Tượng đài “Con tàu tập kết ra Bắc”

Nhằm lưu giữ những giá trị lịch sử to lớn, giáo dục truyền thống cách mạng cho các tầng lớp Nhân dân và đáp ứng nguyện vọng của các cựu cán bộ, chiến sĩ và học sinh, tháng 8/2022, tỉnh Thanh Hóa đã khởi công xây dựng dự án Khu lưu niệm đồng bào, cán bộ, chiến sĩ và học sinh miền Nam tập kết ra Bắc tại phường Quảng Tiến, thành phố Sầm Sơn. Khu lưu niệm được chia làm 3 phân khu, trong đó khu A rộng khoảng 13.600 m2, được coi là trung tâm với tượng đài hình con tàu và bức phù điêu lớn hình cánh cung.

Với kinh phí khoảng 80 tỷ đồng từ nguồn vốn ngân sách của tỉnh Thanh Hóa và nguồn xã hội hóa, tượng đài "Con tàu tập kết ra Bắc" được làm bằng bê tông cốt thép, có diện tích khoảng 3.200 m2. Điểm cao nhất là mũi tàu cao 12m, tương đương căn nhà ba tầng. Đứng ở vị trí này có thể bao quát quang cảnh cảng Lạch Hới và một phần trung tâm thành phố Sầm Sơn, phía sau là hạ nguồn con sông Mã đổ ra biển.

Hai bên mạn tàu và trước mũi tàu trang trí các bức tượng lớn tái hiện những hoạt động của đồng bào, cán bộ chiến sĩ miền Nam trong quá trình di chuyển từ quê nhà đến khu vực tập kết phía Bắc, với điểm đến đầu tiên là Sầm Sơn. Trong khi đó, những tấm phù điêu hình cánh cung có tổng chiều dài hơn 62m; chiều cao vách 7,6m bằng chất liệu đá màu trắng thể hiện tinh thần đại đoàn kết dân tộc, tình nghĩa ruột thịt Nam-Bắc một nhà của Nhân dân Thanh Hóa nói riêng và toàn thể đồng bào Việt Nam nói chung.

Ngày 25/9/1954, các chuyến tàu chở cán bộ, đồng bào và các cháu học sinh miền Nam đầu tiên cập cảng Lạch Hới, Sầm Sơn (nay là thành phố Sầm Sơn, tỉnh Thanh Hóa). Trong 7 đợt (từ ngày 15/10/1954 đến 1/5/1955) đã có 1.869 thương, bệnh binh; 47.346 cán bộ; 5.922 học sinh, sinh viên và 1.443 gia đình tập kết tại tỉnh Thanh Hóa. Phát huy truyền thống yêu nước và cách mạng, với tình cảm Bắc - Nam một nhà, tỉnh Thanh Hóa đã khắc phục khó khăn, ra sức chuẩn bị cơ sở vật chất, lương thực, thực phẩm, nhu yếu phẩm cần thiết, tốt nhất để đón tiếp cán bộ, chiến sĩ, học sinh cùng nhiều gia đình cách mạng miền Nam tập kết, như đón những người thân, với tình cảm ruột thịt "Nam - Bắc một nhà". Sự đón tiếp chu đáo, tận tình, tình cảm đằm thắm của đồng bào Sầm Sơn và tỉnh Thanh Hóa đã làm ấm lòng những người con miền Nam trên đất Bắc.

Ngoài khu A với hình tượng đài "Con tàu tập kết ra Bắc", Khu lưu niệm đồng bào, cán bộ, chiến sĩ và học sinh miền Nam tập kết ra Bắc tại phường Quảng Tiến, thành phố Sầm Sơn còn có khu B rộng gần 2.000 m2, tái hiện hình ảnh những lán trại, nơi ăn ở sinh hoạt của đồng bào, cán bộ, chiến sĩ, học sinh miền Nam tập kết. Khu C là con đường ký ức bằng gốm sứ dài hơn 1,1 km; công viên chuyên đề gần 24.000 m2. Lãnh đạo tỉnh Thanh Hóa kỳ vọng Khu lưu niệm đồng bào, cán bộ chiến sĩ và học sinh miền Nam tập kết ra Bắc là địa chỉ đỏ giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ, đồng thời tạo thêm điểm nhấn thu hút du khách tham quan khi đến Sầm Sơn nghỉ dưỡng.