Đường dây nóng: 0237 3721150

Nét đẹp nghề thêu truyền thống của đồng bào Mông xứ Thanh

Thanh Hóa là nơi quần cư sinh sống của nhiều dân tộc anh em như Kinh, Mường, Thái, Thổ, Mông, Dao, Khơ Mú... Trong đó, đồng bào Mông có hơn 3.700 hộ; 20.000 nhân khẩu (chiếm 1,5% dân số vùng dân tộc thiểu số và miền núi Thanh Hóa). Người Mông sinh sống tập trung ở 44 bản thuộc các huyện Mường Lát, Quan Hóa và Quan Sơn, với 3 nhóm Mông chính là Mông Trắng, Mông Đen và Mông Hoa. Cùng với các dân tộc anh em khác, người Mông ở xứ Thanh gìn giữ nhiều nét văn hóa truyền thống đặc sắc, trong đó có nghề thêu trang phục. Chị em phụ nữ dân tộc Mông, bằng những bàn tay khéo léo, cần mẫn, đã tạo nên những “tác phẩm phục trang” mang vẻ đẹp độc đáo.

Phương Chính - Văn Lọc

23/05/2024 11:14

Trang phục của người Mông ở Thanh Hóa được chia làm 2 loại, gồm quần áo và váy áo. Ngày thường đồng bào Mông ăn mặc đơn giản nhưng vào dịp lễ Tết, hay những ngày trọng đại, bà con thường khoác lên mình những bộ trang phục rực rỡ, duyên dáng nhất.

Để làm được một bộ trang phục truyền thống, phụ nữ người Mông phải trải qua nhiều công đoạn thêu thùa, may vá. Điểm nhấn của các bộ trang phục chính là những họa tiết, hoa văn với gam màu tươi sáng, làm cho người mặc chúng trở nên nổi bật.

Nét đẹp nghề thêu truyền thống của đồng bào Mông xứ Thanh- Ảnh 1.

Quan sát bộ trang phục của phụ nữ Mông, ta dễ dàng nhận thấy sự kết hợp khéo léo màu sắc trên từng họa tiết, đã tạo nên sự riêng biệt, không trộn lẫn với trang phục của bất cứ dân tộc nào. Các hoa văn, họa tiết trên trang phục của người Mông chủ yếu thiên về các gam màu chủ đạo là đỏ, vàng, cam, xanh... Đó là sự phối kết hợp giữa các màu nóng, tạo ấn tượng mạnh. Đồng thời cũng có ý nghĩa nhắc nhở thế hệ con cháu về nguồn cội, về nơi sinh sống của cha ông xưa. 

Nét đẹp nghề thêu truyền thống của đồng bào Mông xứ Thanh- Ảnh 2.
Nét đẹp nghề thêu truyền thống của đồng bào Mông xứ Thanh- Ảnh 3.
Nét đẹp nghề thêu truyền thống của đồng bào Mông xứ Thanh- Ảnh 4.
Nét đẹp nghề thêu truyền thống của đồng bào Mông xứ Thanh- Ảnh 5.

Bởi trước đây, người Mông thường du canh du cư, sống ở những nơi có đồi núi cao, khí hậu lạnh, những gam màu nóng được sử dụng nhiều trong trang phục góp phần tạo cảm giác ấm áp, tươi sáng, giúp người ta quên đi cái lạnh lẽo, âm u của núi rừng hoang vắng. Bên cạnh đó, các mẫu hoa văn, họa tiết trong các bộ trang phục còn thể hiện sự sáng tạo, tính thẩm mỹ trong nghệ thuật trang trí, tạo nên nét khác biệt so với các dân tộc anh em khác. Có thể nhận thấy, các mẫu hoa văn, họa tiết trong các bộ trang phục hầu hết đều mô phỏng về đời sống, thiên nhiên, với các biểu tượng hình tròn, hình vuông, hoa lá, mặt trời... Mỗi mẫu hoa văn chứa đựng những ý nghĩa khác nhau nhưng chung quy lại đều thể hiện ước muốn, khát vọng về một cuộc sống ấm no, hạnh phúc, mùa màng bội thu đến với các gia đình, dòng họ, bản làng.

