ĐÀI PHÁT THANH VÀ TRUYỀN HÌNH THANH HÓA

Thanh Hoa Radio and Television
Đường dây nóng: 0237 3721150

Đền thờ “Tể tướng Vạn Hà – Thiên hạ âu ca”

Thiệu Hóa - mảnh đất có bề dày lịch sử, là một trong những nơi phát tích của người Việt cổ. Những câu chuyện từ thuở hồng hoang đã được kể lại đầy sinh động và thuyết phục qua các di chỉ khảo cổ núi Đọ, núi Nuông. Để rồi, từ cái nôi của lịch sử và văn hóa ấy, Thiệu Hóa trở thành mảnh đất của những danh nhân khoa bảng, anh hùng hào kiệt đã góp phần làm rạng ngời sử sách non sông. Trong đó có Tiến sĩ Nguyễn Quán Nho - một trong bốn danh sĩ nổi tiếng của đất Vạn Hà, tên tuổi đã được ghi danh tại Văn miếu Quốc tử giám.

06/11/2024 16:43

Tiến sĩ Nguyễn Quán Nho là một trong bốn danh sĩ của đất Vạn Hà, huyện Thiệu Hóa. Ông đã làm quan đến chức Tể tướng thời Hậu Lê, công trạng nhiều và là tấm gương sáng thanh liêm cho hậu thế, xứng đáng được ghi nhớ và tôn vinh. Để tưởng nhớ về công lao to lớn của ông, Đền thờ Tể tướng Nguyễn Quán Nho tại thị trấn Thiệu Hoá đã được công nhận là Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia năm 1993.

Nói về Nguyễn Quán Nho, người Vạn Hà ai cũng thuộc câu ca: "Thượng thư Lê Hy, thiên hạ sầu bi, Tể tướng Vãn Hà, thiên hạ âu ca". Sách "Đại Nam quốc sử diễn ca" cũng ghi: Bởi ai thiên hạ âu ca/ Chẳng quan Tham tụng Vạn Hà là chi". Những câu nói ấy đã phần nào giúp hậu thế hiểu thêm tính cách, con người và sự thanh liêm chính trực của ông.

Đền thờ “Tể tướng Vạn Hà – Thiên hạ âu ca” - Ảnh 1.

Tiến sĩ Nguyễn Quán Nho sinh năm 1638, mất năm 1708, tên hiệu Giản Trai, tên thụy Ôn Nhã, là người xã Vạn Hà, huyện Thụy Nguyên (nay là thị trấn Thiệu Hóa, huyện Thiệu Hóa). Mồ côi cha từ bé, nhà nghèo, hai mẹ con ông sống lay lắt qua ngày bằng nghề mò cua, bắt ốc, đan thừng. Sách "Kẻ chăn trâu kỳ dị" có ghi, vì quá nghèo đói mà Nguyễn Quán Nho thường xuyên phải sang hàng xóm mượn nồi nấu cơm nhưng thực chất là về vét hạt cơm còn chét lại dưới đáy nồi để ăn cầm cự. Dần dần hàng xóm biết chuyện, cố ý dành lại nhiều phần cơm cháy hơn. Bởi thế mà Nguyễn Quán Nho thường được gọi là "chàng Cháy".

Chàng Cháy rất ham học. Những lúc mẹ đi làm thuê cho nhà giàu, cậu đi theo, áp tai vào vách nghe thầy giảng bài cho con chủ nhà, lại lấy que củi vạch chữ lên nền đất. Thậm chí, cậu còn dùng gai tập viết từng con chữ lên thân xương rồng, trên lá chuối. Đêm đến đèn dầu không có để thắp, Quán Nho học cách của Lưỡng quốc trạng nguyên Mạc Đĩnh Chi lấy đom đóm bỏ vào vỏ trứng gà làm đèn. Nhờ sáng dạ, chăm chỉ, chẳng bao lâu Quán Nho đã thuộc hết chữ.

