ghị quyết 09 về "Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giảm nghèo nhanh và bền vững ở các huyện  đến năm 2020" đã tạo sự đồng thuận, nâng cao vai trò, trách nhiệm của các cấp ủy, chính quyền, các tổ chức và nhân dân trong việc thực hiện công tác giảm nghèo. Các cấp ủy, chính quyền khu vực miền núi và các sở, ngành chức năng của tỉnh đã xây dựng kế hoạch, đề ra những giải pháp về công tác giảm nghèo để triển khai thực hiện, đồng thời tập trung khai thác hiệu quả nguồn lực từ các chương trình, dự án chính sách dân tộc để triển khai các giải pháp giảm nghèo.

Gia đình chị Lương Thị Thế ở bản Mỏ, xã Phú Xuân, huyện Quan Hóa trước kia thuộc hộ cận nghèo. Năm 2020, nhờ nguồn vốn vay ưu đãi của tổ chức hội phụ nữ, chị đã mạnh dạn đầu tư nuôi dê với quy mô lớn. Do tuân chủ chặt chẽ quy trình chăn nuôi và phòng bệnh, năng động tìm đầu ra ổn định, nên mô hình của chị phát triển mạnh. Đến nay trung bình mỗi năm thu nhập từ nuôi dê của chị Thế đạt trên 100 triệu đồng, nhờ vậy gia đình chị đã vươn lên trở thành hộ khá trong xã Phú Xuân. Chị Thế cho biết việc chăn nuôi theo phương pháp khoa học đem lại hiệu quả và năng suất cao hơn, vật nuôi ít mắc bệnh hơn so với chăn thả truyền thống.

Cũng như gia đình chị Lương Thị Thế, gia đình bà Lò Thị Hương ở bản Sắng, xã Thiên Phủ, huyện Quan Hóa đã từng rất khó khăn. Thu nhập chủ yếu trông vào vài sào lúa và hơn 1 ha luồng, trong khi chồng ốm đau thường xuyên. Sau khi được Chi hội nông dân xã Thiên Phủ hỗ trợ làm thủ tục vay vốn tín chấp và tập huấn phương án sử dụng vốn hiệu quả, bà Hương đã đầu tư vào việc chăn nuôi bò. Hiện nay mỗi năm trừ chi phí, gia đình bà để ra 50 triệu đồng, nhờ đó đã nhanh chóng thoát nghèo.

Quan Hóa là huyện nghèo 30A của tỉnh Thanh Hóa. Xác định cốt lõi của Nghị quyết 09 là "Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong công tác giảm nghèo", huyện đã chỉ đạo các cấp ủy Đảng trên địa bàn căn cứ tình hình thực tế, ban hành Nghị quyết chuyên đề về giảm nghèo. Đồng thời, ban hành một số chương trình, đề án phát triển kinh tế - xã hội, như: Đề án về chương trình giảm nghèo nhanh và bền vững gắn với xây dựng kết cấu hạ tầng nông thôn mới; Đề án phát triển chăn nuôi; phát triển vùng nguyên liệu; thâm canh rừng luồng; phát triển du lịch sinh thái…

Bà Phạm Thị Nhị - Phó chủ tịch UBND xã Nam Xuân, huyện Quan Hóa cho biết: "Nhận thức của bà con nhân dân có nhiều thay đổi rõ rệt. Thứ nhất là duy trì và thực hiện 14 tiêu chí của bản nông thôn mới, bên cạnh đó, bà con còn tập trung dựa trên lợi thế, thế mạnh riêng của địa phương mình, đó là các giá trị văn hóa dân tộc của địa phương và các lợi thế về cảnh quan thiên nhiên để tìm hướng đi mới cho hộ gia đình của mình trong việc phát triển kinh tế".

Bà Phạm Thị Tuyết, Phó chủ tịch UBND xã Phú Xuân, huyện Quan Hóa cũng cho biết: "Một trong những nội dung về xây dựng nông thôn mới là tập trung giảm nghèo, phát triển kinh tế xã hội. Trên địa bàn xã, chúng tôi cũng đang tập trung vào các nội dung phát triển kinh tế xã hội như là xây dựng các mô hình là chăn nuôi lợn, chăn nuôi dê, vỗ béo trâu bò và mô hình trồng lúa tẻ nương ở các bản. Đó là các mô hình hiện nay đang được duy trì rất tốt ở các bản trên địa bàn xã".

Với những nỗ lực trong thời gian qua, tỉ lệ hộ nghèo theo tiêu chí mới của huyện Quan Hóa giảm từ 35,46% đầu năm 2016 xuống còn 4,84% năm 2021; bình quân giảm 5,1%/năm. Đời sống nhân dân dần được cải thiện; thu nhập bình quân đầu người từ gần 15 triệu đồng năm 2015 tăng lên gần 24 triệu đồng năm 2021. Các chính sách giảm nghèo và an sinh xã hội, chính sách dân tộc được thực hiện kịp thời, đầy đủ, có hiệu quả, góp phần giữ vững tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội.

