Đường dây nóng: 0237 3721150

Lễ hội – Gạch nối giữa quá khứ và tương lai

Xứ Thanh - vùng đất “địa linh nhân kiệt”, phát tích của nhiều triều đại phong kiến Việt Nam, nơi tinh hoa văn hóa ngàn năm hội tụ vẫn luôn vinh dự và tự hào là “cái nôi” của nhiều lễ hội tiêu biểu, độc đáo gắn với di tích lịch sử - văn hóa, danh thắng trong lịch sử dân tộc. Trải qua bao biến thiên của thời gian, những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của đồng bào các dân tộc xứ Thanh vẫn luôn được thể hiện rõ nét qua hệ thống các lễ hội còn được lưu giữ và bảo tồn. Mỗi lễ hội lại mang trong mình bao câu chuyện kể, là nhân chứng kết nối giữa quá khứ, hiện tại và tương lai.

Phương Anh

30/05/2024 17:47

Theo các nhà nghiên cứu, phần lớn các lễ hội dân gian truyền thống đều khởi nguồn từ nhu cầu sinh hoạt tinh thần của cộng đồng làng xã thời xưa, nó gắn bó mật thiết với văn hóa làng xã. Và trong buổi ban đầu, lễ hội được tổ chức ở địa bàn làng xã là chủ yếu. Xét đại thể thì lễ hội về cơ bản là một hiện tượng văn hóa đẹp, lành mạnh, cần được khai thác những yếu tố tích cực để phát huy, làm cho đời sống tinh thần của xã hội thêm phong phú, góp phần thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển tiến bộ.

Thanh Hóa là nơi có hệ thống lễ hội phong phú bậc nhất cả nước với hàng trăm lễ hội đặc sắc diễn ra suốt "xuân thu nhị kỳ". Mỗi lễ hội đều có nét tiêu biểu riêng và chứa đựng trong đó nhiều giá trị văn hóa cao đẹp, đậm đà bản sắc.

Lễ hội – Gạch nối giữa quá khứ và tương lai- Ảnh 1.

Các lễ hội nói chung và lễ hội ở xứ Thanh nói riêng đều hướng tới một nhân vật được coi là linh thiêng, cần được tôn kính, ghi ơn, và phải được các đời sau tưởng nhớ, cúng giỗ chân thành. Đó là các anh hùng dân tộc trong chống ngoại xâm, là các danh nhân văn hóa, là những người có công lao to lớn đối với việc xây dựng đất nước, phát triển kinh tế- xã hội ở từng địa phương cũng như với cả nước, là những người có công truyền nghề, chống thiên tai, khai phá đất hoang mở đất, lập làng ấp mới, là những người hy sinh vì nghĩa lớn, giàu lòng nhân ái trong hoạt động cứu trợ đồng bào,...

Lễ hội đền thờ Lê Hoàn – một lễ hội truyền thống tiêu biểu, đặc sắc của vùng "kẻ Sập" gắn với người Anh hùng dân tộc Lê Hoàn, vị vua đã lập nhà Tiền Lê. Là "vùng đất sinh ra vua" nên đời sống văn hóa, tín ngưỡng của dân làng Trung Lập đều gắn liền với sự nghiệp dựng nước và giữ nước của nhà vua. Sau khi Lê Đại Hành Hoàng đế băng hà, để ghi nhớ công ơn của ngài, Nhân dân nhiều nơi lập đền thờ, trong đó có người dân làng Trung Lập. Đền được lập trên mảnh đất xưa kia gia đình vua đã ở và hằng năm cứ đến ngày hóa kỵ của ngài (tức ngày mùng 8 tháng 3 âm lịch), Nhân dân lại đến bày tỏ lòng ngưỡng mộ, tưởng nhớ công đức của người và các tướng lĩnh.

Lễ hội – Gạch nối giữa quá khứ và tương lai- Ảnh 2.