Với chị Lâu Thị Dính ở bản Chim, xã Nhi Sơn, may vá, thêu thùa là công việc quen thuộc hàng ngày của chị, cũng như của phụ nữ Mông trong bản nói chung. Mỗi khi có thời gian rảnh, chị lại thỏa sức với niềm đam mê thêu thùa, để tạo nên những bộ trang phục đẹp cho mình và dành tặng người thân.

Để hoàn chỉnh được bộ trang phục, phụ nữ Mông phải cần ít nhất từ 1 đến 3 tháng, tùy vào khả năng, sự chăm chỉ của mỗi người. Do vậy, đối với phụ nữ Mông, thêu thùa được xem là một trong những tiêu chuẩn đánh giá phẩm chất siêng năng, cần cù, khéo léo. Người phụ nữ giỏi thêu thùa được cả cộng đồng đề cao, coi trọng. Trước khi đi làm dâu, các cô gái Mông không chỉ tự tay thêu cho mình những bộ váy áo đẹp nhất, mà còn phải chuẩn bị những bộ trang phục làm quà biếu mẹ đẻ và mẹ chồng. Bởi vậy đối với các thiếu nữ, việc học thêu là bổn phận, vì khi có gia đình, họ chính là người chăm lo trang phục cho cả nhà.

Nét đẹp nghề thêu truyền thống của đồng bào Mông xứ Thanh- Ảnh 6.

Chị Vàng Thị Dua, Chi hội trưởng, chi hội phụ nữ bản Kéo Hượn, xã Nhi Sơn, huyện Mường Lát, tỉnh Thanh Hóa cho biết: "Phụ nữ bản chúng tôi luôn duy trì tốt việc thêu thùa các trang phục truyền thống. Thời gian tới sẽ mở thêm các lớp dạy thêu cho con cháu. Với người Mông, ai cũng phải biết thêu, may trang phục cho con cái đi học".

Pù Ngùa là một trong những bản xa xôi của xã Pù Nhi, đây là nơi sinh sống của 220 hộ dân, 100% nhân khẩu là đồng bào Mông. Đến thăm Pù Ngùa, mới cảm nhận rõ được sự chăm chỉ của chị em phụ nữ trong việc thêu trang phục. Những lúc nông nhàn, những giờ nghỉ ngơi, chị em lại cùng nhau thể hiện kỹ năng thêu thùa. Những đôi bàn tay thô ráp hàng ngày cầm dao, cầm cuốc, nhưng cũng rất mềm mại, tài khéo trong từng đường kim, mũi chỉ. Chị em cùng nhau thêu lên những họa tiết xinh xắn, giàu tính thẩm mỹ, những tạo hình này được chắt lọc từ những cảm nhận về vẻ đẹp cuộc sống, từ đó, phác họa lên bộ trang phục và truyền từ đời này sang đời khác.

Nét đẹp nghề thêu truyền thống của đồng bào Mông xứ Thanh- Ảnh 7.

Bà Sung Thị Xia, bản Pù Ngùa, xã Pù Nhi, huyện Mường Lát, tỉnh Thanh Hóa cho biết: "Thêu thùa đã là nghề truyền thống của dân tộc Mông, do vậy chúng tôi quyết tâm giữ nghề, truyền dạy con cháu biết phát huy nét đẹp trong đời sống mới hiện nay. Đối với lớp trẻ, phải dạy cho các con biết trang phục truyền thống của dân tộc Mông quan trọng và quý giá với mình, với mỗi cá nhân, gia đình và dòng họ, để từ đó cùng nhau gìn giữ".

Hiện nay, nghề thêu của đồng bào Mông ở xứ Thanh vẫn được duy trì. Tuy nhiên, để nó đồng hành lâu dài trong đời sống, không chỉ cộng đồng người Mông mà các cấp chính quyền địa phương cũng cần quan tâm, khích lệ và định hướng cho việc bảo tồn nghề truyền thống. Bởi vì trong cuộc sống hiện đại, các bạn trẻ dành nhiều thời gian cho học tập, lao động nên khi chọn trang phục hàng ngày thường quan tâm đến tính tiện lợi, thường dùng đồ công nghiệp may sẵn, ít dùng trang phục truyền thống. Do vậy, ở nhiều nơi nghề thêu may thủ công dần bị mai một. 

Nét đẹp nghề thêu truyền thống của đồng bào Mông xứ Thanh- Ảnh 8.