Vượt qua đói rét, khó khăn, khoa thi năm Đinh Mùi (1667) niên hiệu Cảnh Trị đời vua Lê Huyền Tông, cậu học trò nghèo đã đỗ Đồng Tiến sĩ. Quan lộ thuận lợi, Nguyễn Quán Nho lần lượt giữ nhiều vị trí, chức vụ, từ Phó đô ngự sử (1684); Tả Thị lang Bộ Lại (1691); Thượng thư Bộ binh (1693); đến Thượng thư Bộ lại; Tri lục phiên. Khi giữ chức Tham tụng (Tể tướng), ông được chúa Trịnh cho kiêm chức Tả hiến tư giảng. Trong cuộc đời 40 năm làm quan, trải qua 4 đời vua, Nguyễn Quán Nho luôn thể hiện sự thanh liêm, hết lòng phục vụ Nhân dân, phụng sự đất nước.

Làm quan với chức cao vọng trọng nhưng ông luôn sống giản dị, khoan dung, làm hết chức phận, một lòng phò vua, giúp chúa, chăm lo công việc, yêu thương, gần gũi người dân; thường xuyên quan tâm đến công tác đê điều, phòng lụt bão, miễn giảm một số thuế khóa cho dân. Dưới sự quản lý, chăm lo của ông, mùa màng quanh năm tươi tốt, Nhân dân được sống trong cảnh ấm no, hạnh phúc. Tiếng lành đồn xa, Nhân dân khắp chốn truyền tụng công lao to lớn của trạng "Cháy" Nguyễn Quán Nho người Vạn Hà.

MC Tuấn Dũng trò chuyện với ông Nguyễn Quán Quyền, Trưởng tộc dòng họ Nguyễn Quán – Người trông coi di tích lịch sử Đền thờ Tiến sĩ Nguyễn Quán Nho

Năm Vĩnh Thịnh - Đinh Hợi (1707), ở tuổi 70, Tể tướng Nguyễn Quán Nho rời chốn quan trường. Hơn một năm sau ông mất, và được thăng Lại bộ Thượng thư, tước Quận Công. Về nơi cửu tuyền, ông được nhà Lê truy phong là Trung đẳng thần, đến thời Nguyễn gia phong là Cương ý dực bảo trung lương, Thượng đẳng thần. Khi mất đi, tài sản ông để lại không đủ xây dựng nhà thờ cho chính mình. Mãi sau một viên quan địa phương đã đứng ra kêu gọi quyên góp xây dựng đền thờ ông ngay tại mảnh đất nhà thờ ngày nay.

Đền thờ Tể tướng Nguyễn Quán Nho hiện thuộc tiểu khu 5, thị trấn Thiệu Hóa (huyện Thiệu Hóa), được công nhận là Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia năm 1993. Ngôi đền có quy mô không lớn, nhưng cổ kính, trang nghiêm với mái ngói rêu phong, nóc nhà trang trí hình lưỡng long chầu nguyệt, trước cửa có đôi nghê chầu.

Ông Nguyễn Văn Tuyên, Phó Chủ tịch UBND thị trấn Thiệu Hoá, huyện Thiệu Hoá cho biết: "Đền thờ Tể tướng Nguyễn Quán Nho hiện thuộc tiểu khu 5, thị trấn Thiệu Hóa. Trong những năm qua, cấp chính quyền luôn quan tâm đến công tác trùng tu, động viên gia đình giữ nguyên hiện trạng, với mục đích giữ gìn, phát huy giá trị của di tích được Nhà nước công nhận".

Đền thờ “Tể tướng Vạn Hà – Thiên hạ âu ca” - Ảnh 2.

Những năm qua, vào những dịp lễ, tết quan trọng, dòng họ Nguyễn Quán luôn tập trung triển khai nhiều hoạt động nhằm khuyến khích tinh thần ham học của con em trong họ. Nhiều người đã đạt thành tích học tập xuất sắc, và có chỗ đứng trong hàng ngũ cán bộ cấp cao, đóng góp công sức lớn cho sự phát triển cùa quê hương, đất nước.

Với mong muốn ngày càng phát huy hơn nữa tinh thần hiếu học của con cháu trong dòng họ nói riêng, và lan toả tinh thần của vùng đất khoa bảng Thiệu Hoá nói chung, con cháu dòng họ Nguyễn Quán cùng đông đảo Nhân dân địa phương đã cùng chính quyền và các đoàn thể quan tâm vận động nhiều nguồn đóng góp để tiếp tục gìn giữ, tôn tạo di tích lịch sử quốc gia Đền thờ và lăng mộ Nguyễn Quán Nho sao cho xứng đáng với vị thế của một vị Tể tướng chính trực, thanh liêm, niềm tự hào của mảnh đất Thanh Hoá anh hùng, qua đó giáo dục và phát huy các giá trị truyền thống lịch sử quý báu cho các thế hệ mai sau.

