Thành công kinh ngạc của vaccine Cuba thắp hy vọng cho thế giới

Tỉ lệ tiêm vaccine cao hàng đầu thế giới

Cuba đã tiêm vaccine COVID-19 cho tỉ lệ dân số lớn hơn hầu hết quốc gia lớn nhất và giàu nhất thế giới. Trên thực tế, chỉ có Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE) giàu dầu mỏ mới có hồ sơ tiêm chủng mạnh hơn, theo CNBC.

Quốc đảo ở Caribbe đã đạt được cột mốc quan trọng này bằng cách sản xuất vaccine COVID-19 của riêng mình, ngay cả khi họ phải vật lộn để dự trữ hàng hoá trong bối cảnh chịu lệnh cấm vận thương mại kéo dài hàng thập kỷ của Mỹ.

“Đó là một kỳ tích đáng kinh ngạc. Nhưng những người nghiên cứu về công nghệ sinh học như chúng tôi sẽ không ngạc nhiên theo nghĩa đó. Thành công của Cuba không phải bỗng nhiên mà có, đó là kết quả của một chính sách đúng hướng của chính phủ, tập trung đầu tư vào cả y tế công cộng và khoa học y tế” - bà Helen Yaffe, chuyên gia về Cuba và là giảng viên lịch sử kinh tế và xã hội tại Đại học Glasgow, Scotland, nói với CNBC.

Cho đến nay, khoảng 86% dân số Cuba đã được tiêm đầy đủ ba liều vaccine COVID-19, theo số liệu thống kê chính thức do Our World in Data tổng hợp. Con số này bao gồm trẻ em từ hai tuổi, bắt đầu được chủng ngừa vài tháng trước. Các cơ quan y tế Cuba đang triển khai các mũi tiêm tăng cường cho toàn bộ người dân trong tháng này nhằm hạn chế sự lây lan của biến thể Omicron.

Vaccine nội địa

Cuba với 11 triệu dân vẫn là quốc gia duy nhất ở Mỹ Latinh và Caribbe tự sản xuất vaccine COVID-19. “Sự thành công của một đất nước nhỏ bé trong việc sản xuất vaccine và tiêm phòng cho 90% dân số là điều phi thường” - ông John Kirk, giáo sư nghiên cứu về các nước Mỹ Latin ở Đại học Dalhousie ở Canada, nhận định.

Ngành công nghệ sinh học uy tín của Cuba đã phát triển 5 loại vaccine COVID-19 khác nhau, trong đó có vaccine Abdala, Soberana 02 và Soberana Plus - tất cả đều cung cấp tới 90% khả năng bảo vệ chống lại COVID-19 khi tiêm 3 liều, theo dữ liệu của các cơ quan y tế Cuba.

Không giống như những gã khổng lồ dược phẩm của Mỹ là Pfizer và Moderna sử dụng công nghệ mRNA, tất cả các loại vaccine của Cuba đều là vaccine protein tiểu đơn vị - như vaccine Novavax. Điều quan trọng đối với các nước thu nhập thấp là giá thành sản xuất rẻ, có thể sản xuất ở quy mô lớn và không yêu cầu bảo quản ở nhiệt độ âm sâu.

Nhiều quan chức y tế thế giới quảng bá vaccine của Cuba như một nguồn hy vọng tiềm năng cho nam bán cầu, đặc biệt là khi tỉ lệ tiêm chủng ở khu vực này còn thấp.

Tuy nhiên, để hy vọng này thành hiện thực, vaccine của Cuba cần được WHO phê duyệt. Quá trình xem xét của WHO bao gồm việc đánh giá các cơ sở sản xuất vaccine - điểm mà các quan chức y tế Cuba cho rằng đã làm chậm tiến độ.

Ông Vicente Verez - người đứng đầu Viện vaccine Finlay của Cuba - cho hay, các tài liệu và dữ liệu cần thiết sẽ được đệ trình lên WHO trong quý I/2022. Sự chấp thuận của WHO sẽ là một bước đi quan trọng trong việc cung cấp vaccine trên toàn thế giới.

Niềm hy vọng cho các nước thu nhập thấp

Khi được hỏi điều đó có ý nghĩa gì đối với các nước thu nhập thấp nếu WHO phê duyệt vaccine của Cuba, bà Yaffe nói: “Tôi nghĩ rõ ràng rằng, nhiều quốc gia và dân số ở nam bán cầu coi vaccine Cuba là hy vọng tốt nhất để được tiêm chủng vào năm 2025. Và trên thực tế, nó ảnh hưởng đến tất cả chúng ta, như những gì đã thấy với biến thể Omicron".

Giáo sư Kirk đồng ý rằng, sự chấp thuận của WHO đối với vaccine do Cuba sản xuất trong nước sẽ có “ý nghĩa to lớn” đối với các nước đang phát triển.

“Một điều quan trọng cần lưu ý là vaccine Cuba không yêu cầu nhiệt độ cực thấp như Pfizer và Moderna, vì vậy rất thích hợp cho nhiều nơi, đặc biệt là ở Châu Phi, vốn có cơ sở hạ tầng hạn chế trong việc bảo quản vaccine" - giáo sư Kirk nói.

Ông cũng chỉ ra rằng Cuba, không giống như các quốc gia hay công ty dược phẩm khác, đã đề nghị tham gia chuyển giao công nghệ để chia sẻ chuyên môn sản xuất vaccine của mình với các nước có thu nhập thấp.

“Mục tiêu của Cuba không phải là kiếm tiền nhanh chóng, không giống như các tập đoàn dược phẩm đa quốc gia, mà là để bảo vệ sức khoẻ toàn cầu. Vì vậy, việc chế tạo vaccine ở Cuba có thể tạo ra lợi nhuận nhưng không phải là lợi nhuận cắt cổ như một số công ty đa quốc gia sẽ kiếm được” - giáo sư Kirk nói.

Bà Yaffe từ lâu đã tin tưởng vào khả năng của Cuba để trở thành một trong những nước có tỉ lệ tiêm chủng lớn nhất thế giới. Phát biểu với CNBC vào tháng 2 năm ngoái - khi Cuba mới đang bắt tay bào chế vaccine, bà Yaffe đã khẳng định rằng, Cuba sẽ có thể sử dụng vaccine COVID-19 sản xuất trong nước một cách cực kỳ nhanh chóng.

“Đó không phải là phỏng đoán, mà dựa trên những đánh giá về hệ thống chăm sóc sức khỏe cộng đồng của Cuba và cấu trúc của nó. Cuba có đội ngũ bác sĩ gia đình và các phòng khám ở khắp mọi khu vực. Nhiều phòng khám trong số này đặt tại những vùng nông thôn hoặc nơi khó tiếp cận, đồng nghĩa với việc các cơ quan y tế có thể nhanh chóng cung cấp vaccine cho toàn bộ người dân. Một khía cạnh khác là người dân Cuba không có tâm lý do dự về vaccine - điều mà chúng tôi đang thấy ở nhiều quốc gia" - bà Yaffe nhận định.