Để nghề thêu được truyền đời, trước hết ngay tại các hộ gia đình, dòng họ, cần phải tăng cường tuyền truyền để mọi người thấy được ý nghĩa, sự cần thiết của việc bảo tồn nghề truyền thống. Bởi đây cũng là cũng là bảo tồn nét đẹp văn hóa bản địa và văn hóa tộc người.

Chị Giàng Thị Mỵ, bản Sài Khao, xã Mường Lý, huyện Mường Lát, tỉnh Thanh Hóa: "Tôi học thêu từ mẹ mình khi 13 tuổi và đến khi lấy chồng tôi đã thêu và may cho mình được nhiều bộ trang phục đẹp. Hiện nay, tôi đang dạy con gái mình học thêu để con không quên nghề truyền thống của dân tộc Mông".

Nét đẹp nghề thêu truyền thống của đồng bào Mông xứ Thanh- Ảnh 9.

Ông Lê Hữu Chuân, Phó chủ tịch UBND xã Mường Lý, huyện Mường Lát, tỉnh Thanh Hóa

Ông Lê Hữu Chuân, Phó chủ tịch UBND xã Mường Lý, huyện Mường Lát, tỉnh Thanh Hóa cho biết: "Nghề dệt và thêu của bà con được xã rất quan tâm. Hiện nay, chúng tôi đang tập trung tuyên truyền khôi phục và bảo tồn những giá trị truyền thống. Cùng với đó, chúng tôi xây dựng đề án Bảo tồn nghề thêu gắn với phát triển du lịch cộng đồng. Trong đó, kêu gọi các nhà đầu tư để ưu tiên phát triển du lịch cộng đồng cũng như gắn với bảo tồn các giá trị văn hóa của đồng bào các dân tộc nơi đây".

Bảo tồn nghề thêu không chỉ góp phần gìn giữ các giá trị văn hóa truyền thống, mà còn tạo thêm việc làm và thu nhập, cải thiện đời sống cho đồng bào Mông. Nghề thêu đang được các địa phương bảo tồn với mong muốn phát triển thành sản phẩm hàng hóa, và là điểm nhấn trong hoạt động du lịch cộng đồng.

Những người phụ nữ Mông ngồi bên hiên nhà, chăm chỉ, miệt mài với những tấm vải thêu rực rỡ, là hình ảnh đẹp in vào tâm trí nhiều khách phương xa khi đến với vùng cao xứ Thanh. Họ chính là những người góp phần gìn giữ, lưu truyền những nét văn hóa đặc sắc của dân tộc và thông qua đó cũng giáo dục thế hệ trẻ biết trân trọng và tiếp nối dòng chảy truyền thống quý báu của cha ông trong đời sống hôm nay và mai sau.

Nguồn: Chuyên mục Sắc màu văn hóa các dân tộc xứ Thanh/TTV

Ý kiến bạn đọc

Xem thêm bình luận
Lễ dâng hương tại di tích Đền Hạ

Lễ dâng hương tại di tích Đền Hạ

11:09 , 19/07/2025

Sáng ngày 18/7 (tức 24/6 năm Ất Tỵ), phường Hàm Rồng, tỉnh Thanh Hóa đã tổ chức lễ dâng hương tưởng nhớ các vị thần được thờ cúng tại di tích Đền Hạ.

Bản tin Du lịch 17/7: Về với Mường Đeng

Bản tin Du lịch 17/7: Về với Mường Đeng

18:50 , 17/07/2025

Bản tin Du lịch 17/7/2025 có những nội dung chính sau: - Một số di sản thế giới mới của UNESCO - TPHCM lọt top những điểm đến sắc màu rực rỡ nhất thế giới - Về với Mường Đeng

Bác Hồ và tầm nhìn chiến lược về du lịch biển Sầm Sơn

Bác Hồ và tầm nhìn chiến lược về du lịch biển Sầm Sơn

08:54 , 17/07/2025

Cách đây tròn 65 năm, vào ngày 17 tháng 7 năm 1960, Bác Hồ kính yêu đã về thăm và nói với Đảng bộ, Nhân dân Sầm Sơn "Nếu nơi đây có một hệ thống du lịch, khách sạn và có phương tiện đưa đón khách nghỉ mát tới Hòn Mê thì sẽ thu được nhiều của cải từ đây". Suốt hơn nửa thế kỷ qua, lời căn dặn của Bác đã trở thành kim chỉ nam cho mọi định hướng phát triển du lịch Sầm Sơn.