Đền thờ “Tể tướng Vạn Hà – Thiên hạ âu ca” - Ảnh 3.

Những năm qua, vào những dịp lễ, Tết quan trọng, dòng họ Nguyễn Quán luôn tập trung triển khai nhiều hoạt động nhằm khuyến khích tinh thần ham học của con em trong họ. Nhiều người đã đạt thành tích học tập xuất sắc, và có chỗ đứng trong hàng ngũ cán bộ cấp cao, đóng góp công sức lớn cho sự phát triển cùa quê hương, đất nước.

Với mong muốn ngày càng phát huy hơn nữa tinh thần hiếu học của con cháu trong dòng họ nói riêng, và lan toả tinh thần của vùng đất khoa bảng Thiệu Hoá nói chung, con cháu dòng họ Nguyễn Quán cùng đông đảo Nhân dân địa phương đã cùng chính quyền và các đoàn thể quan tâm vận động nhiều nguồn đóng góp để tiếp tục gìn giữ, tôn tạo di tích lịch sử quốc gia Đền thờ và Lăng mộ Nguyễn Quán Nho sao cho xứng đáng với vị thế của một vị Tể tướng chính trực, thanh liêm, niềm tự hào của mảnh đất Thanh Hoá anh hùng, qua đó giáo dục và phát huy các giá trị truyền thống lịch sử quý báu cho các thế hệ mai sau.


Ý kiến bạn đọc

Xem thêm bình luận
Thành phố Thanh Hóa sẽ bắn pháo hoa “Chào năm mới - 2025”

Thành phố Thanh Hóa sẽ bắn pháo hoa “Chào năm mới - 2025”

18:04 , 22/12/2024

Tối 31/12/2024, tại Quảng trường Lam Sơn, thành phố Thanh Hóa sẽ tổ chức chương trình “Chào năm mới - 2025”.

Thúc đẩy phát triển du lịch dịp cuối năm

Thúc đẩy phát triển du lịch dịp cuối năm

17:08 , 22/12/2024

Những năm qua, với hướng đi đúng đắn, sự đầu tư hợp lý và khai thác tốt những tiềm năng sẵn có, du lịch Thanh Hoá đã và đang trở thành một trong những điểm đến hấp dẫn, thân thiện đối với du khách trong nước và quốc tế. Tiếp nối thành công của ngành du lịch, những tháng cuối năm, các doanh nghiệp du lịch trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa tiếp tục tăng tốc, tập trung khai thác sản phẩm thế mạnh, đồng thời đưa ra chính sách du lịch hấp dẫn để thu hút khách.

Hội An xếp thứ 4 trong top 22 điểm du lịch tốt nhất châu Á

Hội An xếp thứ 4 trong top 22 điểm du lịch tốt nhất châu Á

09:37 , 21/12/2024

Chuyên trang du lịch Lonely Planet vừa công bố danh sách 22 điểm du lịch tốt nhất châu Á. Trong đó, Hội An (Quảng Nam) đứng thứ 4 trong danh sách.

Kết nối đầu tư, thương mại và du lịch tỉnh Sơn La và tỉnh Thanh Hóa năm 2024

Kết nối đầu tư, thương mại và du lịch tỉnh Sơn La và tỉnh Thanh Hóa năm 2024

19:48 , 20/12/2024

Chiều ngày 20/12, tại Thành phố Thanh Hóa, UBND tỉnh Sơn La phối hợp với UBND tỉnh Thanh Hóa tổ chức Hội nghị kết nối đầu tư, thương mại và du lịch giữa hai tỉnh năm 2024. Tham dự hội nghị có các đồng chí: Nguyễn Văn Thi, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh; Nguyễn Thành Công, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Sơn La; đại diện các Vụ, Cục thuộc Bộ Công thương; lãnh đạo các Sở, ngành, huyện thị, các hiệp hội doanh nghiệp, ngành hàng, doanh nghiệp, doanh nhân các tỉnh: Nghệ An, Hà Tĩnh, Ninh Bình, Sơn La và Thanh Hóa.

