Ứng dụng khoa học công nghệ trong nuôi cấy, sản xuất đông trùng hạ thảo

Với mong muốn tạo nên nguồn dược liệu phục vụ cho sức khỏe đời sống nhân dân địa phương, từ năm 2017 đến năm 2019 Viện Nông nghiệp Thanh Hóa đã tiếp nhận chuyển giao các quy trình công nghệ sản xuất giống và nuôi trồng nấm Đông trùng hạ, đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, máy móc, thiết bị hiện đại, phù hợp với yêu cầu công nghệ như: nhà xưởng sản xuất, phòng ươm sáng, ươm tối, hệ thống nhà lạnh nuôi trồng, đèn chiếu sáng công nghệ cao, máy sấy... Tuy nhiên, việc triển khai đề tài khoa học này ban đầu cũng gặp nhiều khó khăn.

Bà Phạm Thị Lý, Trưởng phòng phân tích và thí nghiệm Viện Nông nghiệp Thanh Hóa cho biết: "Năm 2016-2019 chúng tôi  thực hiện gặp một số khó khăn, thứ nhất tay nghề của các bạn kỹ thuật mới được tiếp nhận và chuyển giao công nghệ. Giai đoạn 1 cũng khó khăn trong việc loay hoay làm thế nào để cho mình có một môi trường phù hợp sau khi được  tiếp nhận công nghệ từ đơn vị chuyển giao công nghệ. Tìm được, làm chủ được  từ sản phâm của mình, từ công nghệ của mình phù hợp với địa phương. Thứ 2 là gặp khó khăn về nguyên vật liệu, chúng tôi phải tìm đúng người sản xuất hữu cơ, sản phẩm sạch, lựa chọn từ đầu vào. Thứ 3 nữa là sử dụng trong việc nuôi cấy, nuôi trồng thương phẩm, phải thực hiện theo đúng quy trình mới đủ tuổi để xuất được giống, mà xuất được giống thì tỷ lệ dùng điện cho việc nuôi trồng đông trùng hạ thảo cũng rất cao."

Để Đông Trùng Hạ Thảo phát triển tối ưu quy trình nuôi cấy, chăm sóc được thực hiện nghiêm ngặt.  Phòng nuôi luôn được giữ sạch sẽ tuyệt đối, vô khuẩn và tiệt trùng thường xuyên để tránh mầm bệnh. Hệ thống đèn chiếu sáng cần điều chỉnh để đảm bảo giống như ánh sáng tự nhiên. Hệ thống máy lạnh giữ nhiệt độ ổn định trong khoảng 18 – 20 độ C giống nhiệt độ tại các cao nguyên. Đặc biệt, hệ thống phun sương, cấp ẩm cần giữ độ ẩm từ 75 - 85%, mỗi ngày cần chiếu sáng từ 12 - 14h. Ngoài ra, giàn và kệ để đặt các lọ nuôi cũng cần sắp xếp khoa học hợp lý để bất kì một cây Đông Trùng Hạ Thảo cũng có nhiệt độ, độ ẩm tương đồng. Nhờ đó, sau 60 - 70 ngày, lứa nấm đầu tiên đã sinh trưởng tốt với hàm lượng dinh dưỡng cao. Đến nay, dự án vẫn tiếp tục được duy trì, sản xuất ra nhiều sản phẩm đông trùng hạ thảo với hàm lượng dinh dưỡng cao, đảm bảo chất lượng.

Bà Phạm Thị Lý, Trưởng phòng phân tích và thí nghiệm Viện Nông nghiệp Thanh Hóa cho biết: "Sản xuất từng lô Đông Trùng Hạ Thảo ra, chúng tôi mang đi các đơn vị để xét nghiệm cũng như phân tích các  hàm lượng dược liệu trong đông trùng hạ Thảo. Muốn đảm bảo chất lượng tốt của Đông Trùng Hạ Thảo ngay từ ban đầu quy trình sản xuất Đông Trùng Hạ Thảo phải nghiêm ngặt, từ sản xuất giống đến sản xuất đông trùng rồi thương phẩm. Từ năm 2019 đến nay mỗi năm chúng tôi sản xuất hơn 50.000 hộp, các sản phẩm đông trùng hạ thảo chúng tôi sản xuất ra, sản phẩm tươi ngâm mật ong, trà, nấu súp nấu cháo…"

Ngoài sản phẩm nấm tươi, Viện Nông nghiệp Thanh Hóa còn đưa ra thị trường một số sản phẩm nấm đã chế biến khác như nấm sấy khô, rượu Đông Trùng Hạ Thảo… Đặc biệt, tiếp nối thành công đạt được Viện Nông Nghiệp Thanh Hóa tiếp tục nghiên cứu và đưa ra các sản phẩm mới ra thị trường.

