Đi vào điểm nóng từ tình cảm và trách nhiệm với người dân

Hai tác phẩm: “Nhọc nhằn người dân vùng rốn lũ Chương Mỹ” của tác giả Hồ Hạ đã đạt Giải B (ko có giải A) giải Phóng sự xuất sắc về đề tài môi trường, biến đổi khí hậu năm 2018. Cùng với đó là tác phẩm "Ngập lụt ngoại thành Hà Nội: Tìm giải pháp cho vùng rốn lũ” (Tác giả: Hồ Hạ, Thủy Tiên) đạt Giải khuyến khích cùng hạng mục…

Thoạt nghe đến những tác phẩm được ra đời từ rốn lũ Chương Mỹ, nơi một cơn “đại hồng thủy” đã làm đảo lộn cuộc sống người dân một huyện thành Hà Nội trong suốt hơn một tháng trời tôi khá bất ngờ khi người thực hiện là một nữ phóng viên khá trẻ- đó là Phạm Thị Hồng Hạnh - Thư ký tòa soạn Ban báo điện tử đến từ Báo Kinh tế Đô thị.

Chào Hạnh! Hạnh có thể nói qua một chút về các tác phẩm đã đạt giải của mình được không?

Loạt bài: “Nhọc nhằn người dân vùng rốn lũ Chương Mỹ” được thực hiện trong suốt 1 tháng. Trong suốt thời gian đó thì hầu như ngày nào tôi cũng có mặt ở Chương Mỹ từ sáng sớm đến đêm khuya. Loạt bài của tôi gồm 4 kì, mỗi kì là một câu chuyện kể về nỗi khổ của người dân sinh sống vùng rốn lũ, đến sự quan tâm của lãnh đạo, sự can thiệp kịp thời chính quyền các cấp đến tình người đoàn kết bao bọc nhau trong cơn hoạn nạn.

Kỳ 1: “Chênh chao giữa dòng nước lũ” là câu chuyện về  đời sống của bà con vùng “rốn ngập” xã Nam Phương Tiến (huyện Chương Mỹ, Hà Nội) đã nhọc nhằn lại thêm muôn phần khó khăn. Cảnh tượng ngập lút mái nhà, người dân ăn, ngủ trên đống rác, đôi chân lở loét vì đằm trong nước bẩn…đã gây chấn động mạnh với tôi.

Kỳ 2: “ Người dân xóm Bèo thoát khỏi “giặc rác” là những hình ảnh khốn khổ của người dân xóm Bèo khi lũ tràn về kéo theo đó là núi rác chưa được xử lý ngay cạnh xóm. Sau 7 ngày bị ngập lụt, chất thải ô uế từ bãi rác, xác chết động vật, thuỷ sản... bốc mùi tanh tưởi, hôi thối, nổi lềnh phềnh khắp trong nhà, ngoài ngõ xóm Bèo, thôn Nam Hài, xã Nam Phương Tiến, huyện Chương Mỹ, Hà Nội. May mắn thay, chính quyền đã giúp người dân chống lại “giặc” rác, trong tình cảnh giao thông đường bộ gần như tê liệt.

Kỳ 3: ‘Tinh thần “lá lành đùm lá rách” hiện hữu”  cho thấy, lũ chồng lũ, Chương Mỹ phải đối chọi với trận lụt lịch sử khi mực nước sông Bùi cao 7,5m, vượt 0,5m so với đỉnh lũ năm 2008. TP Hà Nội quyết không để người dân vùng lũ bị đói, khát, những xe chở lương thực, thuốc men, nhu yếu phẩm nối đuôi nhau chi viện cho các xã bị lụt. Tinh thần đoàn kết, “lá lành đùm lá rách” hiện hữu rõ hơn bao giờ, hơi ấm tình người lan tỏa, xóa nhòa những nhọc nhằn, đau thương. 

Kỳ 4: “Ấm lòng người dân vùng “rốn lũ”” tôi gửi đến độc giả những hình ảnh đẹp tuyệt vời về tình người dân vùng lũ. Mặc dù phải đối diện với tình trạng lũ chồng lũ trong suốt một tháng, hoa màu mất trắng, chăn nuôi khó khăn, nhiều tài sản bị chìm trong biển nước, thiếu thốn nước sinh hoạt; nhưng người dân vùng “rốn lũ” xã Nam Phương Tiến huyện Chương Mỹ, Hà Nội vẫn luôn lạc quan bởi có sự đồng hành, giúp đỡ của chính quyền các cấp, từ thành phố đến cơ sở và các nhà hảo tâm.