Những điểm du lịch sinh thái trong lòng thành phố

Những điểm du lịch sinh thái trong lòng thành phố

15:07 , 20/12/2024

Giữa thành phố náo nhiệt, có những không gian xanh yên bình đang được đưa vào phát triển du lịch sinh thái, mang đến cho người dân và du khách những trải nghiệm ấn tượng, khó quên.

Khám phá động Tiên Sơn – Vĩnh Lộc

Khám phá động Tiên Sơn – Vĩnh Lộc

07:40 , 19/12/2024

Ai đã từng đến với vùng non nước Kim Sơn, đắm say lòng mình trong cảnh sắc thiên nhiên tươi đẹp, hữu tình, hội sơn tụ thủy đều phải thốt lên rằng: Nơi đây thực sự là món quà vô giá mà tạo hóa đã ban tặng cho đất và người Vĩnh An (Vĩnh Lộc).

Đại hội Hội Nhà văn Việt Nam khu vực Bắc miền Trung lần thứ XI nhiệm kỳ 2025 - 2030

Đại hội Hội Nhà văn Việt Nam khu vực Bắc miền Trung lần thứ XI nhiệm kỳ 2025 - 2030

21:36 , 18/12/2024

Sáng 18/12, tại Thành phố Thanh Hóa đã diễn ra Đại hội Hội Nhà văn Việt Nam khu vực Bắc miền Trung lần thứ XI nhiệm kỳ 2025 - 2030. Dự Đại hội có đồng chí Đào Xuân Yên, Ủy viên Ban Thường vụ, Trưởng Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy.

Bản Mạ vui ngày hội

Bản Mạ vui ngày hội

09:37 , 18/12/2024

Từng là một bản nghèo nằm biệt lập bên dòng sông Chu, vài năm trở lại đây, bản Mạ, huyện Thường Xuân đã xuất hiện trên bản đồ du lịch miền tây Thanh Hóa như một "làn gió mới", trở thành điểm du lịch cộng đồng thu hút khách du lịch. Trong không khí rộn ràng của mùa lễ hội cuối năm, bản Mạ như khoác lên mình một tấm áo mới rực rỡ sắc màu, như mời gọi du khách muôn phương dừng chân ghé thăm.

Khai mạc trưng bày ảnh và giới thiệu sách ảnh “Thành phố Thanh Hóa xưa và nay”

Khai mạc trưng bày ảnh và giới thiệu sách ảnh “Thành phố Thanh Hóa xưa và nay”

20:10 , 17/12/2024

Nhân kỷ niệm 220 năm đô thị tỉnh lỵ (1804 - 2024), 30 năm thành lập thành phố Thanh Hóa (1994 - 2024) và 10 năm đô thị loại I (2014 - 2024), sáng ngày 17/12, tại Khu Văn hóa tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh, Uỷ ban Nhân dân thành phố Thanh Hóa tổ chức khai mạc trưng bày ảnh và giới thiệu sách ảnh “Thành phố Thanh Hóa xưa và nay”. Dự lễ khai mạc có đồng chí Lê Anh Xuân, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Bí thư Thành ủy, Chủ tịch Hội đồng Nhân dân thành phố Thanh Hóa; lãnh đạo các sở, ngành cấp tỉnh và các phường, xã, trường học trên địa bàn thành phố.

Gấp rút hoàn thành công tác chuẩn bị cho triển lãm “Tự hào 80 năm truyền thống vẻ vang Quân đội Nhân dân Việt Nam anh hùng”

Gấp rút hoàn thành công tác chuẩn bị cho triển lãm “Tự hào 80 năm truyền thống vẻ vang Quân đội Nhân dân Việt Nam anh hùng”

20:13 , 16/12/2024

Triển lãm “Tự hào 80 năm truyền thống vẻ vang Quân đội Nhân dân Việt Nam anh hùng” là hoạt động ý nghĩa, hướng tới kỉ niệm 80 năm ngày thành lập Quân đội Nhân dân Việt Nam và 35 năm Ngày hội Quốc phòng toàn dân. Hiện nay, Ban tổ chức đang gấp rút hoàn thiện những công việc cuối cùng cho cuộc triển lãm.