Như Xuân là huyện đi đầu của tỉnh trong thực hiện Nghị quyết 09 về giảm nghèo nhanh và bền vững. Để công tác giảm nghèo đi vào chiều sâu, Ban xóa đói, giảm nghèo các cấp đã phân công thành viên phụ trách ở từng thôn, làng, trực tiếp điều hành, chỉ đạo sản xuất, tìm hiểu, nắm bắt tâm tư, nguyện vọng, nhu cầu của từng hộ, để vận động nhân dân trồng rừng theo các dự án, nhận khoán trồng, chăm sóc và bảo vệ rừng; đồng thời tập huấn, chuyển giao khoa học - kỹ thuật lâm nghiệp cho dân. Bên cạnh đó, phát huy vai trò tiền phong gương mẫu, cán bộ, đảng viên đã đi trước, làm trước trong việc chuyển đổi cơ cấu giống, mùa vụ; áp dụng khoa học - kỹ thuật vào sản xuất, coi đây là những khâu đột phá để phát triển kinh tế. 

Trong 5 năm (từ 2016 - 2020), huyện Như Xuân đã được đầu tư hàng chục tỷ đồng để triển khai các chính sách dân tộc thông qua Chương trình 135 và các chương trình, dự án khác. Huyện đã đầu tư xây dựng đường giao thông, thủy lợi, nhà văn hóa thôn, trường học, trạm y tế…; hỗ trợ người dân xây dựng hàng chục mô hình chăn nuôi, trồng trọt, nhiều mô hình được nhân ra diện rộng, góp phần nâng cao chất lượng đời sống, xóa đói, giảm nghèo bền vững. Nhờ đó, tỉ lệ hộ nghèo giảm mạnh, năm 2021 chỉ còn dưới 2 % (giảm 35,33% so với năm 2015), bình quân hằng năm giảm 7,07 %. Tính đến thời điểm này, Như Xuân là địa phương duy nhất của khu vực miền núi tỉnh Thanh Hóa thoát khỏi danh sách huyện nghèo theo Chương trình 30a của Chính phủ.

Ông Lê Văn Tuấn, Chủ tịch UBND xã Thanh Phong, huyện Như Xuân cho biết: "Trong thời gian tiếp theo Đảng ủy, chính quyền xã sẽ tiếp tục phát triển cây ăn quả theo đề án 185 của Hội đồng Nhân dân tỉnh về hỗ trợ phát triển nông nghiệp, nông dân và nông thôn giai đoạn 2021 - 2025; Tổ chức đưa bà con đi tham quan các mô hình cây ăn quả trên địa bàn huyện Như Xuân để về áp dụng trên địa bàn xã nhà".

Ngoài sự nỗ lực của các địa phương, nhiều chương trình, dự án, đề án của Trung ương và tỉnh đã được đưa vào khu vực miền núi, đặc biệt là Chương trình 135 giai đoạn 2016 - 2020. Tổng nguồn vốn huy động trực tiếp thực hiện Chương trình 135 giai đoạn 2016 -2020 là trên 1.124 tỷ đồng, trong đó ngân sách Trung ương phân bổ trên 945 tỷ đồng, còn lại là ngân sách địa phương và nhân dân đóng góp. Từ nguồn vốn trên, các địa phương đã đầu tư xây dựng được 1.206 công trình giao thông, thủy lợi, trường học…; duy tu, bảo dưỡng hơn 130 công trình khác; thực hiện các nội dung về phát triển sản xuất, xây dựng mô hình giảm nghèo; đào tạo cán bộ cộng đồng thôn, bản.

Với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, công tác giảm nghèo trên toàn tỉnh đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận. Đến hết năm 2021, các mục tiêu giảm nghèo của Thanh Hóa về cơ bản đã hoàn thành, tỷ lệ giảm nghèo chung cả tỉnh, tỷ lệ giảm nghèo trên địa bàn các huyện nghèo, tỷ lệ giảm nghèo ở các hộ là đồng bào dân tộc đều đạt mục tiêu đề ra. Giai đoạn 2016-2020, tỷ lệ hộ nghèo của các huyện miền núi Thanh Hóa bình quân mỗi năm giảm 4,62%; trong đó 100 xã đặc biệt khó khăn, xã biên giới, xã an toàn khu vùng dân tộc miền núi đã giảm được 6,84%/năm; hộ nghèo dân tộc thiểu số giảm 5,82%/năm.

Giai đoạn 2021-2025, Thanh Hóa sẽ thực hiện Chương trình phát triển kinh tế - xã hội khu vực miền núi với mục tiêu phấn đấu giảm nghèo bền vững, bao trùm, hạn chế tái nghèo. Đồng thời từng bước cải thiện đời sống, tăng thu nhập của người nghèo, đặc biệt là ở địa bàn huyện nghèo, xã nghèo, khu vực nông thôn, tạo điều kiện cho người nghèo, hộ nghèo tiếp cận thuận lợi các dịch vụ xã hội cơ bản. Đặc biệt, khu vực miền núi, vùng đặc biệt khó khăn đều được hưởng các chính sách, chế độ và dự án ưu tiên với nhiều giải pháp sát thực, mang lại hiệu quả cao, giúp người dân chủ động vươn lên thoát nghèo. Hiện Thanh Hóa đặt mục tiêu sẽ giảm tỉ lệ hộ nghèo bình quân 1,5%/năm trở lên, phấn đấu đến năm 2030 sẽ không còn huyện nghèo và xã đặc biệt khó khăn.