Lễ hội đền thờ Lê Hoàn được tổ chức với nhiều nghi lễ truyền thống đặc trưng của văn hóa truyền thống địa phương, như: lễ Mộc dục, lễ Tiến gỏi cá, lễ rước kiệu, lễ tế chính tại đền thờ… cùng với đó là nhiều hoạt động sôi nổi với các trò chơi, trò diễn dân gian tái hiện công lao to lớn của nhà vua và các tướng sĩ có công bảo vệ đất nước khỏi họa xâm lăng, như trò đánh mảng, chơi bài điếm, nhảy sạp, trò Xuân Phả, Pồn Pôông.

Theo thời gian, Lễ hội đền thờ Lê Hoàn trở thành lễ hội lớn trong năm của cộng đồng cư dân làng Trung Lập, cũng như người dân xứ Thanh. Bởi Lễ hội đền thờ Lê Hoàn như một tấm gương phản ánh thân thế, sự nghiệp của vị Anh hùng dân tộc Lê Hoàn và đời sống văn hóa, tín ngưỡng của người dân "kẻ Sập". Ngày nay, cùng với các nghi lễ truyền thống, chương trình nghệ thuật sân khấu hóa cũng được dàn dựng công phu, tái hiện lại thân thế, sự nghiệp và những sự kiện quan trọng gắn với vua Lê Đại Hành. Thông qua các hoạt động tại Lễ hội đền thờ Lê Hoàn, một giai đoạn lịch sử được "mở ra" và sáng rõ hơn về lịch sử hình thành và phát triển của một vùng đất cổ có truyền thống lịch sử lâu đời. Đến với Lễ hội đền thờ Lê Hoàn là một lần được tìm về cội nguồn và bản sắc của dân tộc, để mỗi người dân hiểu rõ hơn về văn hóa truyền thống.

Dẫu nhịp sống hiện đại hối hả, bận rộn, thế nhưng đã thành thông lệ, cứ trung tuần tháng 3 âm lịch hàng năm, những người con của dòng họ Mai nói riêng và người dân Nga Sơn ở khắp mọi miền Tổ quốc nói chung vẫn cố gắng tề tựu tại đền thờ Mai An Tiêm để hòa mình vào không khí rộn ràng của lễ hội và dâng nén hương thơm tri ân, tưởng nhớ công ơn của Đức thánh An Tiêm - người có công khai phá, ươm mầm sự sống để tạo nên vùng đất Nga Sơn trù mật hôm nay.

Lễ hội – Gạch nối giữa quá khứ và tương lai- Ảnh 3.

Giống như bao lễ hội truyền thống khác ở quê Thanh, lễ hội Mai An Tiêm xã Nga Phú (Nga Sơn) mở đầu bằng nghi thức lễ rước kiệu, rước sắc từ đình làng, mời các vị Thành hoàng và Phúc thần trong vùng về đền thờ hội lễ. Tiếp đó là các nghi thức dâng hương, tế lễ, chương trình nghệ thuật với hình thức sân khấu hóa, tái hiện cảnh Mai An Tiêm với ý chí, nghị lực phi thường, chinh phục đảo hoang, biển cả, tìm ra giống quả lạ và cuối cùng là phần hội với các trò chơi truyền thống.

Đây không chỉ là dịp tôn vinh Đức thánh Mai An Tiêm, thể hiện tinh thần uống nước nhớ nguồn. Lễ hội còn là dịp để những người con quê hương hội tụ và đón những người con xa xứ trở về; là ngọn lửa tỏa sáng hồn quê, soi cho muôn lớp cháu con hôm nay và mai sau biết trân trọng giữ gìn bản sắc, cùng một lòng dốc sức xây dựng quê hương.

Lễ hội – Gạch nối giữa quá khứ và tương lai- Ảnh 4.

Những năm qua, trong các lễ hội, nghi thức phần lễ được thực hiện trang nghiêm, thành kính, giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc, địa phương. Phần hội có sự kết hợp hài hòa giữa các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao dân gian truyền thống và hiện đại, với sự đa dạng, phong phú về loại hình hoạt động, gắn với đặc trưng vùng miền, tạo nên không gian lễ hội vui tươi, lành mạnh, góp phần nâng cao đời sống văn hóa tinh thần, khơi dậy lòng yêu quê hương, đất nước, phát huy truyền thống uống nước nhớ nguồn, tinh thần đoàn kết, gắn bó cộng đồng. Do vậy mà lễ hội được coi là nhịp cầu nối quá khứ với hiện tại, là một trong những môi trường giáo dục truyền thống và văn hóa dân tộc rất tốt cho lớp trẻ, là nhu cầu tinh thần chính đáng của mọi người, cần được trân trọng.