Bản tin Du lịch 15/7: Thưởng thức Bánh Việt ba miền tại Thanh Hoá

Bản tin Du lịch 15/7: Thưởng thức Bánh Việt ba miền tại Thanh Hoá

18:50 , 15/07/2025

Bản tin Du lịch 15/7/2025 có những nội dung chính sau: - Mega Booming – Huế 2025: điểm nhấn đặc biệt của Năm Du lịch Quốc gia - 3 điểm đến của Việt Nam được vinh danh trong top 15 điểm đến hàng đầu Đông Nam Á - Thưởng thức bánh Việt ba miền tại Thanh Hóa

Sầm Sơn duy trì bờ biển sạch đẹp

Sầm Sơn duy trì bờ biển sạch đẹp

09:46 , 10/07/2025

Khu vực biển Sầm Sơn những ngày gần đây cũng bị tình trạng bèo tây dạt vào các bãi tắm. Song chính quyền địa phương, người dân và các đơn vị kinh doanh du lịch đã nhanh chóng phối hợp xử lý kịp thời, khôi phục các bãi tắm sạch đẹp trong mùa du lịch cao điểm.

Phát động Cuộc thi sáng tạo video du lịch trên Youtube Shorts "Việt Nam: Đi để yêu"

Phát động Cuộc thi sáng tạo video du lịch trên Youtube Shorts "Việt Nam: Đi để yêu"

09:38 , 10/07/2025

Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam phối hợp YouTube và MCV Group vừa phát động cuộc thi sáng tạo video du lịch trên YouTube Shorts với chủ đề “Việt Nam: Đi để yêu!”.

Hội nghị trực tuyến toàn quốc triển khai nhiệm vụ trọng tâm của ngành Du lịch 6 tháng cuối năm

Hội nghị trực tuyến toàn quốc triển khai nhiệm vụ trọng tâm của ngành Du lịch 6 tháng cuối năm

21:42 , 09/07/2025

Chiều ngày 9/7, đồng chí Nguyễn Văn Hùng, Uỷ viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch chủ trì hội nghị trực tuyến triển khai nhiệm vụ trọng tâm của ngành Du lịch Việt Nam 6 tháng cuối năm 2025. Hội nghị được kết nối trực tuyến đến 34 điểm cầu của 34 địa phương trên cả nước.

Khuyến cáo du khách khi tắm biển

Khuyến cáo du khách khi tắm biển

18:14 , 09/07/2025

Trên địa bàn phường Sầm Sơn, tỉnh Thanh Hóa vừa xảy ra vụ đuối nước trên biển khiến 2 cháu nhỏ gặp nạn. Một lần nữa, cơ quan chức năng đã phát đi một số khuyến cáo người dân và du khách khi tắm biển.

Sầm Sơn duy trì bãi biển sạch đẹp

Sầm Sơn duy trì bãi biển sạch đẹp

18:02 , 09/07/2025

Khu vực biển Sầm Sơn những ngày gần đây cũng bị tình trạng bèo tây dạt vào các bãi tắm. Song chính quyền địa phương, người dân và các đơn vị kinh doanh du lịch đã nhanh chóng phối hợp xử lý kịp thời, khôi phục các bãi tắm sạch đẹp trong mùa du lịch cao điểm.

Khai mạc Liên hoan nghệ thuật quần chúng "Câu hò nối những dòng sông"

Khai mạc Liên hoan nghệ thuật quần chúng "Câu hò nối những dòng sông"

11:38 , 09/07/2025

Tối 08/7, tại Nhà hát nghệ thuật Lam Sơn Thanh Hóa đã diễn ra lễ khai mạc Hội diễn nghệ thuật quần chúng "Câu hò nối những dòng sông" khu vực Bắc Trung Bộ năm 2025. Các đồng chí: Đào Xuân Yên, Ủy viên Ban Thường vụ, Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy; Đầu Thanh Tùng, Phó Chủ tịch UBND tỉnh; đại diện lãnh đạo Cục Văn hóa cơ sở, Gia đình và Thư viện; lãnh đạo Sở Văn hóa thể thao và du lịch các tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An, Quảng Trị cùng đông đảo nghệ nhân, diễn viên và khán giả yêu nghệ thuật đã tới dự.