Bà Phạm Thị Lý, Trưởng phòng phân tích và thí nghiệm Viện Nông nghiệp Thanh Hóa chia sẻ: "Năm 2021-2013 chúng tôi ứng dụng từ kết quả 2016-2019 chúng tôi đề xuất tiếp tục dự án 2021-2023 chúng tôi đã tăng sản phẩm lên từ 2016-2019 sản phẩm tươi khô, ngâm rượu thì năm 2019-2023 chúng tôi chúng tôi thêm 2 danh mục sản xuất tiếp thep là bột dinh dưỡng và cao dinh dưỡng Đông Trùng Hạ Thảo hướng tới 2023 nghiệm thu dự án số 2, sản xuất tăng cường bột dinh dưỡng, cao dinh dưỡng đến người tiêu dùng."

Cùng với Viện nông nghiệp hiện nay trên địa bàn tỉnh cũng đã có nhiều mô hình ứng dụng thành công KHCN trong sản xuất nấm đông trùng hạ thảo, mang lại hiệu quả kinh tế cao. Sau nhiều lần thất bại, anh Nguyễn Văn Tuấn (tiểu khu Long Khang) đã nghiên cứu nuôi cấy thành công nấm Đông Trùng Hạ Thảo. Năm 2017, sau khi đi học tập kinh nghiệm ở các mô hình, anh Tuấn đã mạnh dạn đầu tư hàng tỷ đồng để xây dựng phòng nuôi tiêu chuẩn, mua nồi hấp và các dụng cụ liên quan để nuôi Đông Trùng Hạ Thảo. Tuy nghiên, do thiếu kiến thức và kinh nghiệm, cả nghìn hộp sản phẩm Đông Trùng Hạ Thảo của anh Tuấn bị hỏng, thiệt hại hàng trăm triệu đồng. Không cam tâm dừng lại ở đó, anh Tuấn tiếp tục vay mượn vốn, thậm chí vay lãi để tiếp tục đầu tư. Nhờ kiên trì học hỏi, áp dụng khoa học công nghệ, anh Tuấn đã liên tiếp đạt đư nhiều thành công trong sản xuất Đông Trùng Hạ Thảo. Năm 2020,  ba sản phẩm gồm Đông Trùng Hạ Thảo tươi, Đông Trùng Hạ Thảo khô và rượu Đông Trùng Hạ Thảo của anh Tuấn được UBND tỉnh Thanh Hóa công nhận sản phẩm OCOP tỉnh Thanh Hóa và gắn 3 sao.

Anh Nguyễn Văn Tuấn, Chủ cơ sở sản xuất Đông trùng hạ thảo Đăng Khoa cho biết: : "Việc áp dụng khoa học công nghệ trong Đông Trùng Hạ Thảo, Đông Trùng Hạ Thảo bản chất đó là tự nhiện, khi áp dụng vào phòng nuôi thì tất cả quy trình phải áp dụng một cách chặt chẽ. Để làm ra Đông Trùng Hạ Thảo trong môi trường nhân tạo thì  đối với điều kiện khoa học công nghệ là điều kiện tiên quyết, để sản xuất được nó thì cơ sở đã áp dụng quy trình, thiết bị máy móc phải đảm bao  điều kiện tốt nhất. Đến nay đăng khoa đã sản xuất được 6 sản phẩm và trong đó có sản phẩm 3 sao, trong đó có 1 sản phẩm mới là viên Nano Đông Trùng hạ thảo."

Tất cả các công đoạn sản xuất đều được trang bị công nghệ hiện đại và an toàn. Quy trình tại đây được sản xuất khép kín từ khâu tập trung nhiên liệu, lưu trữ phôi giống, nuôi trồng đến chế biến đóng gói sản phẩm. Sản phẩm đưa ra thị trường đảm bảo các quy định không chất kích thích sinh trưởng, không thuốc bảo vệ thực vật, không vi khuẩn gây hại, không không chất phụ gia thực vật, không chất bảo quản. Đặc biệt cơ sở sản xuất đông trùng hạ thảo đã đầu tư máy sấy thăng hoa giúp cho sản phẩm đông trùng hạ thảo giữ được tối đa các axit amin và khoáng chất.

Trải qua 6 năm hình thành phát triển, đến nay cơ sở sản xuất Đông Trùng Hạ Thảo Đăng Khoa đã cung ứng được nhiều sản phẩm Đông Trùng Hạ Thảo cho thị trường trong tỉnh và nhiều tỉnh, thành phố trong cả nước.

Theo thống kê chưa đầy đủ, hiện nay trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa có trên 10 cơ sở sản xuất Đông Trùng Hạ Thảo thương phẩm. Hầu hết các cơ sở đều được chuyển giao công nghệ sản xuất hiện đại, tiên tiến bảo đảm quy trình để tạo ra nguồn sản phẩm chất lượng cung cấp cho thị trường. Thực tế cho thấy, việc ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất Đông Trùng Hạ Thảo tại Thanh Hóa đã mang lại nhiều giá trị cả về kinh tế cũng như giá trị khoa học, y học giúp người dân được tiếp cận và sử dụng sản phẩm có chất lượng tốt, phù hợp với mức thu nhập, góp phần nâng cao sức khỏe cộng đồng.