Tôi đã thấy rất nhiều hình ảnh: người dân chèo thuyền để đi lại, nước lũ ngập có nơi lút mái nhà, trâu bò lợn gà chết trôi dạt trên mặt nước còn rác thải thì trôi nổi khắp nơi. Tôi không hình dung được bạn đã phải tác nghiệp như thế nào trong môi trường này thế nào?

Để có được bài viết mang tính thời sự, những hình ảnh chân thực, sống động nhất về cuộc sống chật vật, đảo lộn vì mưa lũ của người dân thì không chỉ tôi mà các phóng viên đã phải lao vào biển nước mênh mông này.

Tôi phải tranh thủ mọi phương tiện có thể nhưng do tình hình địa phương mà phương tiện chủ yếu là thuyền nan, bè chuối, phao tự tạo mà tôi nhờ được từ những người dân địa phương, và lặn lội bì bõm hàng cây số từ chính đôi chân của mình trong điều kiện nước ngập mênh mông như vậy. Việc tác nghiệp rất khó khăn bởi ngập nước, đi lại không cẩn thận sẽ rơi xuống hố sâu, chúng tôi còn phải lo bảo quản máy móc, phương tiện tác nghiệp, tác nghiệp lúc đấy còn lo bệnh dịch có ảnh hưởng đến sau này.

Tác nghiệp nơi rốn lũ đúng là rất khó khăn nhưng bên cạnh đó tôi cũng khai thác được một đề tài rất đặc sắc, vừa mang tính thời sự nóng hỏi, vừa có những trải nghiệm thú vị mà chưa từng trải qua. Nhất là chúng tôi vừa di chuyển giữa biển nước mênh mông, vừa chụp ảnh, rồi nhanh chóng viết, truyền tin, bài về tòa soạn, tác nghiệp trong lũ lụt ở ngay Hà Nội với tôi là một trải nghiệm để có thêm những bài học kinh nghiệm quý giá. Thêm đó, những ngày lặn lội ở Nam Phương Tiến , tôi nhận được rất nhiều sự giúp đỡ và tình cảm nồng ấm từ người dân nơi đây, những điều ý nghĩa đó sẽ tiếp tục là động lực để những người làm báo chúng tôi cố gắng hơn, đổi mới hơn nữa để đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu thông tin của bạn đọc. 

Chia sẻ và lặn lội ở Nam Phương Tiến suốt những ngày lũ chồng lũ, điều gì Hạnh thấy đáng nhớ nhất khi thực hiện loạt bài viết và phóng sự này?

Cạnh xóm Bèo thôn Nam Hải là một bãi rác quy tập toàn bộ rác thải xung quanh thôn. Trước khi mà lũ về rác đã tràn vào nhà dân, lên giường, phản, tủ thậm chí là bàn thờ. Tình cảnh người dân rất khốn khổ bởi đó là vùng rốn trũng hơn các khu vực khác, mặc dù người dân đã tìm mọi cách nhưng cũng chỉ đẩy được rác ra khỏi cửa chứ không thể đẩy thêm ra ngoài được vì mênh mông biển nước. Trong suốt 10 ngày là thời điểm rác bắt đầu phân hủy, dòi bọ bắt đầu phát sinh các nguy cơ bệnh tật đe dọa người dân.

Tôi có đi hỏi nhưng người dân cũng bảo chính quyền cũng chưa vào được khu vực đó. Trong quá trình tác nghiệp tôi cũng khá là gian nan khi chứng kiến người dân đi ra giữa dòng nước đề mời người đến xem và nhờ truyền tải tình cảnh của người dân ra ngoài nhưng cũng đã có nhiều lời từ chối bởi việc đi vào đó không hề dễ dàng, đi bằng xuồng nhựa chông chênh mà phải vượt qua đoạn đường toàn rác trôi nổi.

Tôi lên  một chiếc thuyền cùng mọi người đi vào các thôn xóm. Tôi cũng bị một phen khiếp vía khi chút nữa ngã xuống nước, mà với dòng nước đó với người không biết bơi như tôi chắc cũng khó có đường sống. Cũng may cô đi cùng nhanh tay với được tay chèo đẩy vào tải rác đối diện, lấy lại thăng bằng rồi từ từ múc nước ra ngoài thuyền..

