Thượng đỉnh Nhật-Trung-Hàn: Gác hiềm khích để theo đuổi lợi ích chung

Đây là cuộc gặp thượng đỉnh Nhật - Trung- Hàn lần thứ 7 và là lần thứ 3 Nhật Bản đứng ra tổ chức theo cơ chế luân phiên sau thời gian dài gián đoạn.

Trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu đang đối mặt với sự trỗi dậy của chủ nghĩa bảo hộ, hội nghị lần này được xem là cơ hội để 3 nền kinh tế chiếm tới hơn 20% tổng sản lượng kinh tế toàn cầu và chiếm tới chiếm 1/4 sản lượng hàng hóa, dịch vụ của thế giới, khôi phục lòng tin chiến lược và nâng tầm hợp tác. Việc 3 trục của "tam giác kinh tế vàng" tìm cách xích lại gần nhau cũng xuất phát từ mối đe doạ tiếp cận thị trường châu Âu và Mỹ trở nên khó khăn hơn trong thời gian tới. Với mức thặng dư thương mại hàng năm của 3 quốc gia này hiện đạt khoảng 400 tỷ USD, Tổng thống Mỹ Donald Trump đang gây sức ép mạnh mẽ với cả ba nước nhằm cân bằng cán cân thương mại với Mỹ.

Theo ước tính của Ngân hàng Thế giới, Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc là ba nền kinh tế có quy mô lớn không chỉ ở châu Á mà cả trên bình diện thế giới, chiếm khoảng 22% GDP toàn cầu và khoảng 70% GDP châu Á.  Trước sức ép từ Washington, thay vì thụ động trước xu thế bảo hộ thương mại của Mỹ, Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc đã và đang chủ động thúc đẩy thương mại đa phương, coi đó là nền tảng cho sự phát triển và thịnh vượng của khu vực. Bắc Kinh và Tokyo đã chủ động đề xuất và xúc tiến các sáng kiến thương mại đa phương, trong đó đáng chú ý là Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) do Nhật Bản khởi xướng thay thế cho Hiệp định đối tác kinh tế xuyên Thái Bình Dương (TPP) sau khi Mỹ rút lui, hay Trung Quốc thúc đẩy Hiệp định đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP)…

Tại hội nghị cấp cao ba bên lần này, xu thế tự do thương mại đa phương dự kiến sẽ được tiếp thêm động lực mới nếu ba nền kinh tế lớn ở châu Á nhất trí thúc đẩy Hiệp định tự do thương mại Trung - Nhật - Hàn. Hội nghị cấp cao ba bên lần này được kỳ vọng là dịp để ba nước bày tỏ sự đồng thuận cao đối với chủ trương ủng hộ tự do thương mại toàn cầu.

Phát biểu tại cuộc gặp, Thủ tướng Lý Khắc Cường nhấn mạnh tự do thương mại đang dẫn dắt kinh tế thế giới đi đúng hướng, đồng thời kêu gọi đẩy nhanh các cuộc đàm phán về Hiệp định thương mại tự do 3 bên, sớm đạt được Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP) và tiến tới xây dựng Cộng đồng Kinh tế Đông Á. Ông Lý Khắc Cường cũng đề xuất 3 nước tiến hành các dự án chung trong những lĩnh vực như xóa đói giảm nghèo, quản lý thảm họa và tiết kiệm năng lượng thông qua mô hình hợp tác mới "Trung Quốc - Nhật Bản - Hàn Quốc + X".

Về phần mình, Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in kêu gọi các bên sớm hoàn tất thương lượng về các thỏa thuận tự do thương mại trong khu vực với sự tham gia của Hàn Quốc, Nhật Bản và Trung Quốc. Ông nhấn mạnh, nếu ba nước cùng hợp tác để tìm kiếm cách thức tăng trưởng sáng tạo và toàn diện hơn, ba nền kinh tế có thể thiết lập một trật tự toàn cầu mới.

Đàm phán FTA giữa ba nước được khởi xướng từ năm 2002 nhưng mãi đến tháng 11/2012 mới bắt đầu. Đến nay, cuộc đàm phán này đã trải qua 13 vòng nhưng vẫn bị bế tắc liên quan các vấn đề thương mại hàng hóa - dịch vụ và đầu tư. Nếu hiệp định FTA này được ký kết, nó sẽ góp phần giúp GDP của Trung Quốc tăng thêm 2%, Nhật Bản tăng thêm 0,3% và Hàn Quốc tăng thêm 2,8%.

Rõ ràng dòng chảy đầu tư và hoạt động thương mại giữa Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc đang là minh chứng cho thấy sự phát triển mạnh mẽ của 3 quốc gia này. Trong đó, Trung Quốc là trung tâm của xu hướng phát triển dòng chảy thương mại đó. Sự gia tăng trở lại của dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài từ Nhật Bản vào Trung Quốc có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, cho thấy các doanh nghiệp Nhật Bản đã tin tưởng hơn vào môi trường đầu tư ở các thị trường đang phát triển nhanh chóng như Trung Quốc. Điều này không chỉ dừng lại ở mối quan hệ thương mại, mà còn đánh dấu ý nghĩa quan trọng hơn rằng quan hệ Bắc Kinh – Tokyo đã chuyển sang một giai đoạn mới, giai đoạn của hoạt động xây dựng quan hệ song phương. Mặc dù Nhật Bản đã từ chối tham gia Sáng kiến “Vàng đai và con đường” nối châu Á, châu Phi và châu Âu, nhưng quốc gia này đang lần lượt đáp ứng các lời kêu gọi đầu tư, thương mại hợp tác bình đằng từ Trung Quốc.

Trong khi đó, Trung Quốc vẫn là đối tác thương mại quan trọng nhất của Hàn Quốc và cũng là điểm đến của gần 25% sản lượng hàng hoá xuất khẩu của nước này. Con số này cao hơn 12% so với thị trường Mỹ. Mối quan hệ giữa Trung Quốc và Hàn Quốc gần đây đã được cải thiện đáng kể nhờ các cuộc gặp gỡ cấp cao giữa lãnh đạo hai nước. Các cuộc tiếp xúc này đã làm bình thường hoá quan hệ Trung – Hàn sau thời gian dài “bế tắc” liên quan những căng thẳng trên bán đảo Triều Tiên để phù hợp với sự phát triển của thương mại song phương hiện tại và trong thời gian tới.

Bên cạnh đó, sự phát triển quan hệ thương mại giữa Nhật Bản – Hàn Quốc cũng đáng khích lệ. Trong năm ngoái, Hàn Quốc đã xuất khẩu 26,8 tỷ USD hàng hóa vào thị trường Nhật Bản, trong khi xuất khẩu của Nhật Bản vào thị trường Hàn Quốc đã tăng lên đến gần 20% trong năm ngoái, bất chấp sự suy giảm 5,7% trong năm 2016.

Những con số biết nói trên cho thấy tín hiệu ấm lên của mối quan hệ đã có thời kỳ “đóng băng” của ba quốc gia Đông Bắc Á.. Một bán đảo Triều Tiên hòa bình và ổn định, cùng việc thúc đẩy hợp tác kinh tế mạnh mẽ sẽ mang lại những cơ hội phát triển mới cho cả 3 nước và hơn hết, mỗi nước đều phải đóng một vai trò nhất định trong nỗ lực này./.

Vân Bình