Lễ hội – Gạch nối giữa quá khứ và tương lai- Ảnh 5.

Đặc biệt, những năm gần đây, một số lễ hội cấp quốc gia, cấp tỉnh mang bản sắc đặc trưng của xứ Thanh ngày càng thu hút nhiều du khách trong và ngoài tỉnh tham gia, qua đó góp phần quảng bá, giới thiệu rộng rãi về tiềm năng, thế mạnh phát triển kinh tế, văn hóa du lịch của Thanh Hóa trong tiến trình đổi mới, hội nhập quốc tế.

Ông Lê Anh Tuấn, Phó Chủ tịch UBND huyện Như Xuân, tỉnh Thanh Hóa: "Qua lễ hội, huyện Như Xuân chúng tôi giới thiệu nhiều nét văn hoá đặc trưng của đồng bào dân tộc Thổ và các dân tộc trên địa bàn huyện. Lễ hội năm nay, chúng tôi tổ chức phục dựng các tiết mục văn nghệ, làn điệu dân ca, dân vũ của đồng bào Thổ và tổ chức các trò chơi, trò diễn dân gian, các môn thể thao truyền thống, hội thi ẩm thực với những món ăn truyền thống nhằm quảng bá văn hoá địa phương".

Có thể thấy, lễ hội là một phương thức để kết nối, lưu giữ những truyền thống tốt đẹp của dân tộc, trao truyền những giá trị đó cho các thế hệ tương lai. Phát huy giá trị của lễ hội không chỉ tạo ra những giá trị to lớn về kinh tế mà còn là cơ sở để củng cố, tăng cường mối liên hệ, sự gắn kết các thành viên trong cộng đồng, làm gia tăng sức mạnh tinh thần xã hội, góp phần hiện thực hóa các mục tiêu phát triển bền vững của mỗi địa phương.

Nguồn: Chuyên mục Văn hoá nghệ thuật/TTV

Ý kiến bạn đọc

Xem thêm bình luận
Lễ dâng hương tại di tích Đền Hạ

Lễ dâng hương tại di tích Đền Hạ

11:09 , 19/07/2025

Sáng ngày 18/7 (tức 24/6 năm Ất Tỵ), phường Hàm Rồng, tỉnh Thanh Hóa đã tổ chức lễ dâng hương tưởng nhớ các vị thần được thờ cúng tại di tích Đền Hạ.

Bản tin Du lịch 17/7: Về với Mường Đeng

Bản tin Du lịch 17/7: Về với Mường Đeng

18:50 , 17/07/2025

Bản tin Du lịch 17/7/2025 có những nội dung chính sau: - Một số di sản thế giới mới của UNESCO - TPHCM lọt top những điểm đến sắc màu rực rỡ nhất thế giới - Về với Mường Đeng

Bác Hồ và tầm nhìn chiến lược về du lịch biển Sầm Sơn

Bác Hồ và tầm nhìn chiến lược về du lịch biển Sầm Sơn

08:54 , 17/07/2025

Cách đây tròn 65 năm, vào ngày 17 tháng 7 năm 1960, Bác Hồ kính yêu đã về thăm và nói với Đảng bộ, Nhân dân Sầm Sơn "Nếu nơi đây có một hệ thống du lịch, khách sạn và có phương tiện đưa đón khách nghỉ mát tới Hòn Mê thì sẽ thu được nhiều của cải từ đây". Suốt hơn nửa thế kỷ qua, lời căn dặn của Bác đã trở thành kim chỉ nam cho mọi định hướng phát triển du lịch Sầm Sơn.