Khi vào được tận trong vùng lõi tôi đã chụp loạt ảnh và đăng tải lên. Ngay trong buổi sáng hôm sau, chính quyền huyện Chương Mỹ lập tức vào cuộc khắc phục, mặc dù việc vận chuyển thu gom rác lúc nước vẫn ở mức ngập cao là không hề đơn giản. Nhờ sự vào cuộc kịp thời của các cấp chính quyền nên giờ xóm Bèo sạch sẽ hơn nhiều, hơn chục hộ dân không còn phải sống cùng bãi rác khổng lồ nữa. Đó là điều mà tôi cảm thấy đáng nhớ nhất trong chuyến tác nghiệp lần này.

Trong một điều kiện tác ngiệp vô cùng khó khăn, lại là một nữ phóng viên còn rất trẻ, động lực nào khiến Hạnh có thể lao vào nơi rốn lũ như thế?

Những ai đã từng tác nghiệp ở Chương Mỹ mùa nước ngập có lẽ đều hiểu được cái khổ của người dân mùa nước lên. Tôi nhớ mãi lời anh Hải (xóm Đông, xã Nam Phương Tiến): “Từ hôm ngập đến giờ, cuộc sống của người dân hoàn toàn đảo lộn, khổ sở, thiếu thốn đủ thứ. Bao nhiêu hoa màu, cây ăn quả từ mới trồng, đến sắp thu hoạch đều mất trắng. Gia súc, gia cầm chết dần, chết mòn. Có nhà vừa xây xong phải “khánh thành” trong nước lũ. Thậm chí, cưới vợ, đón dâu trong lũ và cả một đám tang thê lương. Trận lụt trước chưa qua, trận lũ tới lại ập tới. Chưa đầy 2 ngày, nước đã dâng thêm 50cm. Đau xót lắm!”…

Rồi những hình ảnh ông Quân đang ngồi trên trụ cổng, tay cầm cây gỗ nhỏ nhọc nhằn đẩy xác con lợn chết trương ra xa,  đám ruồi bám đen kịt bay loạn xạ, chiếc chổi cùn, cái dế rách, nồi niêu, giấy tờ trôi nổi khắp căn phòng; rong rêu đã bắt đầu ký sinh trên giường và các vật dụng bằng gỗ; đồ đạc chất đống, ngổng ngang...những căn nhà 3 gian không khác gì bãi rác. Không có nước sạch để nấu ăn và tắm gội, hàng ngày, anh Huấn và gần 20 hộ thôn Bèo phải lội nước hoặc bơi thuyền rất xa mới xin hoặc mua được nước... Những hình ảnh đó đã khiến chúng bị chấn động mạnh.

Lần đầu tiên tác nghiệp ở vùng lũ tôi rất xúc động. Người dân thực sự quá khổ sở. Tôi cảm thấy cần phải có trách nhiệm, cần phải tiếng nói nhiều hơn nữa vì mình muốn đi sâu vào phản ánh những bất cập trên. Bên cạnh phóng sự ảnh này mình cũng thực hiện loạt bài tìm giải pháp cho vùng rốn lũ Chương Mỹ.

Gần một tháng “cắm chốt” tại hiện trường, tôi tự hào vì công việc của mình đã góp phần cổ vũ, động viên cán bộ và nhân dân vùng chịu thiệt hại vì mưa lũ khắc phục khó khăn, sớm ổn định cuộc sống. Nơi đay, tôi đã phỏng vấn nhiều người dân và tất thảy đều bày tỏ sự tin tưởng, lũ sẽ qua đi, cuộc sống sẽ sớm ổn định trở lại...

Về hai giải thưởng, ban đầu tôi gửi bài không nghĩ là đạt giải nên rất bất ngờ. Tôi thấy rất vui và tự hảo, cảm thấy lao động nghề báo của mình đã được ghi nhận.  Đồng thời rất mong nhiều nhà báo viết về đề tài môi trường hơn bởi đó là đề tài khá là hay, hấp dẫn và ý nghĩa. Mình cũng mong người dân có ý thức hơn trong việc bảo vệ, gìn giữ cho môi trường xanh sạch đẹp.

Cảm ơn Hạnh về cuộc trò chuyện này!

Minh Khuê/Công Luận