Chế biến nông sản - lĩnh vực còn nhiều tiềm năng

Xã Phú Lộc, huyện Hậu Lộc có 400 ha đất canh tác, trong đó 200ha chuyên canh các loại rau màu như cải bó xôi, khoai tây, ớt, đậu tương rau…Để nâng cao giá trị sản xuất, Hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp ký kết hợp đồng với doanh nghiệp, tổ chức, hướng dẫn bà con nông dân sản xuất theo quy trình VietGAP. Mỗi năm, khoảng 4000 tấn rau, quả của bà con ở đây sản xuất được doanh nghiệp thu mua chế biến, tiêu thụ theo hợp đồng. Giá trị thu nhập rau màu của xã Phú Lộc đạt 350 triệu/1 ha/1 năm, cao hơn 3 lần so với mức trung bình trên đất trồng trọt của tỉnh.

Ông Hoàng Văn Toản, Giám đốc HTX DVNN Phú Lộc, huyện Hậu Lộc, tỉnh Thanh Hóa cho biết: "Chúng tôi tổ chức tập huấn, cho bà con đi thăm quan các mô hình tỏng và ngoài tỉnh, về hợp đồng, sản xuất theo chuỗi mang lại giá trị kinh tế cao."

Tại xã Hoằng Lưu, huyện Hoằng Hóa, 25 ha đất trồng lạc, vừng trước đây đã trở thành vùng nguyên liệu gắn với chế biến sau khi được doanh nghiệp thuê lại và chuyển sang trồng khoai tây, rau màu. Người nông dân, ngoài nguồn thu ổn định từ việc cho thuê đất 3,4 triệu 1 sào/ năm, mỗi tháng có thêm thu nhập từ 4-5 triệu đồng nhờ việc trợ thành người lao động làm việc cho doanh nghiệp. Giá trị thu nhập trên 1 đơn vị diện tích nhờ vậy tăng đang kể.

Ông Lê Ngọc Hạnh, Chủ tịch UBND xã Hoằng Lưu, huyện Hoằng Hóa, tỉnh Thanh Hóa cho biết thêm: "Đảng ủy, chính quyền vận động nhân dân dồn đất cho doanh nghiệp thuê, trồng 3 vụ 1 năm khoai, bí xanh, bí đỏ.  Hiệu quả rất cao, đạt 350-400 triệu/1 ha/1 năm."

Sản xuất nông nghiệp gắn với chế biến, tiêu thụ mang lại hiệu quả rõ rệt, trung bình giá trị thu nhập trên 1 đơn vị diện tích cao hơn từ 20% trở lên so với sản xuất thông thường. Tuy nhiên, hiện nay, tại phần lớn các địa phương, đối với cây trồng cây lương thực và rau màu, hình thức liên kết sản xuất gắn với chế biến đang chỉ là những mô hình. Qúa trình triển khai gặp không ít khó khăn do hạn chế về cơ sở hạ tầng các vùng sản xuất, diện tích manh mún, khâu tổ chức sản xuất …

Ông Lê Văn Cường, Trưởng phòng NN&PTNT huyện Hoằng Hóa, tỉnh Thanh Hóa chia sẻ: "Tổ chức của nhân dân vào HTX, tổ hợp  tác để tạo ra cánh đồng lớn, trồng 1 loại cây trồng có những hạn chế do đất manh mún… Thứ 2 là doanh nghiệp, nhiều khi thị trường bấp bênh, liên kết thiếu chặt chẽ."

Với sản lượng trung bình hàng năm đạt gần 1,4 triệu tấn lúa, 200 nghìn tấn ngô, 700 nghìn tấn rau, củ, quả cac loại…, Thanh Hóa có nhiều loại nông sản có thể sản xuất quy mô lớn, tạo ra nguyên liệu phục vụ chế biến và xuất khẩu. Tỉnh cũng đã ban hành nhiều Chương trình, đề án, kế hoạch về phát triển nông nghiệp, tạo điều kiện thuận lợi thúc đẩy sản xuất gắn với chế biến. Đồng thời, quan tâm chỉ đạo đẩy mạnh phát triển hình thức sản xuất gắn với chế biến, tiêu thụ nông sản. Ngoài ổn định các vùng nguyên liệu sắn và mía gắn với chế biến, hiện nay, Thanh Hóa đã có hàng chục doanh nghiệp xây dựng cơ sở, nhà máy chế biến gắn với liên kết sản xuất vùng nguyên liệu trên các loại cây trồng khác như lúa, rau, củ, quả…Tổng diện tích và sản lượng nông sản sản xuất ra thông qua liên kết, chế biến hiện đạt trên 20%, tăng gấp 4 lần so với giai đoạn 2010-2015. Tuy nhiên, so với tiềm năng sản xuất nông nghiệp của tỉnh, chế biến nông sản vẫn còn nhiều dư địa để phát triển, nhất là các sản phẩm nông sản chủ lực.

Điển hình như lúa gạo, trung bình mỗi năm, Thanh Hóa sản xuất gần 1,4 triệu tấn lúa. Ngoài tiêu thụ nội địa, hiện còn khoảng 500 nghìn tấn có thể chế biến, trong khi tổng công suất 6 nhà máy chế biến lúa gạo trên địa bàn tỉnh mới đạt 180 nghìn tấn; dư địa chế biến ngô cũng còn khoảng 100 nghìn tấn; các loại rau, củ quả, trái cây các loại, sản lượng có thể phục vụ chế biến, chế biến sâu cũng lên tới hàng trăm nghìn tấn.

Sản xuất gắn với chế biến, tiêu thụ sẽ khắc phục được tình trạng được mùa, mất giá, thay đổi tư duy của người nông dân từ thói quen chỉ sản xuất những gì mình có sang sản xuất theo nhu cầu thị trường. Do vậy, trên cơ sở các chương trình, đề án, kế hoạch về phát triển nông nghiệp của tỉnh, cùng với thu hút doanh nghiệp đầu tư chế biến, các địa phương cần tăng cường tuyên truyền, vận động và phổ biến cho nông dân về mục đích, ý nghĩa của việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng phù hợp lợi thế từng vùng, tạo ra nguồn hàng hóa chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu về an toàn thực phẩm cho người tiêu dùng và chế biến xuất khẩu. Từ đó nâng cao giá trị kinh tế trong nông nghiệp.