải sử dụng quất sạch, tốt nhất là loại trồng theo tiêu chuẩn của nhà nước hay các tổ chức uy tín. Dùng quất cảnh – loại được “tắm” thuốc kích thích, chất bảo quản để chế thuốc trị ho cho con có thể gây nguy hiểm cho sức khỏe.

Khác với quất cảnh, yêu cầu của Quất dược liệu rất khắt khe, ngay từ khâu chọn giống.  Phải chọn những cây giống khỏe, bầu to để cây sinh trưởng tốt và có sức đề kháng tự nhiên. Vùng trồng cũng được quy hoạch biệt lập để giảm tác động từ các vùng nông nghiệp khác.

Ông Trần Nhật Lệnh – Thạc sỹ nông nghiệp phụ trách vùng trồng của Nam Dược cho biết, quy trình trồng và chăm sóc quất dược liệu cũng có nhiều điểm khác biệt so với quất cảnh. Quất dược liệu được trồng theo phương pháp tự nhiên, không bón bằng phân hóa học mà dùng phân hữu cơ làm từ bột đậu tương – sạch tới mức con người có thể ăn được. Không phải đôn đảo gốc hằng năm như quất cảnh, quất dược liệu có bộ rễ khỏe, phát triển mạnh. Tại đây, tuyệt đối không sử dụng chất kích thích tăng trưởng hay thuốc trừ sâu. Tất cả đảm bảo cho cây sinh trưởng tốt, có khả năng chống chọi bệnh cao, vừa không ảnh hưởng tới sức khỏe người trồng và người tiêu dùng.

Vùng quất dược liệu đạt tiêu chuẩn GACP-WHO tại xã Thành Lợi, Nam Định của Công ty CP Nam Dược.

Vùng trồng quất dược liệu của Siro ho cảm Ích Nhi ra quả quanh năm và được thu hái khi chín tới, lúc hàm lượng dược chất đạt cao nhất. Quả quất có vỏ dày, đậm mùi thơm của tinh dầu, nhiều nước, vị chua thanh đặc trưng. Người thu hoạch phải hoàn toàn khỏe mạnh, không có bệnh lây nhiễm và đã được tập huấn theo quy trình chuẩn của các chuyên gia từ dự án Biotrade và chuyên gia Nam Dược. Quất hái phải còn nguyên cuống, không bị dập, sứt vỏ để hạn chế nhiễm khuẩn, bảo quản tốt mà không cần bất cứ hóa chất nào.

Sau khi đưa tới nhà máy đạt tiêu chuẩn GMP- WHO (thực hành sản xuất tốt) của Nam Dược, Quất được kiểm tra chất lượng một lần nữa, trước khi đưa vào quy trình chiết xuất, pha chế với các thành phần khác như Cát cánh, Húng chanh (tần dày lá), Mạch môn, Gừng, Mật ong… để tạo thành Siro ho cảm Ích Nhi.