Bản tin Du lịch 15/7: Thưởng thức Bánh Việt ba miền tại Thanh Hoá

Bản tin Du lịch 15/7: Thưởng thức Bánh Việt ba miền tại Thanh Hoá

18:50 , 15/07/2025

Bản tin Du lịch 15/7/2025 có những nội dung chính sau: - Mega Booming – Huế 2025: điểm nhấn đặc biệt của Năm Du lịch Quốc gia - 3 điểm đến của Việt Nam được vinh danh trong top 15 điểm đến hàng đầu Đông Nam Á - Thưởng thức bánh Việt ba miền tại Thanh Hóa

Sầm Sơn duy trì bờ biển sạch đẹp

Sầm Sơn duy trì bờ biển sạch đẹp

09:46 , 10/07/2025

Khu vực biển Sầm Sơn những ngày gần đây cũng bị tình trạng bèo tây dạt vào các bãi tắm. Song chính quyền địa phương, người dân và các đơn vị kinh doanh du lịch đã nhanh chóng phối hợp xử lý kịp thời, khôi phục các bãi tắm sạch đẹp trong mùa du lịch cao điểm.

Phát động Cuộc thi sáng tạo video du lịch trên Youtube Shorts "Việt Nam: Đi để yêu"

Phát động Cuộc thi sáng tạo video du lịch trên Youtube Shorts "Việt Nam: Đi để yêu"

09:38 , 10/07/2025

Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam phối hợp YouTube và MCV Group vừa phát động cuộc thi sáng tạo video du lịch trên YouTube Shorts với chủ đề “Việt Nam: Đi để yêu!”.

Hội nghị trực tuyến toàn quốc triển khai nhiệm vụ trọng tâm của ngành Du lịch 6 tháng cuối năm

Hội nghị trực tuyến toàn quốc triển khai nhiệm vụ trọng tâm của ngành Du lịch 6 tháng cuối năm

21:42 , 09/07/2025

Chiều ngày 9/7, đồng chí Nguyễn Văn Hùng, Uỷ viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch chủ trì hội nghị trực tuyến triển khai nhiệm vụ trọng tâm của ngành Du lịch Việt Nam 6 tháng cuối năm 2025. Hội nghị được kết nối trực tuyến đến 34 điểm cầu của 34 địa phương trên cả nước.

Khuyến cáo du khách khi tắm biển

Khuyến cáo du khách khi tắm biển

18:14 , 09/07/2025

Trên địa bàn phường Sầm Sơn, tỉnh Thanh Hóa vừa xảy ra vụ đuối nước trên biển khiến 2 cháu nhỏ gặp nạn. Một lần nữa, cơ quan chức năng đã phát đi một số khuyến cáo người dân và du khách khi tắm biển.

Sầm Sơn duy trì bãi biển sạch đẹp

Sầm Sơn duy trì bãi biển sạch đẹp

18:02 , 09/07/2025

Khu vực biển Sầm Sơn những ngày gần đây cũng bị tình trạng bèo tây dạt vào các bãi tắm. Song chính quyền địa phương, người dân và các đơn vị kinh doanh du lịch đã nhanh chóng phối hợp xử lý kịp thời, khôi phục các bãi tắm sạch đẹp trong mùa du lịch cao điểm.

Khai mạc Liên hoan nghệ thuật quần chúng "Câu hò nối những dòng sông"

Khai mạc Liên hoan nghệ thuật quần chúng "Câu hò nối những dòng sông"

11:38 , 09/07/2025

Tối 08/7, tại Nhà hát nghệ thuật Lam Sơn Thanh Hóa đã diễn ra lễ khai mạc Hội diễn nghệ thuật quần chúng "Câu hò nối những dòng sông" khu vực Bắc Trung Bộ năm 2025. Các đồng chí: Đào Xuân Yên, Ủy viên Ban Thường vụ, Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy; Đầu Thanh Tùng, Phó Chủ tịch UBND tỉnh; đại diện lãnh đạo Cục Văn hóa cơ sở, Gia đình và Thư viện; lãnh đạo Sở Văn hóa thể thao và du lịch các tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An, Quảng Trị cùng đông đảo nghệ nhân, diễn viên và khán giả yêu nghệ thuật đã tới dự.